شعارسال: پروژه انتقال آب دریای کاسپین به فلات مرکزی از جمله سمنان، موضوعی است که با وجود هشدار کارشناسان حوزه آب و محیط زیست و با وجود فراز و نشیبهای متعدد در دولتهای مختلف، دولت محیط زیستی روحانی عزم خود را برای اجرای آن جزم کرده است و اکنون در روزهای نزدیک به پایان سال بیشتر از هر زمان دیگر سر و صدای انتقالش به سمنان دوباره به گوش میرسد، به نحوی که چند روز پیش استاندار سمنان از تصویب انتقال آب کاسپین به کویر مرکزی خبر داد و از آن به عنوان یک عیدی به مردم سمنان نام برد و گفت: انتقال آب به فلات مرکزی ایران عیدی خوبی در آستانه نوروز از سوی دولت و مجلس بود. البته سازمان محیط زیست نیز برای اجرای این پروژه بیکار ننشست و با برکناری پروین فرشچی، معاون محیط زیست دریایی، که مخالف طرح انتقال آب کاسپین به سمنان بود، گامی جدی برای این انتقال آب برداشت.
فرشچی پیشتر در مخالفت با انتقال آب دریای کاسپین به فلات مرکزی به رسانهها گفته بود: نظر تخصصی من این است که انتقال آب دریای خزر به سمنان تصمیم درستی نیست. انتقال بینحوضهای آب به دلایل محیط زیستی، اقتصادی و اجتماعی درست نیست. پروین فرشچی تنها کارشناسی نیست که درباره مخاطرات طرح انتقال آب خزر به سمنان هشدار داده است. پیش از او شمار زیادی از کارشناسان زیستمحیطی و مدیریت منابع آب هشدارهایی مشابه دادهاند. چندی پیش، بیش از 500 تن از استادان و محققان دانشگاههای مختلف کشور با امضای نامهای، نسبت به پیامدهای منفی انتقال آب دریای خزر به کویر مرکزی هشدار دادند. شبکه تشکلهای محیط زیست و منابع طبیعی مازندران نیز در بیانیهای که 29 بهمن و در پایان نشستی در تهران منتشر کرد، نسبت به طرحی که «به منافع ملی و آیندگان بیتوجه است» و «مدیریت پایدار را به سخره گرفته است» هشدار داد.
با
وجود اینکه علیرضا آشناگر، استاندار سمنان، از انتقال آب کاسپین به عنوان عیدی
سمنانیها نام میبرد، مسعود تجریشی، معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست،
در رابطه با انتقال آب دریای خزر به فلات مرکزی گفت: سازمان حفاظت محیط زیست برای
انتقال آب دریای خزر به سمنان به نتیجهای نرسیده و مجوزی هم برای این اقدام صادر
نشده است. معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست تصریح کرد: سازمان محیط
زیست در صورتی با انتقال آب موافقت میکند که تمام ارزیابیها از جمله صرفهجویی
در آب، نبود مشکل در مبدأ و مقصد، پایدار بودن اقدام و کاهش آثار منفی انتقال
انجام شده باشد، اما تاکنون هیچ کدام از این فرآیندها صورت نگرفته است. طرح انتقال
آب دریای کاسپین به سمنان، با صرف بودجهای بالغ بر 10 هزار میلیارد تومان قرار
است بیش از 200 میلیون مترمکعب آب از دریای کاسپین برداشته، در سواحل دریا عملیات
شیرینسازی و نمکزدایی کند و با استفاده از یک خط لوله به طول 180 کیلومتر، به
شهر سمنان به عنوان مرکز استان سمنان منتقل کند و از آنجا به شهرستانهای غرب و
شرق استان هم حقابهای داده شود. بسیاری از کارشناسان انتقال آب دریای کاسپین به
فلات مرکزی ایران به ویژه استان سمنان را یک کار غیر علمی میدانند و معتقدند عملیاتی
شدن این طرح روند خشکشدن بزرگترین دریاچه جهان را فراهم میکند و اگر چنین اتفاقی
در کشور رخ دهد، داستان ارومیه، فاجعه زیستمحیطی اصفهان، خوزستان و آذربایجان در
مازندران و سمنان نیز تکرار خواهد شد.
بر اساس تحقیقات انجام شده در کشورهای مختلف، طرحهای انتقال آب نه تنها از لحاظ اقتصادی بسیار پرهزینه هستند، بلکه برای هر دو نقطه ارسالکننده و دریافتکننده دارای هزینههای سنگین اجتماعی و زیستمحیطی هستند و تجارب گذشته بینالمللی و داخلی نشان میدهد که پروژههای انتقال آب بین حوضهای، روشهای ناپایدار و مسکنهای مقطعی هستند که نه تنها مشکلات را حل نکردهاند، بلکه اوضاع آب را وخیمتر از قبل میکنند. یک کارشناس محیط زیست با بیان اینکه دغدغه تأمین آب شرب برای مردم سمنان نباید به قیمت از دست دادن دریاچهها و دریاهای کشور تمام شود، گفت: صدای انتقال آب دریای کاسپین به فلات مرکزی ایران بلندتر از هر زمان دیگری به گوش میرسد و اصرار دولتمردان برای این جابهجایی مرگبار که مرگ بخشی از محیط زیست کشور را به دنبال دارد، جای ابهام دارد. ظاهراً دولتمردان ما فراموش کردهاند که کاسپین دریا نیست، بلکه دریاچه است و به دریاهای آزاد راه ندارد که کمبود آب منتقال شده و عواقب زیانبار آن را جبران کند. بدون تردید این جابهجایی آب خیانت محض است، چرا که از لحاظ ملاحظات و ارزیابیهای فنی، اقتصادی و محیطزیستی مقرون به صرفه نبوده و خسارت بسیاری را به بار خواهد آورد.
مریم
مرادیان با اشاره به تأثیرات زیانبار انتقال آب کاسپین به سمنان اظهار داشت:
عواقب منفی این انتقال در یک یا دو مورد خلاصه نمیشود. این پروژه را میتوان مادر
بسیاری از مشکلات زیستمحیطی نامید. این انتقال میتواند تخریب جنگل و پوشش گیاهی،
خسارت به دریا، به خطر افتادن حیات آبزیان، خطر زلزله، تغییرات اکولوژیکی و هزاران
مشکل ریز و درشت دیگر را ایجاد کند. برداشت آب علاوه بر هزینهبر بودن و خسارت به
دریا میتواند به جنگلها و پوشش گیاهی آن منطقه نیز آسیب وارد کند، چرا که اجرای
شبکه انتقال آب دریای خزر به سمنان نیازمند لولهگذاری و ساخت ایستگاههای متعدد
پمپاژ، ایجاد جاده دسترسی و عبور ماشینآلات از مسیر جنگلهای هیرکانی است که موجب
از بین رفتن بخش وسیعی از جنگلها و درختان و در نتیجه خسارت به خطه سرسبزشمال
کشور خواهد شد. وی انتقال آب دریای کاسپین را تهدیدی برای دریا دانست و یادآور شد:
در حال حاضر که انتقالی هم صورت نگرفته است، در برخی از شهرهای استانهای شمالی به
ویژه مازندران با کمبود آب روبهرو هستیم. بدون تردید اگر پروژه انتقال آب کاسپین
به مرحله اجرا برسد، با کاهش شدید آب دریا و خشک شدن دریای کاسپین و مشکلات فراوان
بیشتری روبهرو خواهیم شد.
مرادیان با اشاره به صحبتهای پرویز کردوانی، پدر کویرشناسی ایران، گفت: به قول پرفسور کردوانی هر منطقهای را خواستید بیچاره کنید، به آن جا آب بدهید! مثل بچهای که اگر به او پول بدهی خراب میشود! انتقال آب بین حوضهای در دنیا طرحی منسوخ شده است، چرا که هر کجا آب را بین حوضهها جابهجا کردهاند، تخریب اکوسیستم در مبدأ و مقصد را سبب شده است؛ بنابراین انتقال آب کاسپین نه تنها سمنان را سیراب نمیکند، بلکه دریای کاسپین را نیز خشک خواهد کرد و اکوسیستم آنجا را به خطر خواهد انداخت. وی در ادامه افزود: از آن جا که دریای کاسپین بین چند کشور مشترک است، حتی احتمال دارد این جابهجایی از منظر حقوق بینالمللی و دریا نیز تبعات حقوقی بینالمللی برای کشور داشته باشد و این موضوع نیز نیاز به بررسی دارد. بر اساس آنچه گفته شد، علاوه بر مقرون بهصرفه نبودن این پروژه برای کشور، تهدیدی جدی برای محیط زیست ایران است. مردم امیدوارند که دولت به این پروژه نگاهی کارشناسی داشته باشد و با اجرای این پروژه باعث تخریب و نابودی محیط زیست نشوند
سایت شعارسال، با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از روزنامه سبزینه، تاریخ انتشار:22اسفند1397 ، کدخبر: 64032: www.sabzineh.org