شعار سال:همدان در حوزه تولید سیر همدان با سیر صدفی نامی‌بین‌نام‌های تولید سیر کشور دارد؛ اما امسال هم به مانند قبل سیر‌کاران همدانی دل پر‌دردی از قیمت‌پایین سیر، رواج کود و سم تقلبی سیرکاران و هزینه‌های زیاد آن دارند.

 استان همدان به خصوص در حوزه کاشت سیر سفید در کشور به رغم تولید سیر در زنجان و استان‌هاس شمالی و بعضا جنوبی حرف برای گفتن دارد و همه صیفی‌ و سبزی فروشان کشور سیر سفید و دانه صدفی همدان را به نام‌تر از سیر قرمز استان‌های یاد شده می‌دانند سیری که در کارخانه‌های  فر‌آوری شوری و ترشی همدان هم بدون رقیب است و هنوز فرصت ورود سیر از استان‌های دیگر را فراهم نکرده است اگر از سمت غرب کشور راهی همدان شوید در این فصل هم می‌توانید بعد از گذر از پلیس‌راه همدان به بهار بوی سیر تازه برداشت شده یا آماده برداشت از مزارع قطب تولید سیر کشور یعنی همدان را حس کنید.

«سیر» دل سیر برای کشاورز ندارد

اما در این بین سیرکاران همدانی دل پردردی از کاشت سیر دارند سیر‌ها با زحمت فراوان آماده بازار مصرف می‌شود و کار داشت و برداشت سیر در روستا‌های فعال در این حوزه به صورت خانوادگی است یعنی زحمتی دست‌جمعی و گروهی که بعضا با حضور دلالان به ثمن بخس خریده می‌شود یا کشاورز برای تامین هزینه زندگی یا کشت بعدی به ناچار نمی‌تواند قیمت پایین و ناچیز دلالان را به وقت خوید(سبزی سیر) پس بزند و آنرا پیش‌فروش می‌کند.

البته درد سیرکاران همدانی فقط قیمت پایین نیست درد دیگر آنان ورود اهالی غیر‌حرفه‌ای به این کار است که وقتی می‌بینند بازار سیر و تولید آن مناسب است به آن وارد می‌شوند کسانی که به قول‌سیرکاران سرمایه‌دارند و از کشاورزی هم چیزی نمی‌دانند؛ افرادی که به شغل‌های مهندسی  و پزشکی مشغول  و نمی‌دانند سرمایه‌ خود را در کجا چند برابر کنند؛ پای به گودی می‌گذراند که شاید برای آنان سود‌آور باشداما تنها برایشان سودی ندارد بلکه نان کشاورزی را که با عرق جبین و کد یمین در گرمای هوای تابستانی و سرمای زمستانی و رد پینه‌های دردناک به دست آمده است آجر می‌کنند  نانی شریف و بی‌منت که حاصل جز رنج دردی کشت برای آنان و خرید سلف‌خران به جای نمی‌گذارد اما آنان به خود‌کفایی اقتصاد کشور خود می‌اندیشند و عمر گرانبهای خود را صرف راه تولید می‌کنند شاید از پس آنان زندگی خود را سامانی دهند که این طور نمی‌شود و هر سال بدتر از پارسال قیمت‌ها روی خوش را از آنان برگردانده است.

کشت سنتی سیر ارجح بر کشت بر مکانیزه

یک کشاورز سیرکار همدانی  که به گفته خودش سه و نیم دهه از عمرش را صرف تولید و تامین نیاز‌های اقتصاد کشور و سیر کرده است اظهار داشت: سیر بومی همدان سیر صدفی می‌کارد و 5 تا 7 هزار متر سیر کاشته است. سیر‌ها را سنتی می‌کارند چرا که کیفیت برداشت در زمین‌سنتی کار بیش از زمینی  مکانیزه کشت است.

حجت الله حیدریان افزود: در زمین مکانیزه دستگاه در برخورد با سنگ عبور می‌کند و در این زمین هر هکتار2.7 تن بذر نیاز دارد اما در زمین سنتی کشت 4 تن بذر نیاز است و برداشت اما افزایش دارد. ضمن آنکه اکثر زمین‌ها منطقه‌ای که ما کشت داریم خرد است و امکان کشت مکانیزه نیست. همچنین سیر دست کاشت به دلیل روش کاشت برای صادرات بازار پسندی بهتری دارد. که البته آنچنان صادراتی هم نیست.

وی با بیان اینکه سیر بر اساس شرایط متغییر جوی بین 5 تا 13 آبیاری نیاز دارد،  گفت: کشاورزی را نسل اندر نسل پدر فرزندی به ارث برده است و در کنار کاشت سیر سایر صیفی‌جات را هم کشت می‌کند؛ اما غالب آن سیر است. برداشت هر هکتار سیر به طور متوسط 16 تن است.

وی افزود: هزینه‌های تولید امسال به نسبت پارسال افزایش دارد اما قیمت سیر در بازار به دلیل تولید زیاد افزایش ندارد و حضور افرادی غیر‌حرفه‌ای در تولید سیر که اغلب آنان هم این‌کاره نیستند بازار سیر همدان را خراب کرده است و برای کشاورز صرف نمی‌کند؛ کشاورز مجبور است برای تامین‌هزینه‌های خود بعضا سیر را پیش‌فروش کند که سود  آن هم به جیب دلال می‌رود و رنج و زحمت آن برای سیر‌کار می‌ماند.

حیدریان اظهار داشت: یک قلم سم مورد نیاز پرورش سیر را پارسال130 هزار تومان می‌خریدیم امسا به 250 هزار تومان قیمت رسیده است. کود فسفات50 کیلوئی110 هزار تومانی پارسال به 230 هزار تومان افزایش قیمت داده است تا دلتان بخواهد هم نوع تقلبی آن در بازار زیاد است حتی سم تقلبی هم وارد بازار شده است. سنگ‌ریزه را در کیسه به عنوان کود یا آرد و خاک اره را به جای سم به کشاورزان تحویل می‌دهند کسی هم نیست نظارت کند.

وی گفت: به تعداد مورد نیاز هم کود به سیرکاران تحویل نمی‌دهند اما تا دلتان بخواهد در بازار آزاد انواع و اقسام کود شیمیایی فراوان وجود دارد نمونه آن مسیر همدان به بهار و جاده غار‌علیصدر  که کافی است تقاضا کنید تا تریلی تریلی به شما کود شیمیایی تحویل دهند اما وقتی کشاورز نیاز دارد نمی‌تواند به قیمت مناسب تهیه کند اما دلالان در اختیار دارند و فقط کافی است پول بدهید و تحویل بگیرید. حتی از شما می‌پرسند چند تریلی نیاز دارید و در کدام نشانی تخلیه کنم.

اعضای پر‌شمار تعاونی؛ کود کم و دلالان بازار آزاد

مدیر عامل تعاونی سیرکاران شهرستان همدن اظهار داشت: این تعاونی 2 هزار عضو و 3 هزار سهامدار دارد. چطور می‌توان 500 کیسه کود اوره را بین این اعضا و 14 روستا  توزیع کرد  مقدار کود تحویلی کافی و نیست و کشاورز باید کمبود خود را از بازار آزاد با قیمت‌های زیاد تامین کند آنهم با سیری که قیمت بالای در هنگام فروش ندارد دولت باید حمایت کند  تا کشاورز سرپا بماند.

حیدریان گفت: از خروجی شهر همدان به سمت پلیس‌راه بهار و همدان هر طرف مسیر روستا و کشاورزان سیر‌کار هستند البته تویسرکان هم است که به حوزه کاری ما مربوط نیست. این وسعت زمین کشاورزی که اکثریت زمین‌ها هم خرد است باید حمایت شوند تا کشت سیر ادامه یابد.

وی با بیان اینکه هزینه کارگر سیر‌کار هم افزایش دارد و 50 درصد سیر همدان در شهرستان همدان تولید می‌شود، اظهار داشت: امکان یکپارچه‌سازی زمین‌های کشاورزی سیر همدان به دلیل خرد بودن یا تفاوت قیمت زمین‌ها و نبود مجاروت برخی زمین‌ به آب یا سایر موانع وجود ندارد؛ ضمن اینکه دستگاه مکانیزه هم برداشت در سطح کشت را به دلیل وجود موانع در مقابل حسگر دستگاه کاهش می‌دهد و سیر برداشت شده از زمین هزینه تولید را تامین نمی‌کند و کشاورز ضرر می‌کند.

این کشاورز سیر‌کار همدانی افزود: کشاورزان سیرکار همدانی عمری در این راه صرف کردند و باید برای بیمه آنان هم دولت با سال‌های کمتر اقدام کند که هنوز این موضوع را نپذیرفته است کشاورزی که چند بار عمل جراحی داشته  و دیگ حتی نمی‌تواند بیل به دست بگیرد باید راهکاری برای آن ارایه کنند که سیرکار همدانی آخر عمری بر اثر ناتوانی از تامین زندگی بتواند سربلند زندگی کند. چند بار بیمه سیرکاران نامه نوشتیم اما بیمه قبول نمی‌کند. آنها معقدند حداقل باید 15 ساال بیمه پرداخت کند.

حیدریان گفت: درد دیگر کشاورز سیرکار تسهیلات است که نمی‌تواند برای تولید خود دریافت کند یا اخطار‌های بانک است که برای ضامن‌ها فرستاده می‌شود و کشاورز به دلیل بازار بد و قیمت فروش سیر توان پرداخت تسهیلات را ندارد. باید دولت از کشاورز حمایت کند مصوب شده است که تسهیلات بدون سود بدهند یا دیر‌کرد‌های تسهیلات را تمدید 3 ساله کردند اما بانک‌ها به آن توجه نمی‌کنند. سیر کیلویی 600 تومان که در‌آمدی برای کشاورز ندارد. اینکه سیر در بازار گران است ارتباطی به کشاورز ندارد دلالان قیمت ‌را زیاد کردند.

رتبه نخست کشوری همدان و اشتغال بالای سیر‌کاری در همدان

با شنیدن سخنان این سیر‌کار باید دید وضعیت کشت سیر در استان همدان چطور است که کارشناس مسئول صیفی و سبزی جهاد کشاورزی استان همدان درباره مقدار تولید سیر استان همدان اظهار داشت: امسال 3 هزار و 800 هکتار کشت سیر در استان داریم که انتظار برداشت بیش از 50 هزار تن است. البته در مقایسه با سال قبل یک هزار هکتار هم کاهش کشت داریم. دلیل آن هم حضور و طمع سیر‌کار غیر‌حرفه‌ای است که به بازار تولید و فروش سیر ضرر زده است و استان‌هایی که کشت سیر بیشتری داشتند.

سعید زارعی با یاد‌آوری اینکه در 15 استان کشور مانند همدان، گلستان، مازندران، خوزستان و لرستان کشت سیر وجود دارد، افزود: با کاهش کشت در استان هم  10هزارتن در برداشت کاهش خواهیم داشت. 90درصد سیر استان هم در شهرستان‌های بهار، همدان، تویسرکان و اسد‌آباد کشت می‌شود. متوسط برداشت در هر هکتار هم 17 تن است که با شرایط تغییر جوی امسال شاید 3 تن هم در هر هکتار کاهش برداشت ایجاد شود.

وی گفت: استان همدان تنها استانی در کشور است که سیر را خشک برداشت می‌کند و بقیه استان‌ها سیر را برای تازه‌خوری کشت و به صورت سبز برداشت می‌کنند. استان همدان بدون رقیب در تولید سیر در کشور به لحاظ کیفیت با1500 تا 1600 بهره‌بردار در این حوزه فعال است. برای تولید سیر هم در استان همدان بیش از این برنامه برای تولید نداریم. سیر جزو‌محصولات مهم زراعی در استان محسوب می‌شود و اشتغال‌زایی بالایی دارد. چرا که از زمان کشت و بعد برداشت محصول خانواده‌ها در مزرعه و کارگاه مشغول به کار هستند.

وی درباره مشکل کشت سیر در استان همدان هم اظهار داشت: کاشت سیر در استان همدان سنتی کشت می‌شود و امکان مکانیزه شدن کشت و بیمه شدن محصول توسط کشاورزان است که کشاورزان تقاضا دارند تا این محصول بیمه کشاورزی شود اما چون در کشور جزو محصولات نیست بیمه هم برای آن برنامه‌ندارد.

صادرات سیر راه‌حل ثبات قیمت سیر است

کشاورز سیرکار تویسرکانی هم از قیمت پایین سال گذشته سیر گلایه کرد و گفت: امسال هم وضعیت همین است هر سال بدتر از سال قبل می‌شود باید برنامه‌ای برای کشت سیر باشد که سیر این همه تنزل قیمت نداشته باشد مقدار سیر تولیدی زیاد است من که سیرکار هستم شاید سالی 4 کیلو سیر هم مصرف نداشته باشم باید سیر را باید صادر کنند تا قیمت آن توازن داشته باشد.

محمد کرم سوری که حدود یک دهه است در کشت سیر فعالیت دارد افزود: اگر یکسال بازندکی زیاد باشد سیر‌ها شکفته می‌شوند و سیر برای بازار مصرف مناسب نیست و سیر مریض می‌شود امسال هم این طوری بود و سیر کمتری کاشتم. پارسال 3 هکتار کشت کردم که ضرر داد امسال هم سیر زیاد کاشتند شاید مانند سال قبل ضرر کند.

وی با بیان اینکه 62 سال سن دارد وکشاورز نمونه هم شده است، گفت: امسال قیمت کارگر هم افزایش دارد. هر کارگر روزی 70 هزار‌تومان هزینه می‌گیرد شاید با این قیمت هم بعضی کار نکنند. پارسال کود‌اوره را هر کیسه 50 کیلوئی 80 هزار تومان می‌خریدیم امسال 140 هزار تومان شده است. راه‌حل متعادل شدن قیمت سیر کشاورزان صادرات است. پارسال 27 میلیون تومان برای کاشت سیر هزینه کردم یک میلیون تومان ‌هم موقع فروش سیر ضرر دادم و فقط 26 میلیو‌ن تومان در‌آمد داشت. سیر را هم نمی‌شود زیاد در سردخانه نگهداشت.

جذب و حمایت از سرمایه‌گذار برای ایجاد صنایع تبدیلی

ازنکات مهم در برداشت بعد از محصول، تامین امکان فر‌آوری و نگهداری آنست  که باید دید وضعیت سیر تولیدی استان دراین حوزه چطور است؟، که مدیر صنایع تبدیلی کشاورزی سازمان جهاد کشاورزی همدان اظهار داشت:  11 تا 12 هزار‌تن ظرفیت فر‌آوری سیر به صورت ترشی و شوری، بسته بندی و پودر سیر در استان در قالب صنایع فر‌آوری صاحب نام فر‌اهم شده است.  در کل  صنایعی استان همدان که جهاد مجوز داده است 3 هزار و 800 نفر شاغل هستند که با مجوز‌های سازمان صمت به  8 هزار نفر هم می‌رسد.

غلامحسین تقوی گفت: فعلا 38 هزارتن تولید سیر در استان تولید داریم و جای ایجاد 15 هزار تن صنایع فر‌آوری دیگر در استان وجود دارد.یعنی سرمایه‌گذاری در حوزه فر‌آوری محصولات کشاورزی در استان همدان توجیه اقتصادی دارد چرا که ماده اولیه آن در استان تامین است و زمینه اشتغال را هم فراهم می‌کند و نیازی به تامین ماده اولیه تولید از استان‌های دیگر و افزودن شده هزینه حمل هم نیست از سرمایه‌گذاران  در این بخش هم حمایت می‌شود.

وی افزود: 3 واحد هم مجوز دریافت کردن که هر واحد برای 100 نفر شغل ایجاد می‌کند بهره‌برداری از هر واحد کوچک صنایع فر‌آوری سیر هم حدود یک میلیارد تومان سرمایه‌گذاری دارد. از سیر همچنین محصولات آرایشی و بهداشتی و اسانس تولید می‌شود و در حوزه بسته بندی هم می‌شود در استان فعالیت کرد. ما در جهاد کشاورزی هدایت را برای سرمایه‌گذاری هدایت می‌کنیم اما این سرمایه‌گذار است که تصمیم می‌گیرد در کدام حوزه سرمایه‌گذاری کند. ظرفیت 15 هزار‌تن سرمایه‌گذاری در صنایع تبدیلی کشاورزی برای سیر در استان وجود دارد.