زمانی که احمدی‌نژاد از آغاز یک طرح جامع مسکن در راستای خانه‌دار شدن اقشار ‌کم‌درآمد سخن گفت، شاید این مساله به ذهن کسی خطور نمی‌کرد که امروز با هزینه‌های هنگفتی که اختصاص داده شده، این طرح باز هم با مشکلات عدیده روبه‌رو باشد. کارشناسان می‌گویند طرح مسکن مهر بار زیادی را روی دوش دولت گذاشته است و هزینه‌هایی که برای این طرح صورت گرفته بازدهی لازم را نداشته است. طرح مسکن مهر از سال ۸۵ و با هدف خانه‌دار شدن اقشار ‌کم‌درآمد کلید خورد. درست پس از اجرای این طرح شاهد افزایش شدید قیمت مسکن در ایران بودیم. در دور نخست اجرای طرح مسکن مهر، دولت با مشکل تامین مالی روبه‌رو شد و مجبور شد از بانک مرکزی پول قرض بگیرد. همین اقدام سنگ بنای چاپ پول بی‌پشتوانه بود که افزایش تورم را به دنبال داشت. مسکن مهر عامل اصلی افزایش تورم در آن سال‌ها بود. در سال ۹۲ رشد نقدینگی در کشور به ۵۰۰ هزار میلیارد تومان رسید که این امر عامل اصلی تورم و گرانی در کشور شد. سال ۸۴ نقدینگی کشور ۷۰ هزار میلیارد تومان بود و در سال ۹۲ شاهد رشد هفت برابری آن بودیم. اگر به آمار‌ها و هزینه‌هایی که در آن بازه زمانی شده نگاهی بیاندازیم، می‌بینیم نیمی از پول‌های چاپ‌شده توسط دولت صرف مسکن مهر شد.

مسکن مهر در حاشیه شهر‌ها ساخته شد که بعد‌ها با مشکلات عدیده مواجه شد. به طور کلی افزایش حجم نقدینگی، فشار تورمی و تشدید نوسان‌های قیمتی در بازار طلا و ارز، تخریب ترازنامه بانک مرکزی با وجود چاپ بدون پشتوانه هزاران میلیارد تومان اسکناس و کاهش منابع مالی در اختیار سایر بخش‌ها از جمله اصلی‌ترین پیامدهای اقتصادی اجرای این طرح بوده است. به عبارت دیگر برای اینکه این خانه‌ها آب و برق دارند یا نه، هیچ فکری نشده بود. شاید بتوان این طرح را به ویرانه‌ای توصیف کرد که دولت یازدهم به ناچار میراث‌دار آن شد. هزاران واحد مسکن مهر ناتمام در کشور وجود دارد که دولت یازدهم ناگزیر است برای تکمیل آنها از منابع بانک مرکزی استفاده کند.

*روشی نوین برای خانه‌دارشدن اقشار ‌کم‌درآمد

دولت قبل در طول دوران فعالیت خود با اجرای طرح مسکن مهر در راستای خانه‌دار کردن بسیاری از مردم گام برداشت، اما این گام‌ها تا حدودی نتیجه عکس داشت؛ طرحی که عده‌ای را خانه‌دار کرد اما مشکلاتی همچون تورم و عدم رعایت استاندارد‌های لازم ساخت‌وساز را برای دولت یازدهم به یادگار گذاشت. دولت یازدهم در ابتدای شروع به فعالیتش اعلام کرد که از اساس با طرح مسکن مهر مخالف است، اما باید به مطالبات افرادی که در این طرح ثبت‌نام کرده بودند پاسخ می‌داد. روحانی قول داد که همه واحد‌های نیمه‌کاره را تکمیل می‌کند، اما در پایان طرح مسکن غیرکارشناسی مهر، مسکن اجتماعی را جایگزین می‌کند. طرح مسکن اجتماعی که از سوی دولت یازدهم مطرح شد، به دنبال آن بود که با اتکا بر سپرده و پس‌انداز متقاضیان و کمک تسهیلاتی دولت در نرخ سود بانکی برای مردم مسکن ایجاد کند. سیاست دولت یازدهم برای خانه‌دار شدن مردم اصلاح شیوه پس‌انداز آنها بود. طرح مسکن اجتماعی اینطور بود که خانوار‌ها برای خانه‌دار شدن باید به پس‌انداز روی بیاورند و پول خود را در بانک‌ها پس‌انداز کنند تا خانه‌دار شوند. رویکردی که دولت درباره ایجاد مسکن برای شهروندان به وجود آورد، یک رویکرد نوین و بین‌المللی است و با روش‌های عقب‌مانده متفاوت است. مسکن مهر اینطور بود که دولت کارفرمای اجرای آن بود، اما در طرح مسکن اجتماعی دولت نقش حمایتی را بازی می‌کند و برای ارتقای توان مردم در پرداخت اقساط وام قدم برمی‌دارد. دولت یازدهم بر این عقیده است که چند قشر ضعیف جامعه از هیچ اهرمی برای پس‌انداز و تامین مالی برای خانه‌دار شدن برخوردار نیستند. بنابراین در یک دوره موقت دولت به آنها مسکن رایگان یا ارزان‌قیمت می‌دهد. بعد از آنکه شرایط خانوار‌ها بهبود یافت و دیگر نگران اجاره خانه نبودند، اقساط خانه‌ای را که به آنها داده شده است بپردازند. در پیش‌نویس این طرح گروه‌هایی شامل دریافت مسکن اجتماعی شده‌اند که بیش از ۳۰ درصد از پنج میلیون خانوار اجاره‌نشین کشور را تشکیل می‌دهند. مسکن اجتماعی به دنبال ساختمان‌سازی نیست و فقط یک هدف را دنبال می‌کند. آن هدف هم خانه‌دار شدن دو قشر ‌کم‌درآمد جامعه است.

*هزینه ۲۰۰ هزار میلیاردی مسکن مهر!

به گفته بسیاری از کارشناسان، مسکن مهر باری بر دوش دولت بوده و هزینه‌هایی به بار آورده که آن مقدار اعتبارات می‌توانست بسیاری را خانه‌دار کند. در این راستا معاون وزیر راه و شهرسازی با اشاره به هزینه ۲۰۰ هزار میلیارد تومانی مسکن مهر گفت: ۶۰ هزار میلیارد تومان تسهیلات برای این پروژه به مردم داده شده است. به گزارش مهر، محسن نریمان دیروز در مراسم افتتاح ۴۵۵۰ واحد مسکن مهر اظهار داشت: محله ایرانشهر با ۴۵۵۰ واحد افتتاح شد؛ به این معنا که به طور متوسط ۲۰ هزار نفر در آن ساکن می‌شوند. مدیرعامل شرکت عمران شهرهای جدید با اشاره به اینکه با افتتاح محله ایرانشهر، شهری را در دل شهر دیگر افتتاح کردیم، افزود: این پروژه کاری بسیار بزرگ بوده است، اما متاسفانه در ابتدا فقط با هلیکوپتر بر فراز این شهر آمدند و زمین‌های رایگان را انتخاب کردند تا واحد بسازند. نریمان با بیان اینکه ساخت ۱۰۰ هزار واحد را در این شهر شروع کردند، در حالی که از همان ابتدا بارگذاری ۴۰۰ هزار نفر را ایجاد کرده‌اند، ادامه داد: اینکه گاهی وزیر راه و شهرسازی مسائل و مشکلاتی را مطرح می‌کند، به همین دلیل است که ما معتقدیم این کار بزرگ‌ترین پروژه ایران از نظر اعتبار و هزینه بوده است. معاون وزیر راه و شهرسازی تصریح کرد: برای مسکن مهر ۶۰ هزار میلیارد تومان تسهیلات پرداخت شد و بیش از این رقم هم باید مردم بپردازند. او با اشاره به اینکه با احتساب تاسیسات زیربنایی و روبنایی این پروژه در حدود ۲۰۰ هزار میلیارد تومان اعتبار صرف کرده است، اظهار کرد: مسکن مهر در شهرهای جدید بزرگ‌ترین پروژه مسکن مهر است و ما جدا از مسکن مهر پردیس، ۱۰۰ هزار واحد هم در پرند داریم. نریمان با اشاره به اینکه در برخی پروژه‌های مسکن مهر به دلیل مکان‌یابی نادرست متقاضی نداریم، گفت: در شهر پردیس پنج هزار میلیارد تومان برای خدمات زیربنایی و روبنایی هزینه کردیم. معاون وزیر راه و شهرسازی با اشاره به مصوبه‌ای که در دوره گذشته برای تامین خدمات زیربنایی و روبنایی از محل آورده مردم تصویب شده بود، گفت: متاسفانه این مصوبه را داریم که باید از آورده مردم خدمات را تامین کنیم، در حالی که ادعا شده بود که این مسکن ارزان‌قیمت است.

با اندکی اضافات و تلخیص بر گرفته از روزنامه آرمان، صفحه 9، تاریخ انتشار: 29 تیر 1395، کد خبر: 157761 ، شماره 3089.