هم اکنون طبق قانون بازار اوراق بهادار، تصدی برخی سمت‌ها و اعطای مجوز برخی از فعالیت‌ها به صندوق‌های سرمایه‌گذاری، سبدگردان‌ها، صندوق‌های بازنشستگی، شرکت‌های هلدینگ، شرکت‌های تامین سرمایه، موسسات رتبه بندی و... منوط به داشتن گواهینامه‌های حرفه‌ای بازار یا استخدام تعداد کافی از دارندگان این گواهینامه‌ها خواهد بود. گواهینامه‌های حرفه‌ای بازار سرمایه ایران شامل 7 گواهینامه است. این گواهینامه‌ها عبارتند از: اصول بازار سرمایه، معامله‌گری بازار سرمایه، کارشناس عرضه و پذیرش، مدیریت نهادهای بازار سرمایه، تحلیلگری بازار سرمایه، مدیریت سبد اوراق بهادار و ارزشیابی اوراق بهادار. در کشورهای مختلف این آزمون‌ها با توجه به گستردگی بازار سرمایه و تنوع ابزارهای مالی از نظر محتوا و عنوان دوره‌ها متفاوت است. به‌عنوان مثال در کشور اندونزی این دوره‌ها در سه سطح برگزار می‌شود. در سطح مقدماتی اصول بازار سرمایه، در سطح دوم تحلیل تکنیکال، بنیادی و شبیه‌سازی معاملات و در سطح سوم اوراق و ابزارهای مشتقه مورد آزمون قرار می‌گیرد.

در کشور هند گواهیNCMP به‌عنوان گواهی حرفه‌ای بازار در 5 سطح ارائه می‌شود؛ اما سازوکار در این کشور متفاوت است. در کشور هند تمام مباحث مربوط به دانش مالی، ابزار‌های مشتقه و بازار‌های مختلف در 29 عنوان قرار گرفته است، افراد با توجه به نوع فعالیتشان دوره‌های مربوط را آزمون می‌دهند و با گذراندن سه چهار عنوان NCMP رتبه 1 و با گذراندن 11 عنوان یا بیشتر NCMP رتبه 5 دریافت می‌کنند. در کشور ژاپن این نوع آزمون‌ها در دو سطح انجام می‌شود که بالطبع گستردگی و درصد پاسخگویی به مطالب بالا است. ژاپن و آمریکا برای هماهنگی بیشتر کد آزمون مشترک (Series 47) را تهیه کرده که تحت پشتیبانی FINRA است. این نسخه در واقع نسخه کوچک‌تر از Series 7 برای اوراق بهادار ژاپنی است. در ایالات متحده نیز آزمون‌های بازار سرمایه توسط سه نهاد سازمان تنظیم مقررات صنعت مالی آمریکاi(U.S. Financial Industry) Regulatory Authority FINRA و انجمن مدیران اوراق بهادار آمریکای شمالی -North American -Securities Administrators Association NASAA) و انجمن ملی آتی(National Futures Association (NFA)i) برگزار می‌شود.

آزمون‌های برگزار‌شده توسط FINRA در دو سطح ثبت نام اصلی و ثبت‌نام نمایندگی برگزار می‌شود. با توجه با گستردگی و پیچیدگی بازار آمریکا تنوع آزمون‌ها بسیار بالا و بیشتر از هر کشوری است. در ذیل به برخی از دوره‌های سازمان تنظیم مقررات صنعت مالی آمریکا می‌پردازیم.

آزمون Series 7: اشخاص برای ورود به صنعت مالی و فروش اوراق بهادار باید این آزمون را طی کنند. این آزمون به‌عنوان آزمون عمومی نمایندگی اوراق بهادار (General Securities Representative Examination) نیز شناخته می‌شود. اشخاص بعد از گذراندن این آزمون واجد شرایط برای ثبت نام و خرید و فروش همه انواع اوراق بهادار اعم از اوراق شرکتی، اوراق صندوق شهرداری ها، آپشن و غیره هستند.

آزمون Series 24: آزمون جامع عمومی اوراق بهادار (General Securities Principal Exam) توسط FINRA پشتیبانی می‌شود و اشخاص را در مورد فعالیت‌های شعبه‌ای چون:اوراق شرکتی، REITs، سرمایه‌گذاری و... ارزیابی می‌کند.

آزمون 9 Series: آزمون عمومی نظارت بر فروش اوراق بهادار و آپشن (General Securities Sales Supervisor Exam – (Options به منظور نظارت جامع بر فعالیت‌های فروش در شرکت ها، شهرداری‌ها، آپشن اوراق بهادار و محصولات شرکت‌های سرمایه‌گذاری طراحی شده است. مدیران فروش شعب، مناطق و کشور از مخاطبان خاص این دوره هستند.

آزمون series 3: آزمون مبادلات ملی (National Exchange Exam) به نمایندگان اجازه فروش قرارداد آتی کالا (commodity) به‌عنوان پرریسک‌ترین سرمایه‌گذاری عمومی را می‌دهد. در بین کشورهای آسیایی، مالزی به واسطه بازار مالی متنوع و با الگو گرفتن از سیستم آزمون‌های آمریکا، بیشترین تنوع را داراست. در منطقه یورو The European Federation of Financial Analysts Societies (EFFAS)i آزمون‌های حرفه ایCertified European Financial Analyst diploma (CEFA)i را تدوین می‌کند. این آزمون از نظر محتوا به آزمون CIIA نزدیک است. البته در منطقه یورو کشور‌هایی نظیر انگلستان، سوئد، فنلاند و ایرلند آزمون‌های داخلی که پذیرش ناحیه یورو را دارد، تدوین کرده‌اند. آزمون CFA یا Chartered Financial Analyst (تحلیلگر مالی خبره) قوی‌ترین آزمون برای فعالان حرفه‌ای بازار سرمایه، در حیطه مدیریت مالی و سرمایه‌گذاری است. این آزمون در سه سطح برگزار می‌شود که آزمون سطح اول آن سالی 2 بار و سطوح بعدی 1 بار در سال برگزار می‌شود. از آنجا که مدرک CFA یکی از مهم‌ترین و معتبرترین مدارک در حوزه تحلیلگری بازار سرمایه است و شخص دارنده این مدرک به‌عنوان یک خبره در این حوزه شناخته می‌شود، این آزمون اخیرا با اقبال زیادی از سوی فعالان و دانش‌آموختگان نخبه حوزه مالی و سرمایه‌گذاری روبه‌رو شده است به‌طوری که بسیاری از دانشگاه‌های معتبر جهان، رشته‌های خود را در زمینه مدیریت مالی و سرمایه‌گذاری منطبق با سرفصل‌های موسسه CFA تدوین و به تصویب این موسسه می‌رسانند. محتوای آزمون حرفه‌ای بسیاری از کشور‌ها با CFA مطابقت دارد و تفاوت آنها عمدتا در قوانین است.

*محتوای آزمون CFA

محتوی هر 3 سطح از نظر موضوع یکسان اما از نظر مطالب ارائه شده متفاوت است. CFAسطح اول سعی می‌کند در افراد دانش و قدرت درک نسبت به ابزارهای مالی را ایجاد کند، از همین رو دارندگان سطح یک این مدرک در کشورمان می‌توانند پس از گذراندن مباحث مربوط به مقررات اصول بازار سرمایه، این گواهینامه را کسب کنند. CFAسطح دوم سعی می‌کند که با آموختن کاربرد ابزاره‌های مالی و ایجاد قدرت تجزیه تحلیل در افراد، آنها را برای ارزش‌گذاری دارایی‌ها آموزش دهد، CFA سطح سوم سعی می‌کند که با ترکیب و ارزیابی گزینه‌های سرمایه‌گذاری، افراد را برای مدیریت سبد سرمایه‌گذاری آماده کند از همین رو دارندگان دوم و سوم این مدرک در کشورمان می‌توانند پس از گذراندن مباحث مربوط به مقررات، گواهینامه مدیریت سبد اوراق بهادار و تحلیلگری بازار سرمایه و ارزشیابی اوراق بهادار را دریافت کنند. افرادی که سه سطح آزمون CFA را با موفقیت گذرانده‌اند و سوابق کاری مربوطه را ارائه داده‌اند به‌عنوان charterholders (دارندگان منشور)شناخته می‌شوند بر اساس آمار موسسه CFA تعداد این افراد در سراسر جهان بالغ بر 135000 نفر است.

*معافیت ها:

سازمان تنظیم مقررات صنعت مالی آمریکا(FINRA) افرادی را که سطح اول آزمون CFA و مقررات مربوط به استانداردهای تحلیلگری و موارد دیگر مربوط به آزمون Series 16 را گذرانده‌اند، بدون آزمون دیگری در آزمون Series 16 می‌پذیرد.همچنین افرادی را که سطح اول و دوم آزمون CFA را گذرانده و دارای حداقل 2 سال سابقه کار مفید به‌عنوان research analist دارند از قسمت اول آزمون Series 86 در بخش the Analysis section معاف می‌کند. اکثر کشورها معافیت‌هایی را برای دارندگان مدرک CFA و CIIA در نظر گرفته‌اند.

*گواهينامه هاي خارجي در حوزه مالي و سرمايه‌گذاري

*گواهينامه CFP) Certified Financial Planner)

آزمون این گواهي نامه به مسووليت Certified Financial Planner Board of Standardsf Inc. برگزار مي‌شود و تمركز آن بر مباحث برنامه‌ريزي مالي و موضوعاتي مانند بازنشستگي، دارايي‌هاي سرمايه‌اي و برنامه‌ريزي سرمايه‌گذاري است. موفقيت در اين آزمون و پذيرش اصول اخلاق حرفه‌اي مرتبط با آن، به معناي احراز مدرك CFP و شايستگي فعاليت در حرفه برنامه‌ريزي مالي است. پيش نياز شركت در اين آزمون داشتن مدرك كارشناسي و سه سال سابقه كار است و درصد قبولي آن نيز در آزمون نوبت نوامبر 2005، برابر 63 درصد بوده است.

*دوره آموزشي CHFC

مدرك CHFC را دانشگاه The American College (www.theamericancollege.edu) صادر مي كند. پيش شرط شركت در دوره‌هاي آموزشي اين مدرك داشتن سابقه كار در حوزه مالي و سرمايه‌گذاري است. براي كسب اين مدرك، دانشجويان بايد پنج دوره اجباري و سه دوره اختياري بگذرانند كه دوره اجباري آن با دوره آموزشي مدرك CFP يكسان است.

*مدرك CIC

مدرك CIC را انجمن مشاوران سرمايه‌گذاري آمريكا ICAA) www.icaa.org) برای كاركنان شركت‌هاي عضو آن انجمن صادر مي‌كند. داوطلبان براي دريافت مدرك CIC بايد شرايط زير را احراز كنند:

- كارمند يكي از شركت هاي عضو ICAA باشند.

- داراي حداقل سابقه پنج سال كار در حرفه مشاوره مالي و سرمايه‌گذاري باشند.

- دوره CFA را گذرانده باشند.

- استانداردهاي رفتاري ICAA را بپذيرند و از آن تخطي نكنند.

مشاوراني كه موفق به دريافت اين مدرك شده باشند، بايد هر سال براي تمديد آن اقدام كند.

*گواهينامه‌هاي حرفه‌اي بين‌المللي _در حوزه مالي و سرمايه‌گذاري

*گواهينامه CMT

موضوع اين آزمون كه در سه سطح برگزار مي‌شود، تحليل تكنيكي سهام است. اين آزمون را كميته اعطاي اعتبار اتحاديه تحليلگران تكنيكي بازار (Market Technicians Association) برگزار مي كند. اين اتحاديه در سال 1973 تاسيس شده است، مركز آن در آمريكا است و تاكنون 56 كشور به عضويت آن درآمده‌اند.

*گواهينامه CIIA

مدرك CIIA به مسووليت انجمن تحليلگران بين‌المللي خبره سرمايه‌گذاري (CIIA) ارائه مي‌شود. با وجود عمر كوتاه آن (اين انجمن در سال 2000 تاسيس شده است)، انجمن‌ها و نهادهاي تحليلگري مالي و سرمايه‌گذاري كشورهاي بسياري به عضويت آن درآمده‌اند. تاكنون انجمن هاي تحليلگري مالي و سرمايه‌گذاري 30 كشور كه بيشتر در محدوده اروپا و آسياي شرقي قرار دارند، عضو CIIA شده‌اند، هر چند كه موسسان آن نيز دو اتحاديه آسيايي ASAF (Asian Securities Analysts Federation)iو اروپايي EFFAS (European Federation of Financial Analysis Societies)i بوده‌اند. اين آزمون در سه سطح پايه، نهايي و ملي برگزار مي شود. از خصوصيات منحصر به فرد اين آزمون، ساختار غيرمتمركز سازمان برگزاركننده آن است. انجمن‌ها و نهادهاي منطقه‌اي وظيفه برگزاري آزمون‌ها را برعهده دارند و علاوه بر آن اين انجمن‌ها موظفند طرحي براي آزمون ملي معرفي كنند كه با تاييد كميته بين‌المللي آزمون به‌عنوان سومين مرحله كسب مدرك CIIA قرار مي گيرد.

با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از روزنامه دنیای اقتصاد، صفحه 29، تاریخ انتشار: سه شنبه 26 مرداد 1395، شماره: 3839.