شعارسال:در هر جامعه ای برای پاسخگویی به نیازهای مردم و حل یا کاهش مشکلات آنها تمهیداتی اتخاذ و برنامه هایی تدوین و اجرا می شود . کشور ما نیز از این قاعده مستثنی نیست . گرچه این برنامه ها می تواند حسب شرایط مختلف موجود در کشور ها متفاوت باشد اما آنچه که مهم می باشد این است که بتوان مسایل و راهکارهای مناسب ، شناخته و اجرا شوند . یکی از این برنامه ها در جمهوری اسلامی ایران "برنامه اورژانس اجتماعی"  می باشد ، که حاصل فعالیت چند ساله سازمان بهزیستی کشور است .

این برنامه که بر اساس بند ب تبصره 15 قانون بودجه سال 86 کل کشور شکل گرفته ، تلفیقی از مداخله در بحران ، فردی ، خانوادگی و اجتماعی ( مرکز اورژانس اجتماعی ) ، خط تلفن اورژانس اجتماعی ( 123 ) ، تیم سیار اورژانس اجتماعی ( خدمات اجتماعی سیار ) و پایگاه اورژانس اجتماعی ( پایگاه خدمات اجتماعی ) است که در مرحله اول با هدف توانمندسازی اجتماع محور در سکونت گاههای غیر رسمی تدوین شده بود ، که هر کدام دستورالعمل مستقل دارند و برنامه پیوست چکیده آنها می باشد .
 
در این برنامه ویژگی مهم ارائه خدمات اجتماعی یعنی : 

''تخصصی بودن" ، "به موقع بودن" و "در دسترس بودن" مدنظر قرار گرفته است تا از این طریق ارائه خدمات اجتماعی به مردم در سازمان بهزیستی کشور "محدود به زمان و مکان" نگردد و "رویکرد فعال" جایگزین رویکرد غیر فعال شود و "اجتماع ( جامعه ) محوری" در برنامه ها عملیاتی شود .

این برنامه استفاده بهینه از منابع مادی و معنوی ( نیروی انسانی ) ، کاهش دیوان سالاری اداری ، تجمیع خدمات ، هماهنگی بین واحدها ، جامعیت ، فراگیری و .... را در پی دارد .

این برنامه قصد دارد تا "مداخلات روانی - اجتماعی" را قبل "از مداخلات قضایی و انتظامی" و حتی در کنار این نوع مداخلات جایگزین کند که این مسئله در "پیشگیری از وقوع جرم" و" قضازدائی" نیز نقش مهمی ایفا می کند .
شناسایی آسیبهای اجتماعی شایع و در حال شیوع" بصورت کشوری و منطقه ای و محلی نیز از طریق این برنامه صورت خواهد پذیرفت . در واقع این نوع مداخلات تاثیر گذاری "تئوری بر چسب" را به حداقل خواهد رساند تا زمینه ای برای توانمندسازی افراد در معرض آسیب و آسیب دیده اجتماعی و بازگشت آنها به زندگی سالم باشد .
 
بخش های اورژانس اجتماعی :
 
برنامه اورژانس اجتماعی شامل فعالیتهای ذیل است :

۱- مرکز مداخله در بحرانهای فردی، خانو ادگی و اجتماعی ( مرکز اورژانس اجتماعی )
 
۲- پایگاه خدمات اجتماعی
 
۳- خط تلفن اورژانس اجتماعی( یک ، دو، سه / 1،2،3 )
 
۴- خدمات سیار اورژانس اجتماعی
 
اصول اورژانس اجتماعی :
 
حذف آسیبهای اجتماعی ممکن نیست اما با برنامه ریزی مناسب می توان آن را کنترل کرد .
«در دسترس » و « بموقع بودن »« تخصصی بودن »  ارایه خدمات در برنامه اورژانس اجتماعی باید حداقل دارای سه ویژگی نباشد « نوش دارو پس از مرگ سهراب » باشد تا مصداق ضرب المثل بودن به دلیل ماهیت فرابخشی آسیب های اجتماعی ، در اجرای این برنامه همکاری های درون سازمانی و برون سازمانی نقش بسزایی دارد .
 
- کار تیمی در این برنامه بسیار مهم است .
 
 
معرفی برنامه اورژانس اجتماعی :
 
- به فرد ، خانواده و جامعه توجه می شود .
 
- برنامه و مداخله باید با رویکرد علمی باشد .
 
- مسئله یابی بموقع ، فعال بودن و پاسخگو بودن در این برنامه مهم است .
 
- به توانمند سازی اجتماع محور با رویکرد منطقه ای و محلی توجه می شود .
 
- فراگیر بوده و جامعیت دارد .
 
- زمینه مشارکت سازمان های مردم نهاد ( نهاد های مدنی ) فراهم می شود .
 
اهداف :
 
- کنترل و کاهش بحران های فردی ، خانوادگی و اجتماعی
 
- در دسترس قرار دادن خدمات تخصصی و اورژانسی سازمان بهزیستی به آحاد جامعه
 
- ارتقاء توانمندیهای افراد در معرض آسیب و آسیب دیده اجتماعی جهت مقابله با مسائل اجتماعی در شرایط بحرانی از طریق ارائه خدمات تخصصی و به موقع 
 
- ایجاد زمینه مشارکت مردم و سازمانهای غیر دولتی
 
- جایگزینی مداخلات روانی اجتماعی قبل از مداخلات قضائی انتظامی
 
- انجام مداخلات روانی اجتماعی در کنار مداخلات قضائی
 
- قضازدائی و پیشگیری از جرم
 
گروههای هدف :
 
افراد مشمول دریافت خدمات عبارتند از :
 
- زوجین متقاضی طلاق و افراد دارای اختلاف خانوادگی حاد
 
- زنان و دختران در معرض آسیب اجتماعی یا آسیب دیده اجتماعی
 
- افرادی که قصد خودکشی دارند یا اقدام به خودکشی کرده اند .
 
- کودکان خیابانی و کار
 
- همسران آزار دیده
 
- کودکان آزار دیده
 
- مبتلایان به اختلال هویت جنسی
 
- دختران و پسران فراری از منزل
 
- سالمندان و معلولین آزار دیده
 
- معتادین
 
- افراد بی خانمان
 
- بیماران روانی مزمن
 
- سایر افراددر کلیه سنین که در شرایط بحرانی ویژه قرار دارند .
 
اقدامات اجرایی :
 
اقدامات اجرایی شامل پذیرش ، خدمات تخصصی ، ترخیص و پیگیری پس از ترخیص می باشد :
 
۱- پذیرش :

الف- خود معرف
ب- ارجاعی :
 
توسط خط اورژانس اجتماعی 123
توسط خدمات سیار اورژانس اجتماعی
توسط سایر مراکز بهزیستی
توسط مراجع قضایی
توسط نیروی انتظامی
معرفی برنامه اورژانس اجتماعی
توسط سایر نهادها ( دولتی و غیر دولتی )
 
۲- خدمات تخصصی :
 
شامل : خدمات مددکاری ، روان شناسی ، تربیتی ، حقوقی ، فرهنگی آموزشی
 
تبصره : ارائه خدمات به دو صورت سرپایی و یا نگهداری ارائه می گردد .
 
۳- ترخیص :
 
- باتوجه به شرایط مراجعین و خدمات ارائه شده ترخیص مناسب صورت می گیرد :
 
۱- بازگشت به خانواده به عنوان مهمترین هدف این مراکز می باشد .
 
۲- ارجاع به مراکز زیر مجموعه امور آسیب دیدگان اجتماعی با توجه و شرایط مراجع ( مراکز خانه سلامت ، بازپروری زنان آسیب دیده اجتماعی و ...
 
۳-سایر مراکز مرتبط سازمان بهزیستی
 
۴- ارجاع به سایر سازمانها ونهادهای حمایتی ذیربط
 
۴- پیگیری پس از ترخیص :

 

مددکار اجتماعی مرکز موظف است پس از ترخیص پیگیری لازم را به طرق علمی و مصوب انجام دهد .
در پایان یادآور می شود نحوه عملکرد و ارائه خدمات تخصصی و ارتباط این اجزاء بر طبق دستورالعمل اجرائی ابلاغی به مراکز استانها صورت می گیرد .
مقایسه اورژانس اجتماعی با سایر اورژانس ها
اجتماعی ، انتظامی ، پزشکی
مرکزمداخله در بحران ( اورژانس ) کلانتری بیمارستان
پایگاه اورژانس اجتماعی ایستگاه های پلیس( انتظامی )
درمانگاه
خط تلفن اورژانس اجتماعی 123
خط تلفن 110
خط تلفن 115
تیم سیار اورژانس اجتماعی گشت انتظامی تیم سیار ( آمبولانس )
 
دفتر آسیب های اجتماعی اداره بهزیستی شهرستان دیّر


شعارسال،با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته  از  سایت خبری بهزیستی  ،تاریخ انتشار:  18 خرداد 1399،کدخبر: 15623 ،www.behzisti.ir