شعارسال: افشار سلیمانی، سفیر سابق ایران در باکو و همچنین حسن لاسجردی، کارشناس مسائل ترکیه، به مسائل ترکیه‌ی امروز و تحلیل‌ها در مورد سودای اردوغان برای احیای امپراطوری عثمانی پرداخته‌اند و همچنین توییت اخیر سردبیر بنی شفق، نزدیک به اردوغان مبنی بر تهدید ضمنی ایران را تحلیل کردند.

سلیمانی  می‌گوید سودای عثمانی‌گری اردوغان هیچگاه به نتیجه نخواهد رسید و اردوغان از ملی گرایی، مذهب و عثمانی‌گرایی برای تثبت قدرت خود استفاده می‌کند. او همچنین معتقد است که اردوغان نسبت به گذشته ضعیف‌تر شده است و حتی اینکه ایاصوفیه را به مسجد تبدیل کرد در همین راستا بوده است تا نظر مسلمان‌ها را بیشتر جلب کند؛ سلیمانی احیای عثمانی را یک مدینه‌ی فاضله می‌داند و می‌گوید «اردوغان حتی اگر بتواند همین ترکیه را به سمت توسعه و پبشرفت ببرد، ثبات و امنیت هم برقرار کند و همچنین مشکلات اقتصادی را حل کند، هنر کرده است. با این هزینه دادن‌های بی‌مورد در سوریه، لیبی و عراق، ترکیه را به سمت قوی شدن نمی‌برد». از سوی دیگر حسن لاسجردی نیز ضمن اشاره به اینکه «اردوغان این دیدگاه را دارد و علاقه‌مند است تا به عنوان فرد برگزیده در میان کشور‌های اسلامی شناخته شود و کشور قدرتمندی در منطقه باشد. شواهد هم این را نشان می‌دهد: مثل دخالت او در سوریه و عراق.» تاکید می‌کند «اردوغان به دنبال این است ترکیه به کشور قدرتمندی در منطقه تبدیل شود. البته احیای امپراطوری عثمانی به معنای احیای سیستم خلافت نیست».

مدت‌هاست که تحلیلگران مجموعه اقدامات و سیاست‌های اردوغان چنین برداشت می‌کنند که این رهبر ترک در پی احیای امپراطوری عثمانی است و می‌خواهد ترکیه به قدرتمند‌ترین کشور منطقه تبدیل شود؛ در ۲۲ دی ماه ۱۳۹۳ در آیین تشریفات و پیشواز از محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطینی، شانزده سرباز را در هیبت و لباس سپاهیان شانزده دولت ترک تاریخ (به تفسیر خود اردوغان) حاضر کرد که نماد‌هایی از دولت‎های مختلف بودند. برخی آن را به آرزوی اردوغان در پی ایجاد امپراطوری عثمانی ربط دادند. اما این سودا به کجا ختم می‌شود؟ افشار سلیمانی-سفیر سابق ایران در آذربایجان- و حسن لاسجردی-تحلیلگر مسائل ترکیه- پاسخ می‌دهند. متن کامل این گفتگو را در ادامه بخوانید:

سلیمانی: حتی اگر همین ترکیه را به سمت توسعه و پیشرفت ببرد هنر کرده

سلیمانی درباره‌ی سودای احیای عثمانی بزرگ توسط اردوغان، گفت: «سودای عثمانی‌گری اردوغان هیچگاه به نتیجه نخواهد رسید. دوران عثمانی با الان بسیار متفاوت بوده است و ثانیا در این دنیای چند قطبی اینطور نیست که اردوغان بتواند عثمانی‌گرایی را احیا کند، اردوغان از ملی گرایی، مذهب و عثمانی‌گرایی برای تثبت قدرت خود استفاده می‌کند. نسبت به گذشته نیز ضعیف‌تر شده. حتی اینکه ایاصوفیه را به مسجد تبدیل کرد تا نظر مسلمان‌ها را بیشتر جلب کند هم در همین راستاست. احیای عثمانی بیشتر یک مدینه‌ی فاضله است، اردوغان حتی اگر بتواند همین ترکیه را به سمت توسعه و پبشرفت ببرد، ثبات و امنیت هم برقرار کند و همچنین مشکلات اقتصادی را حل کند، هنر کرده است. با این هزینه دادن‌های بی‌مورد در سوریه، لیبی و عراق، ترکیه را به سمت قوی شدن نمی‌برد. هرکشوری براساس مولفه‌های خودش کشور را اداره می‌کند. قدرت فقط نظامی نیست. ترکیه اگر همین مسیر را ادامه بدهد، موفق نخواهد شد. مثلا در سوریه موفق بوده؟ بهتر بود به جای اینکار‌ها اقتصادش را درست کند، حتی بحران کرد‌ها را نتوانست حل کند. از ۲۰۰۲ تا ۲۰۱۲ بهترین مسیر اردوغان بود، از نظر اقتصادی پیشرفت کرد. باید همان مسیر را ادامه دهد. در حزب و دولت او هم مشکلاتی پیش آمد. در داخل، اقتصاد او شکننده است و باید با همسایه‌هایش دوستانه برخورد کند. هر کشوری هزینه‌ی سیاست خارجه خودش را زیاد کند، طبیعتا به آن اهداف خودش هم نمی‌رسد.

 

روسیه می‌خواهد در منطقه یک شبه شوروری ایجاد کند

افشار سلیمانی سفیر سابق ایران در آذربایجان با بیان اینکه ترکیه در سیاست‌خارجی می‌خواهد از آب کره بگیرد، به انصاف نیوز گفت: «اردوغان به دنبال یک‌سری منافع برای ترکیه است. به نظر من این مناقشه بر سر ارمنستان و آذربایجان ادامه پیدا نمی‌کند، در آوریل ۲۰۱۶ این اتفاقات افتاد و من عرض کردم تا چند روز بعدش تمام خواهد شد و این اتفاق افتاد. در ارمنستان آقای نیکول پاشینیان یک انقلاب شبه مخملی راه انداخت، دولت قبلی استعفا کرد و مجلس هم فتح کردند؛ اما وعده‌هایی که دادند، محقق نشد. آقای پاشینیان هم با مخالفان به دلیل فساد برخورد می‌کند.

اما سرنوشت ارمنستان بیشتر در دست روسیه است، زیرا قرارداد نظامی ۴۹ ساله با آن‌ها دارد، روسیه در ارمنستان پایگاه دارد. مرز‌های ارمنستان با سایر کشور‌ها را نیرو‌های روسی کنترل می‌کنند. انرژی و اقتصاد ارمنستان در دست روسیه است و از طریق گرجستان گاز صادر می‌کند. روسیه هم به قفقاز جنوبی به عنوان حیاط خلوت نگاه می‌کند، چون با ارمنستان مرز ندارد و پیوستگی ژئوپلیتیک ندارد، اشغال قره‌باغ توسط ارمنی‌ها هم توسط روسیه صورت گرفته. روسیه می‌خواهد در منطقه یک شبه شوروری ایجاد کند، آقای پوتین همین را می‌خواهد. اما تا به حال موفق نشده، بنابراین برای گرجستان در آگوست ۲۰۰۸ بحرانی ایجاد کرد تا نزدیک تفلیس آمدند تا به تحولات احاطه داشته باشند.»

سفیر سابق باکو درباره‌ی توییت ابراهیم کاراگول که گفته بود اگر روسیه و امارات در قفقاز جبهه‌ی جدیدی را باز کنند، ایران و آذربایجان آشوب خواهد شد، گفت: «این تهدید غلط است و اصلا وضعیت منطقه اینطور نیست که بخواهد آن آشوب‌ها رخ دهد. ایران با دو کشور ارمنستان و آذربایجان مرز دارد، ارمنستان به ایران نیاز دارد، ترکیه مرزش با ارمنستان بسته است و با یکدیگر روابط سیاسی ندارند. اما ارمنستان فقط گرجستان و ایران را دارد و با آذربایجان هم درگیر است. پس بسته شدن مرز ایران و ارمنستان به ضرر ایران است. یکبار پیش طرحی را برای حل مناقشه‌ی قره باغ داده بودند که ارمنستان با آذربایجان تبادل ارضی کنند تا مشکل حل شود، اگر این طرح را ارمنستان قبول می‌کرد، پس مجبور می‌شد مرز خود را با ایران از دست بدهد. اما اینکار به ضرر او بود و انجام نداد. ۴۰ کیلومتر با ارمنستان مرز داریم و از طریق آن نفس می‌کشد. همین مسئله بازتاب منفی‌ای در افکار عمومی آذربایجان دارد، البته ترکیه فرافکنی می‌کند، بسته شدن مرزش با ارمنستان را به حساب آذربایجان می‌زند، در حالیکه این دو با هم مشکل داشتند. ارمنستان ادعای ارضی در ترکیه دارد، دیگر اینکه ادعای نسل‌کشی در آوریل ۱۹۱۵ دارد. علیرغم این‌ها برای برقراری روابط بین ارمنستان و ترکیه خودشان تلاش کردند و چند سال پیش سندی را امضا کردند، اما به جایی نرسید.

چند تا مولفه وجود دارد، روسیه در تحولات ارمنستان و آذربایجان نقش دارد، اگر در تحولات داخلی آذربایجان عناصر روس‌فیل را کنار گذاشته باشند، پس ممکن است روسیه در آذربایجان به آن‌ها تذکری بدهد، اما روسیه نمی‌خواهد آذریایجان را هم از دست بدهد؛ بنابراین این مسئله حل می‌شود. پوتین قبلا این‌ها را دور هم جمع کرده بود تا مشکل حل شود. روسیه می‌خواهد آذربایجان را هم به سمت خود بکشد، اتحادیه اقتصادی اوراسیا را ساخت و اگر آذربایجان هم عضو آن شود، به آذربایجان قول کمک می‌دهد. پس دوباره آتش بس برقرار می‌شود؛ بنابراین اتفاقی نمی‌افتد که برای ایران مشکل خاصی را به وجود بیاورد. ترکیه با آذربایجان از محور نخجوان مرز دارد، نخجوان هم جزو آذربایجان است و، چون پیوستگی ارضی با خود آذربایجان ندارد، بین نخجوان و آذربایجان خاک ارمنستان قرار دارد. این هم از سیاست‌های آقای استالین بود و بحران ایجاد کرد. بین نخجوان و آذربایجان خاک ارمنستان و بین قره باغ و ارمنستان خاک آذربایجان است. درهم و برهم است، حل و فصل آن طول خواهد کشید. آمریکا و اروپا هم این مسئله را جدی نمی‌گیرند و روسیه نقش پررنگی دارد و اینجا آذربایجان تنها مانده است، چون هم اشغالگر و هم کمک کننده به اشغالگر (روسیه) و هم میانجی‌گر مسیحی است و فقط آذربایجان مسلمان است. طبیعتا آن طرفی‌ها یا با سکوت و یا تعرض بیشتر هوای ارمنستان را دارند.»
لاسجردی: احیای امپراطوری عثمانی به معنای احیای سیستم خلافت نیست

حسن لاسجردی تحلیلگر مسائل ترکیه درباره‌ی توییت ابراهیم کاراگول که گفته بود اگر روسیه و امارات در قفقاز جبهه‌ی جدیدی را باز کنند، ایران و آذربایجان آشوب خواهد شد، گفت: اینکه یک سردبیری در یک روزنامه‌ای حرفی را بزند، دیگر دستورالعمل سیاسی نیست. بعید است هدف اردوغان و ترکیه این باشد. اردوغان آدم صریح الهجه‌ای است اگر می‌خواست کشوری را تهدید کند، معمولا خودش اعلام می‌کند. چون ایران همکاری‌های منسجم و تنگاتنگی را با ترکیه در سوریه و عراق و موضوع تحریم دارد، ترک‌ها اگر می‌خواستند علیه ما شدت عمل یا سیاست سختی را به کار بگیرند حتما مقامات بلند پایه این‌ها را می‌گفتند. اظهار نظر این سردبیر مبنای عمل دولت یا چهره‌های سیاسی نیست. حتما سفارت جمهوری اسلامی نسبت به اظهارات این سردبیر واکنش نشان داده، باید در اینباره از وزرات خارجه پرسید.

 

در گذشته ایران با آذربایجان اختلافاتی داشت، بخشی از این اختلافات عقیدتی و مسائل مرزی بود. یا بر سر منابع مشترک نفت و گاز در دریای خزر بود. به جهت اینکه موازانه در منطقه برقرار شود، در موضوعات مربوط به آذربایجان و ارمنستان و نوع روابط ما با ارمنی‌ها مثل حضور ارمنی‌ها در ایران یا موضوع گردشگری و اقتصادی همیشه نگاه ما متمایل به ارمنستان بود. در موضوعات قره‌باغ هم آمادگی خود را برای حل مسئله اعلام کردیم. ترک‌ها شعار جهانی ترک‌ها را سر می‌دهند، در سال‌های گذشته هم شعار‌های قومیتی دادند. اگر در این منازعه از آذربایجان حمایت کردند، از این حیث است.

این تحلیلگر مسائل ترکیه درباره‌ی نوعثمانی‌گری اردوغان نیز گفت: «سودای عثمانی‌گری در زمان اوغلو پیگیری می‌شد، برای سیاست‌های الان نیست. بسیاری معتقد هستند با توجه به سیاست‌های اردوغان در این دهه و مجموعه اقدامات او و ارتقای جایگاه خودش از پست نخست وزیری به ریاست جمهوری، نشان می‌دهد که او در سودای امپراطوری عثمانی است. اردوغان این دیدگاه را دارد و علاقه‌مند است تا به عنوان فرد برگزیده در میان کشور‌های اسلامی شناخته شود و کشور قدرتمندی در منطقه باشد. شواهد هم این را نشان می‌دهد: مثل دخالت او در سوریه و عراق. اما تاکنون موفق نشده است. اصل موضوع یعنی بازگشت به امپراطوری عثمانی محل سوال است، البته اردوغان به دنبال احیای امپراطوری است، اما نه اینکه خودش امپراطور شود. اردوغان به دنبال این است که ترکیه به کشور قدرتمندی در منطقه تبدیل شود. احیای امپراطوری عثمانی به معنای احیای سیستم خلافت نیست.

شعارسال، با اندکی تلخیص و اضافات بر گرفته از انصاف نیوز، تاریخ انتشار: ۲ مرداد ۱۳۹۹، کدخبر: ۷۳۸۸۱۷، www.ensafnews.com