کلمه «اسنپ بک» در برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ نیست، یک غلط مصطلح است که آمریکا راه انداخته برای اینکه دنیا خیال کند این یک تحول اتوماتیک است. ترامپ فکر میکند با این فشارها دولت ایران ساقطشده و پای میز مذاکره میآید، معلوم نیست خوابنما شده که چنین چیزی میگوید. مردم باعث شکست ترامپ شده و جلوی تعبیر رویای ترامپ و بولتون را گرفتند، این خیلی تحول مهمی است.
شعار سال: محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه امشب (دوشنبه) با حضور در برنامه نگاه یک شبکه اول سیما، اظهار داشت: هفته دولت زمانی است که به مردم باید گزارش دهیم. اگر قدرت و توانمندی است به خاطر این است که مردم در مقابل سختیها ایستادند و تحمل کردند.
وی افزود: عامل اصلی اقتدار و قدرت ملی همین مردم هستند. ما باید به این ولینعمتان گزارش دهیم و اگر بتوانیم در شرایط سخت، مقداری از فشارها را از روی دوش آنها برداریم.
ظریف گفت: آمریکا یک سیاست غلطی را از زمان ترامپ با برهم زدن برجام آغاز کرد و با محاسبه غلط از حدود دو سال قبل وزارت خارجه آمریکا و شخص وزیر خارجه این کشور یک کارزار تبلیغاتی شروع کردند. یک روزشماری در سایت وزارت خارجه گذاشتند که مثلاً ۷۰۰ روز دیگر تحریم تسلیحاتی ایران تمام میشود، یک فضاسازی درست کردند و خود را در یک مخمصه قراردادند.
وی گفت: آمریکاییها نفهمیده بودند که شرایط جهانی تغییر کرده است، امروز در دنیای درحال گذار هستیم و دیگر دنیای آمریکایی نداریم. جهان به گفته خود غربیها که در کنفرانس امنیتی مونیخ در سال ۲۰۱۷ عنوان خود را جهان پساغربی گذاشتند و در سال ۲۰۲۰ نام خود را بیغربی گذاشتند، آمریکا نمیخواهد این واقعیت را متوجه شود یا تلاش میکند علیه این واقعیت حرکت کند.
وزیر امور خارجه گفت: برخی دوستان فکر میکنند آمریکا حتماً یک برنامهای داشت که وقتی میدانست در شورای امنیت رأی نمیآورد جلو آمد، آمریکاییها فکر میکردند حداقل ۹ رأی میآورند و روسیه و چین را مجبور میکنند که قطعنامه را وتو کنند. قطعنامه شورای امنیت باید حداقل ۹ رأی بیاورد و اگر ۹ رأی آورد و اعضای دائم مخالف بودند میتوانند وتو کنند اما اگر قطعنامه ۹ رأی نیاورد نیازی به وتو نیست. قطعنامه آمریکا ۲ رأی آورد یعنی فقط توانست یک کشور را قانع یا وادار یا تشویق یا تطمیع کند که به قطعنامهاش رأی دهد.
ظریف تأکید کرد: اینکه روسیه و چین به این قطعنامه رأی منفی دادند نشاندهنده اصرار این دو کشور بر ثبت موضع مخالفشان است والا اصلاً این قطعنامه رأی نیاورده بود. در تاریخ سازمان ملل بیسابقه است که ایالاتمتحده یک قطعنامه را روی میز بگذارد و آن قطعنامه فقط یک رأی بیاورد، شرایطی بوده است که آمریکا قطعنامهای را بهتنهایی وتو کرده است یعنی ۱۴ عضو شورای امنیت به قطعنامه رأی مثبت و آمریکا رأی منفی داده است.
وی ادامه داد: این بار اشتباه محاسباتی آمریکا این بود که آمد و با تبلیغات مفصل یک برنامهریزی کرد و قطعنامهای را با ۳۵ بند یعنی ۶ صفحه تنظیم کرد که هر اقدام جنایتکارانه در این قطعنامه بود. برای این قطعنامه سفرهای زیادی کردند و در اوج کرونا که دیپلماسی تبدیل به دیپلماسی مجازی شده یود، سفرهای زیادی انجام دادند. وزیر خارجه آمریکا سفرهای زیادی کرد و برایان هوک که مسئول میز ایران در وزارت خارجه آمریکا بود و به دلیل ناتوانیهایش اخراجش کردند، چند بار به منطقه سفر داشت و برای اینکه بگویند ما تنها نیستیم سراغ برخی کشورهای همسایه ما رفتند.
وزیر امور خارجه تأکید کرد: متأسفانه برخی همسایگان ما نامه نوشتند که ما میخواهیم تحریمهای تسلیحاتی تمدید شود اما بقیه این کار را نکردند و دبیرکل شورای همکاری را وادار کردند که این موضع همه کشورهای خلیجفارس است.
وی گفت: پمپئو آمد و به این نامه استناد کرد و بعداً مشخص شد که این موضع همه خلیجفارس نیست. یکی از کشورها رسماً گفت این نامه موضع ما نیست و بقیه آنها خصوصی به ما گفتند که موضع ما براساس این نامه نیست.
ظریف تصریح کرد: این نشاندهنده این است که مه اینکه از اول میدانست رأی نمیآورد بلکه آمریکا با این توهم که قدر قدرتی خود را دارد، جلو آمد و هفته قبل مجبور شد قطعنامه ۳۵ بندی خود را به ۴ بند تبدیل کند. البته قطعنامه موذیانهای بود ولی همان ۲ رأیی که در همان قطعنامه اول داشت، همان را در قطعنامه بعدی به دست آورد. دوران قدر قدرتی آمریکا تمامشده است و دچار اشتباه محاسباتی شده است.
وزیر خارجه آمریکا گفت: اشتباه محاسبه آمریکا جدید نیست، اشتباه محاسبه آنها در حمله به افغانستان بود. آنها ۱۹ سال پیش به افغانستان حمله کردند که طالبان را بیرون کنند اما امروز با طالبان مذاکره میکند که چگونه از افغانستان فرار کند. اشتباه محاسباتی کرد و به عراق حمله کرد. من در ابتدای سال ۲۰۰۳ در شورای امنیت گفتم که آثار حمله آمریکا به عراق میتواند پیچیده باشد اما یک اثر آن کاملاً واضح است و آن اینکه افراطگرایی را در منطقه ما افزایش خواهد داد و دامن خواهد زد و امروز بعد از ۱۶، ۱۷ سال پیش فهمیده که اشتباه کرده است.
وی ادامه داد: البته همکاران من تلاش زیادی در طول ماههای گذشته کردند. همکاران من در وزارت خارجه و نمایندگیها بسیار تلاش کردند. نباید فراموش کنیم که شش قطعنامه علیه ایران همگی با رأی مثبت روسیه و چین تصویب شد و اینکه این دو کشور در قطعنامه اخیر رأی منفی دادند و بقیه رأی ممتنع دادند منفی دادند مقداری به این واقعیت برمیگردد که تلاش زیاد شده است و بخشی هم پاسخی صریحی به یکجانبهگرایی آمریکا است
ظریف تصریح کرد: اینکه برخی گفتند چون سایر کشورها میدانستند که روسیه و چین وتو میکنند، رأی ممتنع دادند. حتی در قضیه فلسطین میدانند که آمریکا وتو میکنند اما رأی میدهند، اینطور نیست که بدانند چون قطعنامهای وتو میشود، به آن رأی ندهند. کاری که شده است را دستکم نگیریم. ممکن است اروپاییها تلاشهایی کرده باشند. همه ما میدانیم که اروپاییها سعی کردند یکراه حل میانی پیدا کنند اما واقعیت این است که این از معدود بارهایی است که همراه با آمریکا رأی نداده است.
وزیر امور خارجه آمریکا گفت: در قضیه فلسطین چون آمریکا میخواهد زور بگوید، فلسطینیها نزد اروپاییها میروند و از مواضع خود عقب مینشینند که ما نکردیم. اروپاییها چندین پیشنهاد به ما دادند اما ما قبول نکردیم.
ظریف گفت: وزارت خارجه در چهار و پنج سال گذشته خیلی در داخل صحبت نکرده است زیرا ما وظیفه خود را میدانیم که از دستاوردهای نظام در جامعه بینالمللی دفاع کنیم. همیشه به همکاران گفتهام که ما حقوق میگیریم که از ایران دفاع کنیم نه اینکه از خودمان دفاع کنیم.
وی افزود: دوستان ما برجام را کشتند، دفع کردند و تشییعجنازه آن را گرفتند اما جنازه برجام آمریکا را شکست داد. اینکه اروپا میگوید من رأی ندادم چون روسیه چین وتو میکردند پس چرا در قضیه فلسطین رأی میدهید علیرغم اینکه میدانید آمریکا وتو میکند.
وزیر امور خارجه گفت: یک واقعیتی در جامعه بینالمللی به نام برجام و به نام قطعنامه ۲۲۳۱ وجود دارد که درواقع کشورها احساس میکنند که آمریکا در برابر اجماع جامعه بینالمللی ایستادگی میکنند.
ظریف تأکید کرد: نمیشود تصور کرد که اگر آقای ترامپ نبود، واکنش جامعه بینالمللی واکنش جامعه داخلی آمریکا به رفتارهای حکومت هم این بود که امروز هست. حتماً رفتارهای شخص ترامپ و رفتارهای دولتش برخی مسائل را تشدید کرده است. برخی کارهای عجولانهای که ترامپ و کارهای غیرحرفهای که وزیر خارجهاش کرده است، موجب این مسئله شده است.
وی ادامه داد: بهترین تحلیل درباره تأثیرات کرونا این بوده است که کرونا روند تحولات بینالمللی را تغییر نداده است، بلکه این روند را تسریع کرده است. اینکه امروز قدرت جهانی از آتلانتیک به پاسیفیک میرود تحول جدیدی نیست این تحول شروعشده بود و امروز تسریع میشود
وزیر امور خارجه گفت: انتخاب ترامپ یک واکنشی بود به این واقعیت که شغلها از آمریکا به آسیا پر میکشید. اینکه یک نگرانی با جهانیشدن در آمریکا پیداشده بود و یک طبقه از کارگران و به قولی یقه آبیها، احساس کردند که کارهایشان از دست میرود و به کشورهای دیگر میرود. ترامپ آمد و گفت که ما صنایع خودرو فولاد را به آمریکا برمیگردانیم این واکنشی به روندهای جهانی که شکلگرفته بود و تلاشهای میشود که این روندها را متوقف کنیم. یکی از این تلاشها آقای ترامپ بود ولی این روندها ادامه دارد مثل وضعیت داخلی آمریکا. آمریکاییها خیلی برای ایران تلاش کردند، خیلی فشار آوردند و میخواستند یک تابستان داغ در ایران درست کنند.
ظریف گفت: چرا آمریکا بهاصطلاح «اسنپ بک» درزمانی که میخواست از برجام خارج شود استفاده نکرد؟ در آن زمان عضو برجام بود اما الآن عضو برجام نیست و دیروز مجدداً اتحادیه اروپا موضع گرفت که آمریکا نمیتواند از این مکانیزم استفاده کند. انگلیس در توضیح رأی خودش گفته است که ما معتقدیم استفاده از مکانیزم حلوفصل اختلافات امکانپذیر نیست.
وی ادامه داد: اصلاً کلمه «اسنپ بک» در برجام و در قطعنامه ۲۲۳۱ نیست، این کلمه یک غلط مصطلح است که آمریکا راه انداخته است برای اینکه دنیا خیال کند اینیک تحول اتوماتیک است.
ظریف تأکید کرد: آمریکاییها وقتی از برجام خارج شدند میتوانستند بهعنوان عضو برجام از این مکانیزم استفاده کنند اما چرا این کار را نکردند؟ چرا از برجام خارج شدند؟ در دوران گذار خیلی از کشورها اشتباه محاسباتی میکنند. صدام اشتباه محاسباتی کرد منجر به سقوطش شد. قذافی خیال کرد همه چی تمامشده است و همه امکانات خود را در طبق اخلاص گذاشت و تقدیم کرد و این اشتباههای محاسباتی باعث نابودی کشورهایشان شد. اشتباه محاسباتی آمریکا در سال ۲۰۰۱ و سال ۲۰۰۳ باعث خونریزی فراوانی شد و به قول ترامپ ۷ تریلیارد دلار هزینه کردند.
وزیر امور خارجه گفت: آنها فکر کردند که با این فشارها دولت ایران ساقط میشود. ترامپ بعدازاینکه از برجام ساقط شد به برخی کشورهای غربی گفته بود که به من چند ماه فرصت دهید و من ایران را پای میز مذاکره میکشانم. هنوزم هم کوتاه نمیآید و میگوید اگر من انتخاب شوم ایرانیها را پای میز مذاکره میآورم. معلوم نیست خوابنما شده است که چنین چیزی را میگوید. مردم باعث شدند که ترامپ شکست بخورد. مردم جلوی تعبیر رویای ترامپ و بولتون را گرفتند، این خیلی تحول مهمی است.
وی در ادامه با اشاره به مواضع آژانس اتمی، گفت: اخیراً ادعا کردند که اطلاعات جدید به دست ما رسیده است. امروز بیشترین تعداد بازرسیهای آژانس در ایران انجام میشود و بین کشورهای دیگر قابلمقایسه نیست. ما هیچچیزی برای پنهانکاری نداریم ما با روشهای غیرمنطقی مخالف هستیم، ما معتقدیم شفافیت جمهوری اسلامی آمریکا و رژیم صهیونیستی را خلع سلاح کرده است.
ظریف گفت: آمریکا و اسرائیل برای ساختن این پرونده دروغین سلاح هستهای چقدر سرمایهگذاری کرده بودند، مهمترین خاصیت برجام و توافق هستهای این بود که یک پروژه ۴۰ ساله امنیتی سازی جمهوری اسلامی را نابود کرد و آمریکا چندین بار تلاش کرده بود که ایران را یک تهدید امنیتی کند.
وی افزود: امنیتی سازی اهرم آمریکاست زیرا در حوزه امنیت دست برتر را دارد و ۶۰۰ میلیارد دلار هزینه نظامی میکند و امروز میخواهد چین را امنیتی سازی میکند و کرونا را امنیتی سازی میکند و میگوید ویروس چینی و میخواهد از چین یک تهدید امنیتی در دنیا بسازد.
وزیر امور خارجه گفت: پروژه امنیتی سازی ایران توسط آمریکا و رژیم صهیونیستی و برخی کشورهای منطقه با تلاش فراوان به نتیجه رسیده بود و به قطعنامههای شورای امنیت منجر شده بود، با برجام پایان پیدا کرد. خیلی تلاش کردند که این را دوباره زنده کنند و برای ما مهم است که مانع آنها شویم. ما فتوای مقام معظم رهبری را داریم که سلاح هستهای حرام است و تحلیل راهبردی ما هم این است که سلاح هستهای به هیچکس امنیت نداده است. مثلاً آیا سلاح هستهای توانسته به رژیم صهیونیستی امنیت دهد؟ ما هم ازنظر مذهبی هم ازنظر تاریخی در جنگ تحمیلی صدام علیه ایران ۶ و ۷ گزارش سازمان ملل است که عراق علیه ایران سلاح شیمیایی استفاده کرد و ایران جواب نداد بااینکه توانایی این را داشت. ما سلاحهای شیمایی خود را در چارچوب کنوانسیون شیمیایی نابود کردیم، یعنی داشتیم و میتوانستیم استفاده کنیم.
وزیر امور خارجه گفت: واقعیت این است که ما بر اساس مبانی اسلامی هیچوقت از سلاح شیمیایی استفاده نکردیم و امام اجازه ندادند و مقام معظم رهبری خیلی صریح در برابر سلاح کشتارجمعی فتوا دارند.
ظریف گفت: آنها دوباره میخواستند یک پروژه امنیتی سازی را احیا کنند و ما آن را شکست دادیم. آنها دوباره تلاش کردند و فشار زیادی به آژانس آوردند و مدیریت آژانس عوضشده بود و یک مقدار فشار پذیری آن بالابود زیرا سابقه مدیران قبلی را نداشتند.
وی تأکید کرد: ما هیچگاه تسلیم زیادهخواهیها نمیشویم و هیچچیز برای پنهان کردن نداریم و اجازه نمیدهیم یک پرونده را ۴ بار باز کنند. یکبار یک پرونده با دروغ بازشده و با صراحت بستهشده است. آژانس باید بداند که پرونده بستهشده را نمیتواند باز کند.
وزیر امور خارجه در مورد وضعیت آمریکا در قبال ایران در دوران دموکراتها و جمهوریخواهان اظهار داشت: همانطور که شما فرمودید سابقه برخورد دولت آمریکا با ایران تفاوتی میان جمهوری خواهان و دموکراتها ندارد. هرچند معروف است که جمهوری خواهان از شاه بیشتر حمایت میکردند ولی کودتای ۲۸ مرداد در دوره دموکراتها انجام شد.
ظریف ادامه داد: در دولت کِندی، شاه انقلاب بهاصطلاح سفید را با تحمیل آنها اجرا کرد که تأثیرات درازمدتی بر کشاورزی ما داشت.
وی گفت: اینکه ما وارد دعوای حزبی آمریکا شویم، مبنای تاریخی و تحلیلی ندارد. دموکراتها عموماً به رژیم صهیونیستی نزدیک هستند. میگویند که جمهوریخواهان جنگطلب هستند؛ ولی در دوره کلینتون سالی یک اقدام نظامی داشتیم. در دوره بوش پسر هم که جنگ افغانستان و عراق را داریم.
رئیس دستگاه دیپلماسی افزود: در دولت اوباما ما مدل دیگری به نام اجماع سازی جهانی و ایجاد مکانیسم مالی جهانی و تحمیل فشار مالی بر ایران را داشتیم.
ظریف عنوان کرد: ما با دولت اوباما مذاکره نکردیم. ما برای خروج از فصل هفتم شورای امنیت مذاکره کردیم. برای خروج از فصل هفت باید با پنج عضو دائم مذاکره میکردیم. شما برای این کار ناگزیر هستید با اعضای دائم مذاکره کنید.
وی تصریح کرد: مذاکره با آمریکا از دولت قبل شروعشده بود. ما بهعنوان یک دولت مستقل باید روی منافع ملی خود حساب کنیم و آنچه در آمریکا میگذرد، به خود مردم آمریکا ربط دارد و ما باید دنبال منافع خود باشیم.
وزیر امور خارجه اظهار داشت: اینکه ما امید به پیروزی اینوآن در آمریکا داشته باشیم، غلط است. البته ما باید تحلیل کنیم و از فرصتها برای پیشبرد منافع و سیاستهای خودمان بهره ببریم. شما اشاره به وقاحت شخص ترامپ بهویژه وقاحت وی در موردپذیرش ترور سردار سلیمانی کردید. آمریکا جرأت مواجهه با سردار سلیمانی در روز و در یک جبهه را نداشت. به بزدلانهترین روش این کار انجام شد. من در سفر اخیرم به عراق به محل شهادت سردار رفتم. درراه فرودگاه به شهر و در تاریکی شب و بهوسیله پهپادی که صدها کیلومتر آنطرفتر و از اتاقکی کنترل میشود، سردار ترور شد.
ظریف ادامه داد: این موضوع نشان داد که آمریکا دیگر قدرت نیست. آمریکا به روشی متوسل شد که تروریستها و داعش از آن استفاده میکنند. اقدام آنها با کار تروریستها چه فرقی دارد؟ اقدام آنها صراحتاً تروریستی بود و گزارشگر ویژه اعدامهای خودسرانه سازمان ملل بهرغم فشارهایی که آمریکاییها به وی وارد کردند، صراحتاً گزارش داد و اقدام آمریکا را توجیهناپذیر دانست. البته تلاش زیادی کردند تا واقعیات را ارائه دهند.
وی گفت: خدا درجات سردار سلیمانی را متعالی کند که وی در زندگانی خود آمریکا را به ذلت کشاند و همچنین با شهادت خود نشان داد که آمریکا به هیچ اصولی پایبند نیست.
رئیس دستگاه دیپلماسی در مورد پیگیری ترور سردار سلیمانی افزود: ما در زمان حیات سردار سلیمانی قراری با وی در سهشنبه صبحها ساعت ۶ و نیم داشتیم که البته سردار سحرخیز بود. من سهشنبه ابتدا با سردار دیدار داشتم و بعدازآن با اساتید دانشگاه دیدار میکردم. هرزمانی که من یا وی در ایران بودیم، هر هفته دریکی از ساختمانهای مرکز مطالعات که به نام سردار شهید تغییریافته، دیدار داشتیم.
ظریف عنوان کرد: در اولین سهشنبه بعد از شهادت سردار در همان ساختمان قرار شد یک ستاد پیگیری شهادت سردار سلیمانی به ریاست دوست بنده، یعنی صادق خرازی ایجاد شود که پیگیری سیاسی، حقوقی و رسانهای را انجام دهد. در این ستاد از وزارت خارجه، سپاه، نیروی قدس و قوه قضائیه هستند و یکبار هم دختر ایشان در جلسه شرکت کردند و پسر سردار و همچنین برادرزاده ایشآنکه از همکاران ما هستند، در ستاد عضویت دارند.
وی تصریح کرد: در این ستاد هم از خانواده و همرزمان سردار حضور دارند. میوه اول این ستاد گزارش گزارشگر سازمان ملل بود و سایر پیگیریها را هم خواهیم کرد.
وزیر امور خارجه اظهار داشت: در سفر اخیرم به عراق دو نفر از اعضا بهعنوان نماینده ستاد حضور داشتند. از کمیته حقوقی ستاد یکی مسئول آنکه معاون حقوقی و بینالمللی هستند و یکی از اعضای کمیته که از سپاه هستند به همراه من آمدند و با مسئولین قوه قضائیه و رئیس قوه قضائیه عراق دیدار کردند و هدف از این دیدار اقدام حقوقی مشترک ترور سردار بود. در حوزه سیاسی و تبلیغاتی هم در حال کارهایی هستیم.
ظریف ادامه داد: البته من معتقد به موازی کاری نیستم. بنیاد سردار سلیمانی هم ایجادشده که ما هم پیشنهاد تشکیل آن را داشتیم و توسط برادران ما در سپاه ایجادشده است و ما هم با آنها همکاری میکنیم.
وی در مورد مزاحمت دو جنگنده آمریکایی برای هواپیمای ایرانی ماهان گفت: یکی از پیگیریهای ما پیگیری بینالمللی است که در سازمان ملل و ایکائو پیگیر هستیم. بعد از گزارش ستاد کل نیروهای مسلح که یکی دو روز طول کشید تا اطلاعات ریز را جمعآوری کنند، گزارش مستندی را ارسال کردیم.
رئیس دستگاه دیپلماسی افزود: بعد از حادثه، سردار باقری با من تماس گرفت و من کل وزارت خارجه را بسیج کردم تا مطمئن شویم این هواپیما سالم برمیگردد. نماینده ما در سازمان ملل، آقای تخت روانچی فوراً به دبیرکل سازمان ملل زنگ زد و بازگشت امن هواپیما را تضمین خواست و آمریکا را مسئول دانست.
ظریف عنوان کرد: همان وقت آقای عراقچی سفیر سوئیس را فراخواند و همین پیام را منتقل کرد. مانند موضوع ترور سردار سلیمانی که از همان لحظه اول تماسها برقرار شد و از ساعت ۶ پیگیر بودیم و این کارها خیلی اعلام نمیشود. البته کار آمریکا منحصر به ایران نبوده و با دیگر هواپیماها هم این کارها را کردهاند.
وی تصریح کرد: جالب است آمریکا در مرز اردن بدون اجازه سوریه پایگاه زده و برای حمایت از اشغال خود برای هواپیماهای عبوری مزاحمت ایجاد میکند.
وزیر امور خارجه اظهار داشت: در تحقیقاتی که کردیم، متوجه شدیم در هفتههای قبل نیز آمریکا مزاحم دیگر هواپیماهای کشورهای مختلف شدهاند. اگر دنیا مقابل قلدری آمریکا نایستد، این قلدری به یک کشور منحصر نمیماند.
ظریف ادامه داد: غربیها برعکس ما در مدارس خود بچه قلدری به نام بولی دارند که بچههای کوچکتر را میزند. اگر جلویش گرفته نشود، سراغ دیگر بچهها میرود و درنهایت همه را میزند. آمریکا اول کشورهای کوچک را تحریم میکند و در مرحله بعدی جمهوری اسلامی ایران را اذیت میکند. آمریکا ۱۱ سال مردم عراق را تحریم کرد و گزارش یونیسف وجود دارد که مردم این کشور را به کشتن داد.
وی گفت: آمریکا الآن شرکتهای آلمانی را تهدید میکند که اگر در پروژه نورد استریم مشارکت کنید، تحریم میکنیم ویزا نمیدهیم. اگر دنیا مقابل این زیادهخواهی نایستد، آمریکا سراغ همه جامعه جهانی خواهد رفت و قلدری خود را توسعه میدهد. اروپا کمکم در حال متوجه شدن موضوع است. خود شخص جوزپ بورل گفت که آمریکا باید تهدید اروپا را متوقف کند.
رئیس دستگاه دیپلماسی افزود: من به اروپاییها میگویم که بولی مدرسه خود را به یاد بیاورید و مقابل زورگویی آمریکا بایستید. اروپا کمکم به صرافت این افتاده که باید روی پای خود بایستد. اروپا امنیت خود را به آمریکا واگذار کرده و روی اقتصاد متمرکزشده بود.
ظریف عنوان کرد: الآن اروپاییها به صرافت افتادهاند که نمیتوانند اجازه دهند آمریکا به آنها زور بگوید. الآن راجع به نیروی متحد اروپایی صحبت میشود و اینیک واقعیت است و دیگر اروپا نمیتواند بپذیرد که آمریکا زور بگوید. سیاستهای ترامپ باعث ایجاد شکاف در غرب و میان اروپا و آمریکا شده است.
وی در مورد جایگاه سیاست نگاه به شرق تصریح کرد: ایران از ابتدا سیاست نه شرقی و نه غربی داشته و این سیاست به معنی نپذیرفتن سلطه بوده و استقلالطلبی است و این مبنای ما است که میراث امام و نظر رهبری است که باید استقلال جمهوری اسلامی که دستاورد انقلاب و مایه قدرت ما است را حفظ کنیم.
وزیر امور خارجه اظهار داشت: قدرت در جهان در حال گذار از مفهوم مادی در حال تغییر است و مفاهیم و معانی چون استقلال وارد آن شده است. اینکه ما میگوییم مردم ولینعمت ما هستند، برای این است که مردم مهمترین مبنای قدرت ما هستند. سیاست نپذیرفتن سلطه، مبنای کار ما در وزارت خارجه است.
ظریف ادامه داد: در دهه ۹۰ میلادی، آمریکاییها که ادعا میکردند جنگ سرد را بردهاند، اعلام کردند که لیبرال دموکراسی قدرت مطلق شده است، میدانستند که تحولات قدرت از آتلانتیک به سمت پاسیفیک و رو به شرق در حال تغییر است. بسیاری از جنگها برای این بودهاست که از این تحول جلوگیری کنند.
ی گفت: در سال ۱۹۹۲ میلادی از ۱۰ کشور اصلی با بالاترین تولید ناخالص داخلی، ۶ کشور غربی بودند. البته ژاپن یک استثنا بود که این کشور هم در مدار غرب تعریف میشود. اما در سال ۲۰۲۴، از میان این ۶ کشور، فقط آمریکا باقی میماند. اولاً چین در مقام اول خواهد بود، آمریکا دوم میشود، رتبه سوم هند، چهارم اندونزی و روسیه ششم میشود. کشورهای غربی از این رتبهبندی خارجشده و کشورهای شرقی قدرت اصلی را مییابند. البته تولید ناخالص داخلی تنها شاخص نیست.
رئیس دستگاه دیپلماسی افزود: برخی محافظهکاران آمریکایی مانند بولتون و الیوت آبرامز و بهطورکلی دولت بوش پسر معتقد هستند که با امنیتی کردن شرایط جهان میتوانیم از این گذار قدرت به شرق جلوگیری کنیم.
ظریف عنوان کرد: یادمان نرود که بوش پدر بعد از اخراج عراق از کویت در سامان ملل صحبت از نظم نوین جهانی کرد. خیال میکردند میتوانند با برتری تسلیحاتی به توافق نظامی خود تداوم ببخشند. امروز آمریکا ۶۰۰ میلیارد دلار صرف مسائل تسلیحاتی و نظامی خود میکند و بعدازآن چین با دویست و خوردهای میلیارد دلار هزینه میکند و این میزان فاصله وجود دارد.
وی تصریح کرد: آمریکا سیاست امنیتی سازی را در دهه ۹۰ شروع کرد و تلاش کرد سالی یک جنگ را در جهان راه بیاندازد تا برتری امنیتی در دنیا داشته باشد. امنیتی کردن پرونده ایران هم سر این موضوع شکل گرفت. پرونده ایران را امنیتی میکنند تا بگویند ما منجی شما هستیم و ما هستیم که شما را نجات میدهیم.
وزیر امور خارجه اظهار داشت: رژیم صهیونیستی که بزرگترین تهدید امنیت منطقه است به کشورهای منطقه میگوید ایران بزرگترین تهدید است و من منجی شما هستم. باهمین روش سر کشورهای منطقه ما را کلاه گذاشتهاند. به آرمان فلسطین خیانت میکنند تا از چتر امنیتی اسرائیل استفاده کنند. یک نفر هم از آنها سؤال نمیپرسد که آدمهای نادان! آیا اسرائیل توانسته در مقابل حماس و حزبالله از خود دفاع کند که بخواهد از شما دفاع کند؟
ظریف ادامه داد: عقل هم به بعضی افراد و کشورها باید داده شود و این خوب است. آنها به آرمان فلسطین خیانت میکنند. این موضوعات از پروژه امنیتی سازی شکل میگیرد.
وی گفت: در روابط بینالملل امر مختومه نداریم چون انسان مطرح است و عامل انسان مهم است. آمریکا تلاش کرد که مانع از برآمدن چین شود. سیاست چین برآمدن صلحآمیز بوده است. اینکه ترامپ سعی میکند چین را امنیتی کند، تلاش جدیدی است. تلاش بر سر این است که تحول غرب به شرق شکل نگیرد. قبلاً دنیا را امنیتی میکردند و الآن چین را امنیتی میکنند. آمریکا قدر قدرت نیست؛ اما قدرت نظامی قدرتمندی است. آمریکا هنوز به دومینیکن محتاج است. یک روز بعد از رأی، پمپئو به دومینیکن میرود.
رئیس دستگاه دیپلماسی افزود: آمریکا با ۱۶۰ کشور قرارداد امضا کرده که سرباز آمریکایی به دیوان کیفری نرود. این نشان میدهد که آمریکا دیگر قدر قدرت نیست و مجبور است به فلان کشور آفریقایی باج بدهد تا سربازش را به دیوان کیفری نفرستد.
ظریف عنوان کرد: دیگر هرچه آمریکا بخواهد، نمیشود. چرا آمریکا برخورد امنیتی با هوآوی کرد؟ چراکه چین دیگر مصرفکننده نیست و خودش تولیدکننده تکنولوژی است. البته آمریکا هنوز برتری تکنولوژی خود را از دست نداده؛ ولی چین به حوزهای واردشده که آمریکا را نگران کرده است.
وی تصریح کرد: در شرایط کنونی معقول است که همه دنیا با چین ارتباط داشته باشند. اروپاییها هم نگران اقدامات آمریکا هستند. آمریکا تلاش کرد تا انگلیس بهعنوان متحد سنتی خود، قرارداد توسعه ۵G با هوآوی را لغو کند.
وزیر امور خارجه اظهار داشت: ما باید یک سیاست همهجانبه داشته باشیم. اگر نگاه ما صرفاً به غرب باشد، مطمئناً غربیها رابطه خوبی با ما نخواهند داشت. نگاه صرف به شرق هم همینگونه است و ما باید نگاه جامعی در سیاست خارجی داشته باشیم. من در جلسه رأی اعتماد خود گفتم که باید باهمه جهان روابط داشته باشیم. اسراییل را که به رسمیت نمیشناسیم و آمریکاییها هم باید رفتار خودشان را درست کنند. ما میتوانیم جلوی ۶ کشور بشینیم و موجودی درست کنیم که ترامپ میگوید سر ما کلاه رفته است؛ ولی از هیچکسی زور نمیپذیریم.
ظریف ادامه داد: ما از همان زمان به ایجاد روابط راهبردی با کشورهای همسایه مبادرت کردیم. امروز بهترین رابطه را با کشورهایی مانند ترکیه و عراق داریم که قبلاً بههیچعنوان نداشتیم. با کشورهای آذربایجان، قطر، افغانستان و عمان از روابط بسیار خوبی و مستحکمی برخورداریم.
وی گفت: روابط خوبی با کشورهای شمالی داریم و روسیه یکی از همسایگان است. ما امروز بهترین روابط را با روسیه داریم. روسیه در دولت یازدهم و دوازدهم یک قطعنامه را در شورای امنیت که رأی هم داشت، وتو کرد و به قطعنامه اخیر آمریکا هم رأی منفی داد. در شورای حکام نیز رأی منفی داد. برای اولین بار در شورای حکام راجع به ایران رأیگیری شد چراکه پیشازاین با اجماع در مورد ایران تصمیم گرفته میشد. روسیه و چین به این قطعنامه رأی منفی دادند و این نشانه دستاورد راهبردی است. در دهه ۹۰ به چین و روسیه میگفتیم ما روابط راهبردی داریم، میگفتند نه و روابط ما دوستانه است.
رئیس دستگاه دیپلماسی افزود: چین پنج مرحله روابط راهبردی دارد. مرحله اول، روابط ساده راهبردی است که با خیلی از کشورها دارد. روابط اشتراک راهبردی با کشورهای آفریقایی و برخی کشورهای منطقه ما مرحله دوم روابط چین است. مرحله سوم روابط جامع اشتراک راهبردی است که با آفریقای جنوبی و برخی کشورهای اروپایی دارد. روابط جامع اشتراک راهبردی در تمام فصول مرحله چهارم روابط چین است که با پاکستان دارد که درواقع متحد استراتژیک پکن است. مرحله پنج نیز روابط ویژه راهبردی با روسیه دارد.
ظریف عنوان کرد: ما تا شروع دولت یازدهم هیچ رابطه راهبردی با چین نداشتیم و از دوران بنده و ریاست آقای روحانی تلاش کردیم که رابطه راهبردی با چین داشته باشیم.
وی تصریح کرد: در ۲۶ دی ۹۴ توافق هستهای عملیاتی شد و ۶ ماه قبل از آن و در تیر نیز برجام نهایی شد. بعدازآن و در سوم بهمن ۹۴ چینیها قبول کردند که رئیسجمهور این کشور به ایران سفر کند.
وزیر امور خارجه اظهار داشت: چینیها بر سر پرونده هستهای ما مشکلاتی داشتند و البته باید بگویم روسها هم همین مشکل را داشتند. بهطور مثال اس ۳۰۰ را روسیه تا به نتیجه رسیدن برجام به ما نداد. کشورها منافع خود را دنبال میکنند.
ظریف ادامه داد: بعد از نهایی کردن برجام آقای شی، رئیسجمهور چین به ایران آمد. به تاریخها دقت داشته باشید. برخی مدعی هستند که ما از روی ناچاری بهسوی چین رفتیم. این اشتباه است. من مبنای سیاست خارجی کشور را توضیح دادم. سوم بهمن شی به ایران آمد. ما از زمان دعوت تا سفر، مذاکراتی با چینیها داشتیم.
وی گفت: چینیها دوست دارند مرحلهبهمرحله پیش بروند. ایران از مرحله نداشتن روابط راهبردی به مرحله سوم روابط رسید. بیش از آن را نیز ما احتیاج نداریم. بالاتر از آن ممکن است سیاست نه شرقی و نه غربی ما را بر هم بزند. این مرحله از روابط پیشنهاد خود ما بود. در ابتدا هم مقاومت وجود داشت. دو رئیسجمهور در بیانیهای که در سفر آقای شی به تهران قرائت شد و برای آن ماهها تلاش شده بود، اعلام کردند که پکن و نه آن روابط جامع همکاری خواهند داشت.
رئیس دستگاه دیپلماسی افزود: ما همان وقت این خبر را اعلام کردیم و متن بیانیه موجود است. از سوم بهمن که سفر رئیسجمهور چین انجام شد تا یکسال بعد، مؤسسات مطالعاتی ایران و چین روی آن کار میکردند. بعدازآن کار جدیتر شروع شد و از طرف ایرانی در کمیسیون مشترک که عهدهدار آن وزارت اقتصاد است، کار پیگیری شد.
ظریف عنوان کرد: دیدگاههای دستگاههای ایرانی جمع شد. برخی میگویند اگر روابط با چین به این میزان مهم است، چرا سفیر نداشتید؟ از وقتی سفیری معرفی میشود تا زمانی که سفیر کار خود را شروع کند، یک دوره پنجماهه زمان لازم است تا مجوزهای لازم اخذ شود. بعد از آغاز به کار آقای همتی، وی برای شرکت در اجلاسیه سفرا به تهران آمد و آقای روحانی ایشان را به ریاست بانک مرکزی برگزید و بهسرعت کار معرفی سفیر بعدی و اخذ مجوزها شروع شد.
وی تصریح کرد: سفیر جدید ما که به چین رفت برای تحرک بخشی به این روند، بنا به پیشنهادی که بنده خدمت مقام معظم رهبری کرده بودم، گفته شد که آقای لاریجانی بهعنوان نماینده رهبر و رئیسجمهور برای تسریع در روابط راهبردی به پکن سفر خواهند کرد.
وزیر امور خارجه اظهار داشت: یکی از معدود سفرهایی بود که وزیر خارجه نیز رئیس مجلس را همراهی میکرد و این موضوع برخلاف پروتکلهای رسمی است چراکه وزیر خارجه فقط رئیسجمهور را در سفر همراهی میکند.
ظریف ادامه داد: این به خاطر این بود که برنامهای را چیده بودیم که درنهایت سفر انجام شد و سفر موفقی بود. ما میخواستیم به چینیها بگوییم که یک نفر را در این سطح مسئول کار با پکن گذاشتهایم. این نشانه نگرش راهبردی ما است. این اتفاق در اوج برجام اتفاق افتاده است.
وی گفت: آقای لاریجانی از ما خواستند که روند توافق ۲۵ ساله را تسریع کنیم. آبان سال گذشته پیشنویس توافق جامع همکاری ۲۵ ساله را ایران بهطرف چینی دادیم. پیشنویس اول را ما دادیم. در مذاکره هر کس نظر خود را مطرح میکند. همان مقطع هم در اخبار اعلام کردیم. همزمان اعلام بیانیه مشترک روسای جمهور اعلام کردیم و همزمان با دادن پیشنویس خبر آن را اعلام کردیم.
رئیس دستگاه دیپلماسی افزود: چینیها در فروردین امسال که زمان زیادی با ارائه پیشنویس ما نداشت، پاسخ دادند. پاسخ آنها بسیار به پیشنویس ما شبیه است. ما این پاسخ را به آقای لاریجانی و مسئولان ذیربط و نظامی امنیتی ارائه کردیم و نظر خود را مطرح کردیم و در دولت مطرح کردیم. در دولت پیشنهاداتی مطرح شد. و اضافه کردیم و سند پیشنویس تصویب شد و برای مرحله مذاکره نهایی اجازه داده شد.
ظریف عنوان کرد: من در مذاکره ویدئو کنفرانسی باهمتای چینی خود، آمادگی مذاکره را اعلام کردیم. پیشنویس برای مذاکره تصویبشده و هنوز سند نهایی نشده است. در روابط بینالملل دو طرف داریم و باید هر دو طرف توافق داشته باشند. هر توافقی بده و بستان است.
وی تصریح کرد: این توافق یک چارچوب روابط است و نشان میدهد که در کدام حوزهها ما باهم کار خواهیم کرد.
ظریف ادامه داد: یک نکته مهم این است که ایران در کمربند یکراه و یک کمربند مشارکت جدی نداشت؛ ولی بر اساس این توافق ۲۵ ساله با پیشنهاد ما و تائید چین، ما بهصورت جدی وارد این پروژه میشویم. این پروژه یکی از ثروتمندترین پروژهها در جهان است. سیاست نه شرقی و نه غربی ما پابرجا است.
وی گفت: ما رابطه مبتنی بر سلطه را نمیپذیریم. ما باید اصالتاً با چین رابطه داشته باشیم. ما اصالتاً باید با اروپا هم روابط داشته باشیم. روابط ما نباید مبتنی بر داشتن رابطه با اینوآن باشد. رابطه باید بر اساس منافع ملی باشد.
رئیس دستگاه دیپلماسی افزود: ما یک قرارداد ۱۰ ساله با روسیه داریم که دو بار آن را تمدید کردهایم. در سفر اخیرم به روسیه به آقای پوتین پیشنهاد دادم که چون این قراداد برای ۲۰ سال پیش است، این سند را بازبینی کنیم چون الآن روابط راهبردی داریم. ما با هند و پاکستان هم سندهای مشابه داریم. ما در دولت تدبیر و امید شورای عالی روابط دوجانبه میان ایران و ترکیه با ریاست دو رئیسجمهور تشکیل دادهایم که بسیار مهم است.
ظریف در مورد همکاری اقتصادی با همسایگان عنوان کرد: وزارت صمت مسئول تجارت خارجی است و ما تسهیلکننده هستیم. وزارت خارجه تصدیگری نمیکند. برای تشکیل معاونت اقتصادی ما ساختار وزارت خارجه را تغییر دادیم. ما ساختار منطقهای را به ساختار موضوعی تغییر دادیم. من به این نتیجه رسیدم که اگر ما معاونت منطقهای داشته باشیم، نمیتوانیم معاونت اقتصادی داشته باشیم و معاون منطقهای را حذف کردیم و به دستیار تنزل دادیم. از همین رو این ساختار را تغییر دادیم. وزارت خارجه به دلیل شرایط بینالمللی به یک ساختار امنیتی و سیاسی تبدیلشده بود که ما به سمت تغییر آن حرکت کردیم و ما آن را به سمت ساختار سیاسی اقتصادی برای کمک به معیشت مردم تغییر میدهیم.
وی تصریح کرد: مهمترین عامل سیاست خارجی کشورها همسایگان هستند. ما بزرگترین تأمینکننده واردات عراق بوده و یکی از بزرگترین تأمینکنندگان کالا در افغانستان هستیم. البته یادمان نرود ما تحتفشار تحریم هستیم و کشوهای همسایه تحتفشار آمریکا نیستند و اصطلاحاً ما دوی با مانع کار میکنیم. انواع موانع مانند تحریم و افایتیاف وجود دارد تا مانع ما در همکاری اقتصادی شود.
وزیر امور خارجه اظهار داشت: روابط با همسایگان میتواند به تجارت خارجی ما کمک کند و مسیر پیشرفت اقتصادی کشور باشد؛ در شورای عالی اقتصاد پیشبینی کردند که سال جاری بهرغم تمامی فشارها، رقم قابلتوجهی صادرات غیرنفتی خواهیم داشت. ما در کنار وزارت صمت ایستادهایم که کمک کنیم مسیر باز باشد، ضمن آنکه همسایگان در اولویت هستند.
ظریف در مورد سفر به مسکو نیز، گفت: ما در بحث هستهای و دوجانبه روابط ویژهای با روسیه داریم و در این مسیر نیاز به مشورتهای مرتب داریم. ما هماهنگیهای نزدیکی با روسیه در روابط دوجانبه و ترتیبات منطقهای و بینالمللی انجام میدهیم و در سفر اول شاهد رأی منفی مسکو در شورای حکام بودیم و بعد از سفر دوم نیز شاهد اعلام موضع محکم روسیه بودیم.
وی بابیان اینکه من باید از مواضع چین و روسیه در شورای امنیت و شورای حکام تشکر کنم، افزود: حمایت را نمیتوان مفروض دانست و باید آن را به دست آورد.
وزیر امور خارجه گفت: در هفتههای آینده با روسیه و چین و حتی با اروپاییها که مخالف یکجانبهگرایی آمریکا هستند کار خواهیم کرد. ما با اندونزی خوب کار میکنیم. بسیاری از کشورها تحتفشار آمریکا قرار داشتند تا به قطعنامه پیشنهادی ایالاتمتحده در شورای امنیت رأی مثبت بدهند. در یک مورد گفتند که ما پیش از رأیگیری در مورد قطعنامه، ۳۰ ساعت تحتفشار قرار داشتیم.
ظریف بابیان اینکه ما با روسیه هماهنگی داریم، تأکید کرد: در حوزه اقتصادی و دفاعی با روسیه روابط خوبی داریم. روابط ما احتیاج به نگهداری و پرورش دارد. نمیشود روابط را رها کرد. ما نیاز به مشورت و تماس داریم که باید از نزدیک پیگیری شود.
وی افزود: در سفر من به روسیه که با پیام ویژه رئیسجمهور به رئیسجمهور روسیه همراه بود به مدت ۵۰ دقیقه تماس امن با پوتین داشتم و نتیجه خوبی نیز داشت.
رئیس دستگاه دیپلماسی همچنین در مورد سفر به لبنان، گفت: من گفتگوی بسیار طولانی با سیدحسن نصرالله، نخستوزیر، وزیر خارجه، رئیسجمهور و رئیس مجلس لبنان داشتم. احساس کردم که تئوریهای مختلفی در مورد فاجعه انفجار لبنان وجود دارد و پیرامون آن صحبت کردیم.
ظریف تصریح کرد: ادعای غالب این بود که این موضوع یک حادثه بوده و دولت لبنان بهطور مستقل باید روی آن کار کند. بقیه هم میتوانند به این کشور کمک کنند. کشورهای متعددی پیشنهادات مختلفی دادند، مثلاً «مکرون» پیشنهاد تشکیل دولت وحدت ملی داد که خوب است. وی همچنین در مورد تمرکز روی بازسازی صحبت کرد که خوب بود. اما فشار آمریکا وارد شد.
وی اظهار داشت: گفته شد که باید دولت غیرسیاسی در لبنان شکل بگیرد که اصلاً امکان ندارد. مثلی هست که میگوید لبنانیها از پنجسالگی که در خیابان بازی میکنند بحث سیاسی میکنند.
وزیر امور خارجه در موردبحث تعیین ضربالاجل توسط مکرون، اظهار داشت: این موضوعات توسط خودشان بد گزارششده است. مکرون در سپتامبر برای صدمین سال استقلال لبنان به این کشور خواهد رفت وی گفت: وقتی برگردم، نگاه خواهم کرد. فشار آمریکا سنگین بود و برخی مواضع مکرون که بعداً اتخاذ شد، با مواضع قبلی متفاوت بود.
ظریف گفت: در این شرایط همه باید به سمت کمک به لبنان بروند. نباید گفت که اگر کمک میخواهید باید اصلاحات کنید. خود لبنانیها معتقدند که باید اصلاحات داشته باشند. حسن نصرالله خود پیشتاز اصلاح است.
وی بابیان اینکه حزبالله بهعنوان یکنهاد سالم و بدون فساد به دنبال اصلاح است، افزود: حزبالله دوست دارد سیستم کشور اصلاح شود. حق مردم لبنان است که تصمیم بگیرند. اینکه کمک را مشروط کنیم، نهایت کار غیرانسانی است. در شرایط نیاز که وظیفه جامعه بینالمللی است نباید کسی شرط بگذارد.
رئیس دستگاه دیپلماسی افزود: وضعیت لبنان به دلیل دخالت جامعه بینالملل، آمریکا و عربستان به این حالت درآمده است. تقویت نیروهای افراطی توسط عربستان، لبنان را به این وضع درآورده است. یادمان نرود فردی که در مقابل سفارت ایران در بیروت بمب گذاشت، حقوقبگیر عربستان بود و حالا باید برای جمعکردن این اشتباهات وظیفهدارند که کمک کنند و نه اینکه شرط بگذارند.
ظریف در مورد وضعیت ایران در جهان، تأکید کرد: ایران جایگاه بسیار مهمی دارد. این جایگاه را ما به دست نیاوردهایم. من در سخنرانی رأی اعتماد خود گفتم که برادران و خواهران عزیز، ایران اسلامی قدرتمند است و باید این قدرت را باور کنیم. ما باید خودمان باور کنیم که قدرتمند هستیم و این قدرت از مردم ما است.
وی اضافه کرد: نباید فکر کنیم که ایران موضوع کنش است و دیگران برای ما تصمیم میگیرند. ایران کنشگر مهم جهانی است. سیاست مادر حمایت از مقاومت اثرگذار است.
وزیر امور خارجه بابیان اینکه ما به خاطر آرمان و منافع ملی از مقاومت حمایت کردیم، اظهار داشت: قدرت معنایی در راستای منافع ملی است. دوستان ما ابزار ما نیستند. من به جان «کری» گفتم که شما میگویید پول ما آزاد میشود و ما در منطقه خرج میکنیم. مگر عربستان از ما بیشتر پول ندارد و بیشتر از ما خرج نمیکند؟ چرا موفق نبوده است. نگاه ما مردمنهاد است و ابزاری نیست و همین نگاه به ما قدرت داده است.
ظریف تصریح کرد: ما خرجی در منطقه نمیکنیم و نباید فریب تبلیغ رسانهها را خورد. فرق ما با عربستان در این است که آنها فکر میکنند مردم را خریدهاند. دو روز پیش خبرنگار المیادین از من پرسید شما که چند ساعت با سیدحسن نصرالله صحبت کردید، چه چیزهایی به وی گفتید؟ من هم گفتم که دو ساعت و نیم ایشان با من حرف زد. نگاه جمهوری اسلامی است که به ما قدرت بخشیده است.
وی افزود: عربستان و امارات حسرت ما را میخورند و باید نگاهشان را تغییر دهند. مردم کارگزار آنها نیستند و باید دیدشان نسبت به مردم تغییر یابد.
وزیر امور خارجه در پایان گفت: کرونا تحولی است که همه قدرتهای بزرگ را بهزانو درآورده و با حفظ فاصله فیزیکی کرونا را بهزانو درمیآوریم و باید بگویم ماسک یادتان نرود.
شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری مهر، تاریخ انتشار: 27 مرداد 1399، کد خبر: 5001153، www. mehrnews.com