شعار سال: نخستین رویارویی ۷ چهره‌ای که صلاحیتشان را شورای نگهبان احراز کرده بود با محوریت اقتصاد برگزار شد. اما مناظره بیش از آنکه مشی اقتصادی به خود بگیرد به صحنه مجادلات اقتصادی - سیاسی بدل شد.

در واقع هیچ یک از نامزد‌ها پاسخ روشنی به سؤالات اقتصادی مطرح شده ندادند و به‌جای تبیین برنامه‌های اقتصادی مناظره را به صحنه انتقاد از عملکرد ۸ ساله دولت بدل کردند. در این مناظره سؤالات اقتصادی با محوریت خصوصی سازی، حجم نقدینگی، تورم، اف‌ای‌تی‌اف، فقر و ارزش پول ملی مطرح و مورد بحث قرار گرفت، اما در اغلب موارد نامزد‌ها به جای ارائه راهکار به شرح وضع موجود اکتفا کردند. در برخی موارد نیز وعده‌هایی در قالب افزایش چند برابری یارانه و تسهیلات بانکی مطرح شد که افکار عمومی به‌دنبال چگونگی تأمین منابع مالی این وعده هاست. با این حال برخی کارشناسان معتقدند جای خالی پرسش‌های مهمی، چون اعمال تحریم‌ها و همه‌گیری کرونا و اثر آن بر شرایط اقتصادی موجود احساس می‌شد. پس از پایان مناظره علی ربیعی، سخنگوی دولت در نامه‌ای از صداوسیما فرصت خواست تا زمانی در اختیار دولت قرار بگیرد تا به ادعا‌ها و اتهامات مطرح شده، پاسخ داده شود.

 در ادامه ضمن بررسی محور‌های اقتصادی مطرح شده در صحبت‌های برخی از نامزد‌ها در گفتگو با کارشناسان به راستی آزمایی اتهامات وارد شده به دولت پرداخته شده است.

اظهار نظرکاندیدا‌ها

در ابتدا این را بگویم که کاندیدا‌ها باید نظر‌های خودشان را در ارتباط با برنامه هایشان بگویند و اینکه به دولت‌های گذشته بپردازند و به مسائلی بپردازند که مربوط به گذشته است دردی را دوا نمی‌کند.
من فکر می‌کنم باید کاندیدا‌ها در مورد سؤالی که از آن‌ها می‌شود و با توجه به چارچوب‌هایی که وجود دارد مسائل را بیان کنند.

در ارتباط با این موضوع باید بدانیم که مسائل داخلی و خارجی به هم وابسته هستند و اینگونه نیست که مسائل داخلی و خارجی به هم ربط نداشته باشند. هم برجام و هم نقض آن باعث تأثیر بر مسائل داخلی شد و تحریم‌ها اثر‌های منفی بسیاری بر مردم، دولت و روند توسعه ایران گذاشت. صحبت‌های آقای رضایی بدون توجه به مسائل بین‌المللی موضوعیت ندارد. بسیاری از مسائل داخلی و خارجی به کلیت نظام برمی گردد و در اختیار رئیس جمهوری نیست؛ بنابراین کاندیدا‌ها با توجه به کلیت مسائل داخلی و خارجی نمی‌توانند دیدگاه مستقلی ارائه بدهند، چون مسائل به هم وابسته هستند.

همچنین برای تنظیم بودجه یک روند قانونی وجود دارد و تصویب و اجرای آن در اختیارات دولت و مجلس با هم و تحت تأثیر درآمد‌های کلی کشور است. منابع و مصارفی که در بودجه است متأثر از شرایط کلی کشور مانند کرونا، تحریم و فروش نفت است. وقتی که این مسائل وجود داشته باشد دولت باید راهکار ارائه بدهد.

پاسخ آلبرت بغزیان، اقتصاد دان

از یکسری استعاره‌ها مانند کلید، قفل داخلی و... استفاده می‌شود که این چه معنی دارد. ما ایرانی‌ها عادت کرده‌ایم که با استفاده از استعاره یا کنایه‌ای آن را جایگزین صحبت اصلی بکنیم. مثلاً ما کجا قفل داشتیم؟ آیا تولید قفل شده است و تاجر از تجارت افتاده است. من اعتقادی ندارم که با این کلمه‌ها بخواهیم مسائل مهم تری را تفسیر کنیم. اما به هر حال آقای روحانی چیز‌هایی را ادعا کردند که قابل اجرا بود یعنی در بحث کنترل نرخ ارز، تورم، پیاده‌سازی اقتصاد مقاومتی چیزی نبود که قابل اجرا نباشد و آن هم برای هشت سال. بحث نظارت و اراده بود و وقتی نخواهد فرقی نمی‌کند کلید‌ها به آن مسائل بخورد یا نه. مناظره رئیس جمهوری بالاترین سطح نشست کشور است و افرادی شرکت می‌کنند که تعیین کننده هستند و من از یک جهتی به آن نگاه می‌کنم که چند آدم حرفه‌ای نشسته‌اند و صحبت می‌کنند و من باید بدانم برنامه کدام یک عملی‌تر است. وقتی که درد دل در مناظره‌ها بیان می‌شود مأیوس می‌شوم و افرادی که خود را در حد رئیس‌جمهوری شدن می‌بینند در آن نشست جواب سؤال را به گونه‌ای دیگر می‌دهند و فکر می‌کنند که الان فرصت خوبی است برای نمایش خود. این نشان می‌دهد که ادامه ۴ سالشان چطور ممکن است باشد. در بحث بودجه هم یا می‌دانستند دست در جیب ملت کرده‌اند و چند ماه هم دست در جیب بوده است و چرا جلسه خصوصی و محرمانه نمی‌گذاشتند و این را با رئیس‌جمهوری حل نمی‌کردند. پس آقای رضایی نباید به مرحله‌ای برسد که کسی که دارد اشتباه می‌کند بگذارد اشتباهش را ادامه دهد. اقتصاد به مرحله‌ای برسد که مردم متنفر شوند و آقای رضایی فردای آن بیاید آن صحبت‌ها را بکند. به نظر من خودخواهی است.
صحبتی وجود دارد که می‌گویند وقتی دشمنت اشتباه می‌کند دخالت نکن وبگذار ادامه بدهد. اما در اینجا مردم ضرر کردند؛ و من نباید به‌عنوان یک نامزد انتخاباتی برای رأی آوردن بگذارم شرایط دولت قبل به این مرحله برسد و من بگویم که در دولت جدید این مشکل را حل می‌کنم.

اظهار نظرکاندیدا‌ها

پاسخ به این سؤال می‌تواند مربوط به سؤال قبلی هم باشد یعنی در مشکلات کشور مسئولان نظام دخیل هستند. یعنی شرایط ارتباط با جهان، تولید، صادرات را بحرانی کرده‌اند و همه این‌ها در مسأله تأثیر دارند. فشار‌های کرونا، تحریم و عدم ارتباط با بانک‌های خارجی و امکان دریافت پول نفت وجود نداشته باشد. مجموعاً این مشکلات در کشور به وجود می‌آید و فقط دولت نیست که در این زمینه مقصر است.

پاسخ آلبرت بغزیان، اقتصاد دان

الان مسلماً این اتفاق افتاده است و از کشاورز و کارگر ما و قشر کم درآمد ضرر کرده‌اند و قشر بالای جامعه ناراحت نیستند، چون دارایی هایشان چند برابر شده است. مسلماً به قشر پایین فشار آمده است و من هم موافق هستم که آن قشر کارگر و مشاور آسیب دیده‌اند. قوه قضائیه بعد از ارتکاب جرم وارد ماجرا می‌شود پس مسائل پیش گیرانه مربوط به قوه قضائیه نیست.

اظهار نظرکاندیدا‌ها

واقعیت این است که اف‌ای تی اف یک مشکلاتی ایجاد کرد و تحریم‌ها و با برجام هم بر این مشکلات افزوده شد و باید حقیقت را هم پذیرفت و هم بیان کرد. می‌توانیم بگوییم که دولت در شرایط سخت و بحرانی با این مشکلات مواجه بود و درست است که ممکن است مدیریت داخلی و عملکرد دولت هم ضعیف بوده باشد، اما شاید بیشتر از ۷۰ درصد مربوط به شرایط تحریمی و عدم سرمایه‌گذاری خارجی و بسیاری دیگر از مسائل بوده باشد.

پاسخ آلبرت بغزیان، اقتصاد دان

اف‌ای تی اف هم یک جزء است. وقتی ماشین درست کار کند، ولی باطری خراب باشد کار نمی‌کند. آیا واقعاً باطری چند درصد ارزش ماشین است. اف‌ای تی اف بدون تحریم‌ها برداشته نمی‌شود. یعنی خود به خود نمی‌شود اف‌ای تی اف را بپذیریم، اما تحریم‌ها سر جایشان باشند. این‌ها لازم و ملزوم همدیگر هستند. ما اف‌ای تی اف را کش دادیم ربطی به یکسری اصول دارد که ما نمی‌توانستیم آن را بپذیریم. به نظر من اولین بحث تحریم‌ها هست.

اظهار نظرکاندیدا‌ها

این صحبتی که زاکانی کرده است خب باید بداند این موضوعی هست که دولت و مجلس با هم تصویب کرده‌اند و دولت برای اینکه بخواهد سرمایه‌گذاری انجام بدهد و برای هزینه‌ها باید از راه‌هایی استفاده کند. به اعتقاد من این اتفاق با آگاهی مجلس و نمایندگان بوده است و نباید فقط دولت را مقصر دانست.

پاسخ آلبرت بغزیان، اقتصاد دان

اینکه مسلماً بانک‌های مرکزی به‌نام مشاور پولی دولت و تخصصی در این زمینه عواقب پول بدون پشتوانه را پیش‌بینی بکنند. الان از کاندیدا‌ها انتظار نیست که در زمین اقتصاد صحبت‌های تخصصی داشته باشند بنابراین
این انتطار نمی‌رفت که به همه سؤال‌ها پاسخ دهند و در بخش پولی کسی که بتواند به همه سؤال‌ها پاسخ دهد اقتصاد دان است. جواب‌ها فقط می‌توانست اطمینان به مردم بدهد.

در ارتباط با بحث نقدینگی بانک مرکزی پایش می‌کند و نمی‌توانم بپذیرم که بانک مرکزی یکدفعه‌ای متوجه شود که این قدر پول و نقدینگی وجود داشته و ما خبر نداشته‌ایم.

پولی که اشاره کرده‌اند در حد ملی پولی نیست و وقتی به رقم اشاره می‌شود فقط می‌خواهند عمق فاجعه را نشان دهند و در این بحث‌ها گفتن این صحبت‌ها هیچ کمکی به حل مشکل نمی‌کند.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات، برگرفته از ایران آنلاین، تاریخ انتشار: ۱۷ خرداد ۱۴۰۰، کد خبر: ۷۱۰۳۱۷، www.ion.ir