شعار سال: تامین کالاهای اساسی و ذخایر استراتژیک به دو شیوه صورت میگیرد، بخشی از کالاهای اساسی توسط حدود ۴۳۰ شرکت وارد کننده بخش خصوصی تامین و به صورت عادی در سامانه بازارگاه عرضه میشود، طبق روال سالهای گذشته شرکتهای بخش خصوصی کالاهای مذکور را برای تامین نیاز بازار وارد میکند، اما نظارت بر این که توسط این شرکت هاچه میزان کالا و با تخصیص چقدر ارز وارد شود، توسط دولت صورت میگیرد.
متن گفتوگو در ادامه آمده است:
شیوه تامین و میزان ذخایر کالاهای اساسی و استراتژیک چگونه است؟
تامین کالاهای اساسی و ذخایر استراتژیک به دو شیوه صورت میگیرد، بخشی از کالاهای اساسی توسط حدود ۴۳۰ شرکت وارد کننده بخش خصوصی تامین و به صورت عادی در سامانه بازارگاه عرضه میشود، طبق روال سالهای گذشته شرکتهای بخش خصوصی کالاهای مذکور را برای تامین نیاز بازار وارد میکند، اما نظارت بر این که توسط این شرکت هاچه میزان کالا و با تخصیص چقدر ارز وارد شود، توسط دولت صورت میگیرد.
با این روند دولت کنترل میکند که این گونه کالاها کمتر یا بیشتر از نیاز بازار وارد نشود و همیشه کالاهای مورد نیاز بازار تامین شود. بخش دیگری از این این گونه کالاها که به منظور تامین نیاز ذخایر استراتژیک کشور است توسط دو شرکت دولتی پشتیبانی امور دام و شرکت بازرگانی دولتی ایران (G.T.C (وارد میشود. در مورد حجم ذخایر استراتژِیک کشور بنابر مصوبه شورای عالی امنیت ملی این گونه آمارها قابل انتشار نیست، اما به طور کلی میتوان گفت انبارهای ذخایر استراتژیک کشور کاملا پرو وضعیت کنونی ذخایر استراتژیک کشور به مراتب بهتر از ۶ ماه قبل است و این ذخایر در مواقع بحرانی مانند آتش سوزی، سیل، جنگ و … است که دسترسی به کالا ممکن است کم شود.
به طور مشخص چه اقلام کالایی مشمول ذخایر کالاهای اساسی و استراتژیک کشور است؟
نهادههای دامی شامل جوو ذرت دامی، کنجاله سویا و دانه سویا که هم برای تامین نیاز کارخانههای روغن مورد استفاده قرار میگرد و هم حدود ۷۸ درصد کنجاله سویا از آن استخراج میشود، مشمول ذخایر استراتژیک کشور محسوب که برای پشتیبانی امور دام و طیور وارد میشود. همچنین برای تامین مواد غذایی مورد نیاز مردم که به صورت مستقیم مصرف میشود، کالاهایی مانند شکرخام، برنج، آرد و روغن خام برای تبدیل به روغن نباتی از جمله کالاهایی است که دولت و شورای عالی امنیت ملی کشور مصوبه دارد که باید دو شرکت دولتی مذکور همیشه ذخایر کافی از این اقلام را در اختیار داشته باشند. همچنین اجازه داده شده است تا این ذخایر سالانه یکی دوبار به نحوی نو و کهنه شود که هیچ وقت موجودی این اقلام کمتر از۷۰ درصد مصوب نباشد، همواره ۳۰ درصد موجودی این اقلام در چرخش باشد و کالاهایی که سن بیشتری دارد در چرخه توزیع بازار فروخته شده و به جای آن کالای نو وارد شود. همچنین تامین ارز، زمان، میزان و چگونگی واردات این کالاها بر اساس مکانیزم پیش بینی شده در آیین نامه صورت میگیرد و شورای خریدی در این دو شرکت متشکل از ۵ الی ۶ ارگان و دستگاه ذی ربط وجود دارد که نسبت به ثبت سفارش واردات و خرید این کالاها اقدام میکند. در واقع شرکت پشتیبانی امور دام و شرکت بازرگانی دولتی ایران (G.T.C) مسئول تامین و حفظ ذخایر استراتژیک کالایی در کشور هستند.
پس واردات گوشت و مرغ، روغن خام و برنج چگونه و با چه ارزی انجام میشود؟
علاوه بر ۴ نهاده اصلی تولید، این شرکتها برای واردات و نگهداری مواد پروتئینی آماده شامل گوشت قرمز و مرغ با تناژی که رقم آن را نمیتوانم اعلام کنم، برای روز مبادا مسئولیت دارند. البته قبلا برای واردات کالاهای مذکور، روغن، شکر و برنج ارز ترجیحی ۴۲۰۰ تومانی تخصیص داده میشد که اکنون ارز واردات اغلب این کالاها نیمایی شده است و فقط ۵ کالای اساسی شامل ۴ نهاده دامی (کنجاله سویا، ذرت، جو، دانه سویا) و روغن خام است که برای واردات ارز ۴۲۰۰ تومانی میگیرد و گندم نیز در صورت ضرورت برای واردات این محصول با ارز ۴۲۰۰ تومانی وارد میشود، اما چون واردات گندم مصوبه موردی میخواهد در این آمارها گنجانده نمیشود.
با توجه به میزان تولید گوشت و مرغ نیاز سالانه واردات نهادههای دامی چقدر است؟
برای تولید یک میلیون تن گوشت قرمز اعم دام سبک و سنگین و ۲ میلیون ۴۰۰ هزار تن مرغ بخشی از نیاز بازار به نهادههای تولید دام و طیور از طریق واردات تامین میشود. بر این اساس برای تولید این محصولات نیازمند واردات ۱۱ میلیون ۵۰۰ هزار تن ذرت، ۶میلیون و ۷۰۰ هزار تن جو، سه میلیون و ۶۰۰ هزار تن کنجاله سویا و ۲ میلیون و ۷۰۰ هزار تن دانه روغنی هستیم. از این ۴ قلم کالای اساسی ماهیانه یک میلیون و ۷۰۰ هزار تن از طریق واردات تامین و بخشی دیگر به نسبت و در تناژهای مختلف از محل تولید داخل تامین میشود. به طور مثال در مورد حدود سه میلیون و ۵۰۰ هزار تن وارد و سه میلیون ۲۰۰ هزار تن نیز در داخل کشور تولید میشود. به عبارت دیگر از مجموع نیاز سالانه این نهادهها آنچه در داخل کشور تولید میشود تامین و بقیه وارد میشود. با این روند هر ماه از محل واردات ۹۰۰ هزار تن ذرت، ۲۸۰ هزارتن جو، ۳۰۰ هزار تن کنجاله سویا و ۲۱۰ هزار تن دانه سویا نیاز داریم و بقیه این نیاز از محل تولید داخل تامین میشود. این اقلام به مرور با تخصیص ارز ۴۲۰۰ تومانی خریداری و از طریق سامانه بازارگاه به اندازه ذکر شده در پروانه واحدهای تولیدی در بین آنها توزیع میشود.
میزان موجودی بنادر و ثبت سفارش نهادههای دامی چگونه است؟
اکنون حدود ۴ میلیون و ۳۰۰ هزار تن نهاده دامی (به اندازه تامین نیاز ۲٫۵ الی ۳ ماه کشور) در بنار کشور موجود است و کالا در بنادر موجود حدود ۱۰ میلیون تن ثبت سفارش داریم و حدود ۱۰ میلیون تن از این اقلام یعنی به اندازه تامین نیاز ۵ تا ۶ ماه آینده ثبت سفارش داریم. همچنین ارز مورد نیاز برای واردات این کالاها طی ۲ ماه ۲۰ روز گذشته از ابتدای سال توسط بانک مرکزی تامین و تخصیص یافته و کار به روال خود در حال انجام است.
منشاء برخی دیدگاه در زمینه خالی شدن انبار ذخایر کالاهای استراتژیک و اساسی چیست؟
منشاء این که برخی در بحبوبه انتخابات نگران موجودی و میزان ذخایر کالاهای استراتژیک شده و اعلام میکنند انبارهای این اقلام جارو شده اند را نمیدانم و مشخص نیست که چنین اظهار نظرهایی بر مبنای کدام از آمارها صورت میگیرد. آمارهای رسمی کشور نشان میدهد که هیچ کمبودی در کالاهای اساسی نداریم و میزان کنونی ذخایر استراتژِیک کشور نیز به همان اندازه مدت مشابه سال گذشته است.
اما یک عضو کمیسیون کشاورزی مجلس از الزام قانونی برای ذخیرهسازی مصرف شش ماه کالاهای اساسی استراتژیک خبر داده، نظر شما چیست؟
بهتر است این عضو کمیسیون کشاورزی مجلس مستند قانونی برا این الزام را اعلام کند برای ذخیره سازی ۶ ماه نیاز کشور به ذخایر استراتژیک نیازمند حداقل ۳۰ میلیارد دلار اعتبار است. نمایندهای که چنین دیدگاهی مطرح کرده از قانون و مقررات مطلع نبوده و اگرچنین مستنداتی دارد بهتر است اعلام کند تا ماهم یاد بگیریم.
معمولا نیاز چند ماه کشور به کالاهای استراتژیک ذخیره میشود؟
برخی ذخایر استراتژیک داریم که به دلیل مصوبات شورای عالی امنیت ملی امکان ارایه آمار تناژ ذخیره سازی یا مدت زمان تامین نیاز کشور به این کالاها وجود ندارد. با این وجود ممکن است در یک کالا به اندازه ۲۰ روز یا کالایی دیگر سه ماه ذخایر استراتژیک داشته باشیم و این موضوع بستگی به عمق استراتژیک بودن هر کالا دارد. مثلا نباید میزان ذخایر استراتژیک کشور به گندم تحت هر شرایطی کمتر از حداقل ۲ ماه باشد، اما در برخی کالاها این مدت زمان ۱۰ روز یا سه ماه است و این موضوع بستگی به مصوباتی دارد که به دستگاههای دولتی برای تامین نیاز کشور به این کالاها ابلاغ میشود. اکنون ذخایر استراتژیک کشور تامین شده و مدیریت این ذخایر طبق آیین نامههای مصوب در حال اجرا است.
این هدفگذاری در مورد ذخیره سازی برنج چقدر تعیین شده است؟
میزان نیازسالانه کشور به برنج حدود ۳ میلیون ۲۰۰ تا سه میلیون و ۳۰۰ هزار تن است که این میزان حدود ۲ میلیون و ۳۰۰ تا ۲ میلیون ۴۰۰ هزار تن از محل برنج تولید داخل تامین میشود، اما بر مبنای پربار یا کم بار بودن سال تولید برنج معمولا بین ۸۰۰ هزار تا یک میلیون و ۲۰۰ هزار تن واردات برنج داریم. بر این اساس معمولا در شهریور و مهر هر سال که معمولا برنج تولید داخل برداشت میشود، واردات برنج ممنوع میشود تا کشاورزان داخلی ضرر نکنند، اما قبل و بعد از این ماهها نیز واردات برنج به میزان ۸۰۰ هزار تا یک میلیون و ۲۰۰ هزار تن آزاد است تا نیاز کشور را ذخیره سازی کنیم. در زمینه برنج باید حداقل نیاز دو ماه کشور ذخیره سازی شود تا نگرانی برای تامین آن وجود نداشته باشد.
برخی کمبود و گرانی برنج خارجی را عامل عبور قیمت برنج تولید داخل از مرز هر کیلوگرم ۳۵هزار تومان میدانند، علت چیست؟
در زمینه برنج وارداتی نه تنها کمبودی نداریم بلکه برخی وارد کنندگان اعلام میکنند که به دلیل قطع شدن ارز دولتی و واردات این محصول با ارز تقریبا نیمایی، اکنون برنج وارداتی روی دستشان مانده است. علاوه بر آن واردات برنج با ارز نیمایی سود چندانی نسبت به زمان واردات این محصول با ارز دولتی برای وارد کنندگان ندارد و این واردکنندگان حتی نگران هستند که با عرضه برنج داخلی به بازار طی چند ماه آینده قادر به فروش برنجهای وارداتی خود نباشند. وقتی چنین نگرانی در بین واردکنندگان برنج وجود دارد به معنای آن است که هیچ کمبودی در بازار برنج نداریم حال این سال گذشته قیمت برنج وارداتی هندی ۸ هزار تومان بود و امسال این نرخ به ۱۹ تا ۲۰ هزار تومان رسیده است نیز ناشی از حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی واردات برنج است چرا که حذف تدریجی ارز ترجیحی واردات برای برخی کالاهای اساسی اجرایی شده است.
آیا میتوان گفت که نگرانی در زمینه ذخایر استراتژیک کالاهای اساسی وجود ندارد؟
بهتر است که به حجم ذخایر استراتژیک کشور ورود نکنیم، اما هیچ نگرانی در زمینه موجودی کالای اساسی در کشور وجود ندارد آمار این ذخایر قابل انتشار نبوده و بر اساس پروتکلی محرمانه است، اما به دلیل احتمال وقوع حواث پیش بینی نشده همیشه حجم ذخایر استراتژیک مطلوب است. با این وجود در مورد میزان ذخایر کالاهای اساسی و استراتژیک کشور میتوان گفت که حجم ذخایر استراتژیک کشور نسبت به مدت مشابه سال قبل در همین زمان هیچ گونه کاهشی نداشته است و این گونه نیست که به دلیل فرارسیدن روزهای پایانی فعالیت دولت دوازدهم، میزان این ذخایر کاهش یافته یا انبارها خالی باشد. به جرات اعلام میکنم که هیچ نگرانی برای موجودی کالاهای اساسی و ذخایر استراتژیک کشور وجود ندارد.
اما برخی دامداران هنوزسهیمه نهادههای دامی فروردین و اردیبهشت ماه را دریافت نکرده و مجبور به تامین نیاز خود از بازار آزاد هستند، علت چیست؟
این موضوع درست است در فروردین ماه امسال به دلیل تاخیر بانک مرکزی در تخصیص ارز واردات نهادههای دامی با مشکل تامین این نهادهها مواجه شدیم، اما امروز هیچ مشکلی در این زمینه وجودندارد. علاوه بر آن قبلا هیچ کنترلی بر عرضه نهادههای دامی وجود نداشت و دلالها با دریافت این اقلام آن را به قیمتهای بالاتر در بازار آزاد میفروختند. اما اکنون این نهادهها با ارز ۴۲۰۰ تومانی وارد و از صفر تا صد واردات و توزیع آن کنترل میشود. اما باید توجه کرد که به طور طبیعی کنترل کردن فرآیند توزیع این نهادهها در سامانه بازارگاه نیازمند زمان بیشتری است. اما این گونه نیست که این تاخیر موجب اختلال در عرضه نهادههای دامی شده و جمعیت دام و طیور کشور گرسنه مانده باشد. با این وجود هنوز هم نگرانی در زمینه دلال بازی در بازارنهادههای دامی وجود دارد.
پس علت فراوانی نهادههای دام و طیور با قیمت چند برابری نسبت به نرخ مصوب در بازار آزاد چیست، این نهادهها از کجا تامین میشود؟
این موضوع نیز مشکل دیگری در بازار نهادههای دام و طیور است وقتی این نهادهها با ارز مرجع ۴۲۰۰ تومانی وارد میشود و برای واردات آن از ارز نیمایی نیز استفاده نمیشود تا موجب عرضه پند نرخی شود. با این روند چرا باید مثلا جو وارداتی با نرخ مصوب هر کیلوگرم ۱۸۰۰ تومانی نایاب، اما با نرخ ۲۵۰۰ تومان فراوان باشد؟ علت این موضوع آن است که برخی دامداران پس از دریافت نهادههای دامی از طریق سامانه بازارگاه دریافت میکند ممکن است در روند تولید با تلفات یا فروش جوجه و گاو و گوسفند مواجه شده، سهمیه مازاد نهاده دامی خود را در بازار آزاد بفروشد. برای رفع این مشکل نیز چهاشنبه هفته گذشته در نشستی که برگزار شد، نظارت و کنترل این شیوه عرضه نهادههای دامی در بازار آزاد مورد بررسی قرار گرفت تا بتوانیم فروش نهادههای دریافتی با نرخ مصوب به قیمت بازار آزاد را به حداقل برسانیم. با این وجود بالاخره در بازار نهادههای دامی نیز نشتیهایی وجود دارد و همانطور که همه نانواییها آرد سهمیهای دریافتی را تبدیل به نان نکرده و به طرق مختلف بخشی از آرد دولتی در بازار آزاد فروخته میشود، کسبه حبیب الله زیادی داریم، اما متاسفانه برخی افراد هم هستند که دوست دارند از مقررات و ضواب تمکین نکنند و برخوردهای نظارتی نیز برای مقابله با این گونه افراد است.
شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات، برگرفته از اگنا، تاریخ انتشار: ۲۰ خرداد ۱۴۰۰، کد خبر: ۶۵۲۱۲، agna.ir