شعارسال: صنعت خودرو سازی ترکیه طی سال‌های اخیر رشد مناسبی داشته است به طوری که برخی از مدل‌های خودرو توسط این کشور مونتاژ و به ایران صادر می‌شوند، اما توسعه ترکیه به همین جا محدود نشد خودروسازان در این کشور اقدام به تولید خودرو برقی مطابق با فناوری‌های روز کردند. به گفته خبرگزاری آناتولی ترکیه خودروسازان این کشور ظرف ۷ ماه حدود ۵.۵ میلیارد دلار خودرو به بازار جهانی صادر کردند. این عدد تقریبا ۴.۵ برابر درآمد نفتی سال گذشته ایران است و حدود ۱۰۰۰ برابر درآمد صادراتی خودروسازان ایرانی محسوب می‌شود.

در این راستا برای بررسی وضعیت صنعت خودرو کشور با فربد زاوه کارشناس حوزه صنعت خودرو به گفتگو پرداختیم که در ادامه می‌خوانید.

 

 

مسیری که ایران و ترکیه برای توسعه صنعت خودرو آغاز کردند، دستاورد متفاوتی داشته است، دلیل پیشی گرفتن صنعت خودرو ترکیه چیست؟

زاوه: صنعت خودروسازی در ترکیه اوایل شروع به کار خود دقیقاً مانند ما حرکت خود را آغاز کرد، اما در ادامه مسیرش را عوض کرد. ترکیه در یک بازه زمانی طولانی فضای بسته‌ای در حوزه اقتصاد داشت، اما تصمیم گرفت تغییر رویه بدهد. این تغییر رویه با باز کردن در‌ها و اجازه دادن به سرمایه‌گذار خارجی برای کار کردن در ترکیه همراه بود. نظام تعرفه را برداشت و تعرفه واردات را حذف کرد. در حال حاضر واردات خودرو و تقریباً تمام کالا‌ها وارداتی در این کشور فاقد تعرفه است و ورود آن به بازار آزاد باعث رونق اقتصادی این کشور شد. زمانی تمام محصولات ترکیه محدود به تولید رنو و فیات از نوع بسیار قدیمی بود. اما امسال صنایع خودروسازی ترکیه، رقمی شگفت‌انگیز از صادرات داشت، این ماحصل تحقیق و توسعه صنعت خودروسازی و حرکت پایدار است. این مسیر را کشور‌های دیگر مانند رومانی و جمهوری چک نیز رفته است. اما ما در ایران به این تجارب نگاه نمی‌کنیم و حتماً باید مسیر اشتباه را تا انتها برویم و توجهی به نحوه و چگونگی پیشرفت سایر کشور‌ها نمی‌کنیم.


پرفروش‌ترین محصول داخل بازار ترکیه طی سال‌های اخیر فولکس‌واگن است و جالب اینکه این محصول اصلاً آنجا تولید نمی‌شود و وارداتی است و درعین‌حال محصول فیاتی که داخل ترکیه تولید می‌شود به همه دنیا صادر می‌شود. کارخانه رنوی ترکیه به ایران نیز صادرات داشت، مگان‌هایی که به ایران آمده بودند مونتاژ ترکیه بودند. بازار این کشور باز است، نمی‌گویند حتماً مردم همین را بخرند و از من حمایت کنند. تعرفه‌ای برای محل ساخت از کسی نمی‌گیرد.

درواقع ترکیه فرایند تولید را از طریق ایجاد شبکه‌ای برای برند‌های معتبر سازمان‌دهی کرده است. شرکت‌های خارجی با سرمایه‌گذاری در این کشور نسبت به تولید و صادرات اقدام کرده‌اند، اما متأسفانه چنین شرایطی برای ایران فراهم نیست؛ اولاً کالا‌های تولید داخل اکثراً صادر پذیر نیستند. ادعای بی‌ربطی است که فکر کنیم شرکتی حاضر باشد به مقیاس بزرگ محصولات ایرانی را بخرد. دوم اینکه ما اصلاً زیرساختی برای چنین صادراتی نداریم. ایجاد این زیرساخت نیاز به میلیارد‌ها دلار سرمایه‌گذاری دارد که کشور در شرایط فعلی توان آن را ندارد که بخواهد چنین زیرساختی را ایجاد کند؛ لذا پیش‌فرض اینکه ما می‌توانیم در یک بازه زمانی کوتاه با اقداماتی مانند فیس لیفت کردن و مونتاژ خودرو‌های از رده خارج، صادرات گسترده داشته باشیم، ادعایی غیرقابل اجرا است.

سایت‌های خودروسازان در خارج از کشور زیانده هستند

در سال‌های اخیر آمار‌هایی در خصوص صادرات خودرو از ایران به برخی کشور‌های اروپایی اعلام می‌شود، این صادرات را می‌توان در قالب تلاش ایران برای بازاریابی محصولات عنوان کرد؟

زاوه: خودرو‌های صادراتی ایران به اسپانیا به‌منظور انجام تست‌های فنی است. در این کشور مرکز تست تصادف و تست‌های مختلف وجود دارد، فکر نمی‌کنم در اسپانیا کسی سمند یا ساینا سوار شود. به‌عبارت‌دیگر شرکت سایپا خودرو‌های خود را برای دریافت گواهینامه تست تصادف به اسپانیا صادر کرده است تا برای سازمان استاندارد ایران گواهی فنی دریافت کند. برای فروختن خودرو در اتحادیه اروپا باید محصولات دارای استاندارد‌هایی باشد که محصول ایرانی اصلاً نه در بحث آلودگی، نه در بحث ایمنی حتی نزدیک آن استاندارد‌ها هم محصول ندارند.

صادرات خودرو از ایران به کشور‌های همسایه نیز رقم قابل‌توجهی نیست، در حال حاضر تعداد کمی به عراق صادر می‌شود، عمده این صادرات نیز بر استفاده از ظرفیت‌های سیاسی و نظامی میان ایران و عراق استوار است، این بازار موقتاً برقرار است و ادامه صادرات به این کشور در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. ضمن اینکه خودرو‌های صادراتی در بازار عراق باقیمت پایین به فروش می‌رسند و مردم به‌راحتی توان خرید آن رادارند.

باز بودن بازار عراق می‌تواند ادامه صادرت ایران به این کشور را منتفی کند، در اقتصاد اصطلاحی وجود دارد مبنی بر اینکه پول هوشمند است، پول عقل دارد. کسی که پول را کنترل می‌کند باید عاقل‌تر از پول باشد. اصطلاحاً یعنی مشتری باهوش است و می‌فهمد. شاید بتوان در بازار ایران در‌های واردات را بست و باسیاست‌های نسخه‌ای، مردم را برای محصولات خودروسازان به‌صف کرد، اما در همه جای دنیا این سیاست اجرایی نخواهد بود، چرا باید یک دولتی مثلاً در عراق یا جای دیگر این سیاست را برای رفاه حال خودروسازان ایرانی اجرا کند؟ تمام این خطوطی هم که در سوریه، ونزوئلا، روسیه، سنگال، راه‌اندازی شده همه زیانده است. صادرات نیازمند سطح مقیاس برای تولید است، صادر کردن ۵ هزار خودرو سود ندارد.



خودروسازی به سواری‌سازی تقلیل یافته است

چه راهکاری برای پیشرفت صنعت خودروسازی وجود دارد؟

زاوه: نخستین موضوع این است که باید در چرخه مبادلات بین‌المللی باشید که بتوانیم درآمد‌های ارزی آن را دریافت کنیم. گام دوم این است باید با کشور‌های دیگر برای تبادل فنّاوری در ارتباط باشیم. مشکل ما تنها در صنعت خودرو نیست. اشکال ما خیلی فراتر از این حرف‌هاست. دیدگاه کلان ما دیدگاه ضد توسعه است. شعار توسعه داده می‌شود، اما در عمل ضد توسعه است. نرخ رشد سرمایه‌گذاری در کشور در ۱۰ سال گذشته منفی بوده است. مهم‌ترین مسئله‌ای که وجود دارد این است که ما صنعت خودرو را در ایران به سواری‌سازی تقلیل می‌دهیم. صنعت خودرو، سواری‌سازی نیست. ترکیه در سال گذشته حدود ۷۰۰ تا ۸۰۰ میلیون دلار صادرات تکمیل محصول داشته است. بازار لنت به ارزش یک میلیارد دلار در کل منطقه نسبت به سایر قطعات با سخت‌گیری کمتری مواجه است، اما باید پرسید کدام از تولیدکنندگان ما از این بازار برای صادرات لنت استفاده کرده است، اصولاً بحث صادرات در ایران، فقط یک اهرم برای حفظ انحصار و کارتل سواری‌سازی است.

سود در تولید نیست!

چرا در بحث قطعه‌سازی هم توفیق چندانی نداشته‌ایم؟

زاوه: اصل مشکل در ایران این است که نه‌فقط در خودروسازی، در لوازم‌خانگی‌مان هم همین است؛ اصلاً سود در تولید نیست، سود در اخذ تسهیلات و بازپرداخت نکردن آن است. ما همیشه می‌گوییم سود در ایران در احداث است. یک کارخانه احداث می‌کنید و آن را به ۱۰ برابر ارزش واقعی اظهار می‌کنید. سود همه عمر را همان اول با دریافت تسهیلات دریافت و بازپرداخت نمی‌کنید، درنهایت بانک واحد صنعتی را مصادره خواهد کرد، هدف برخی از سودجویان تولید، فروش و صادرات نیست هدف چیز دیگری است.

شعارسال، بااندکی تلخیص و اضافات برگرفته از آنا، تاریخ انتشار: ۱۷ شهریور ۱۴۰۰، کدخبر: ۶۰۵۶۹۶، ana.press