شعارسال: بر‌اساس آمار‌های موجود که البته، اما و اگر‌هایی دارد و نمی‌توان به آن‌ها اکتفا کرد، به گفته برخی کارشناسان در سال‌های گذشته نرخ خودکشی‌های منجر به مرگ در ایران ۷.۲ به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر بوده است و این رقم در برخی استان‌ها به نرخ ۱۰، ۱۵ و ۲۰ در هر ۱۰۰ هزار نفر هم رسیده است که با شیب اندکی رو به افزایش است و این نگرانی وجود دارد که پس از شرایط کرونا این شیب بیشتر شود، این در حالی است که بر‌اساس میانگین جهانی این رقم چیزی در حدود ۱۷ نفر در هر ۱۰۰ هزار نفر است، هر آسیبی که در دسته آسیب‌های اجتماعی باشد، با ارائه آمار‌های دقیق و درست باید مورد واکاوی قرار گیرد، اما متأسفانه خودکشی از جمله آسیب‌هایی است که هیچ آمار دقیقی از آن ارائه نمی‌شود. هم‌اکنون خودکشی از غرب کشور در حال انتقال به استان‌های مرکزی کشور است و آمار‌های خودکشی در استان‌های خوزستان و مرکزی رو به افزایش است؛ هم جامعه پزشکی و هم رسانه‌ها شاهد آن بودیم که در سال‌های گذشته نرخ خودکشی افزایشی بوده، پیچیدگی‌های بحث خودکشی در حدی است که می‌طلبد بیشتر به این مقوله پرداخته شود، از این رو به بهانه روز جهانی پیشگیری از خودکشی، نشستی با حضور روانشناسان و متخصصان این حوزه برگزار شد که خلاصه‌ای از آن را می‌خوانید:

 

دکتر مجید صادقی، رئیس انجمن علمی روانپزشکان با اشاره به اینکه خودکشی از جمله موضوعات مهمی است که در همه دنیا وجود دارد، در این نشست گفت: خودکشی یک‌وجهی و یا یک‌بعدی نیست و جنبه‌های روانپزشکی، روانشناختی، پزشکی و اجتماعی دارد. اگر بخواهیم با این پدیده مواجه شویم و مداخلات و پیشگیری انجام دهیم، باید کاری گروهی صورت بگیرد، البته یکی از بازو‌های مهم در این حوزه رسانه‌ها هستند، خودکشی پدیده‌ای است که تا حدی قابل پیشگیری است، اما همت جمعی را می‌طلبد. مسأله بهداشت روان اطرافیان، خانواده، دوستان و بازماندگان خودکشی هم بسیار حائز اهمیت هستند، چون بازماندگان، احساسات متفاوتی، چون احساس گناه، افسردگی یا پوچی را ممکن است، تجربه کنند؛ ارائه آموزش‌های لازم به کارشناسان این حوزه با روش‌های مختلف نیز بسیار در این امر مؤثر است.

او در ادامه گفت: مسأله سلامت روان ما در حوزه بهداشت و درمان اعم از پزشک، دستیار، پرستار و حتی خدمه بیمارستان هم بسیار بیشتر از امروز باید دیده شود و لازم است، در زمینه ارزشمندی جایگاه پزشکان بیشتر کار شود. آمار افسردگی و اضطراب در دانشجویان پزشکی و دستیاران رشته‌های پزشکی باید بیشتر مورد بررسی قرار گیرد و این دسته از افراد نیز بیش از گذشته باید به حل مسائل مربوط به روان توجه داشته باشند. در مقوله خودکشی‌های نافرجام و اقدام به خودکشی‌های دوباره باید روان درمانی به صورت طولانی انجام شود، در خیلی از موارد اطرافیان فکر می‌کنند که فرد به زندگی عادی بازگشته، اما این‌گونه نبوده و دوباره اقدام به خودکشی صورت گرفته است.

دکتر زهرا شهریور، عضو هیأت مدیره انجمن علمی روانپزشکان کودک و نوجوان ایران نیز با بیان اینکه خودکشی موضوع مهمی است که در هر سنی ممکن است برای افراد به وجود بیاید، در این نشست گفت: خودکشی درخصوص کودک و نوجوان مغفول مانده است. بزرگسالان می‌توانند خودشان مشکلات را بیان کنند، اما بچه‌ها تحت تأثیر خانواده هستند. خانواده‌ها باید به مشکلات آن‌ها پی ببرند و بموقع به افراد متخصص و آگاه مراجعه کنند. در خیلی از مواقع این اتفاق بموقع نمی‌افتد. باید به علائم و زنگ خطر‌ها توجه بیشتری کرد.

 

آمار خودکشی در کودکان زیاد نیست، اما این پدیده در نوجوانان زیاد دیده می‌شود و تقریباً می‌توان گفت که بالاترین آمار خودکشی در رده‌های سنی ۱۵ تا ۲۴ سال اتفاق می‌افتد. گروه سنی نوجوان جزو گروه پرخطر محسوب می‌شوند و بیشتر باید به این رده سنی توجه شود.

او در ادامه اضافه کرد: ما بسته‌های آموزشی فرزند پروری در شرایط بحران را تهیه کردیم و برای مشاوران ارسال کردیم. کارشناسان سلامت روان باید آموزش‌های لازم را ببینند. آموزش‌ها باید به خانه‌ها برده شوند و این متدی است که در کشور‌های پیشرفته لحاظ می‌شود. خوشبختانه این روز‌ها به عنوان نمونه با مراجعه خانواده‌ها به متخصصان بیماری اوتیسم زودتر شناخته می‌شود و روش‌های درمانی بموقع آغاز می‌شود، باید خانواده‌ها بپذیرند که با مراجعه بموقع می‌توان از بروز آسیب‌هایی از قبیل خودکشی جلوگیری کرد.
۶۰ درصد مردم از خدمات روانشناسی استفاده نمی‌کنند

دکتر سید کاظم ملکوتی، عضو هیأت مدیره جمعیت پیشگیری از خودکشی ایران هم با بیان اینکه خودکشی از جمله آسیب‌های اجتماعی به شمار می‌رود، در این نشست، گفت: باید در راستای کاهش این آسیب تلاش کرد. چیزی در حدود ۶ سال است که آمار‌های دقیق به‌راحتی در‌اختیار مسئولان قرار نمی‌گیرند و برخی نهادها، خواهان این مسأله هستند که آمار‌ها را کمتر نشان دهند، اما می‌بینیم که استان‌هایی همچون کهگیلویه و بویراحمد، همدان، چهارمحال و بختیاری، مرکزی و خوزستان آمار‌های افزایشی داشتند و شاهد شیب ملایمی به صورت افزایشی در آمار خودکشی هستیم، بویژه با شیوع ویروس کرونا در کشور افزایش آمار‌ها بیشتر از گذشته هستند، لازم است که آمار‌های خودکشی به صورت ماهانه یا حداقل سه ماه یکبار ارائه شوند تا بتوان کارشناسی‌های مؤثر را انجام داد. به گفته ملکوتی، آمار‌ها نباید مخفی و دور از دسترس باشند، هرچند در عین حال هم نباید هر روز در رسانه‌ها آمار ارائه کرد و آن‌ها را در بوق و کرنا کرد و همه گروه‌ها را حساس کرد، این در حالی است که کشور ایران در منطقه خاورمیانه از نظر مطالعات پیشگیری از خودکشی رتبه اول را به خود اختصاص داده، قرائن علمی بومی نشان می‌دهد با پیشگیری می‌توان آمار خودکشی را کاهش داد.

 

 

 

تشویق استفاده از خدمات روانشناسی در این مقوله بسیار حائز اهمیت است، اما در حال حاضر ۶۰ درصد مردم از این خدمات استفاده نمی‌کنند. به عنوان نمونه در استان آذربایجان غربی در طول یک سال خدمات روانشناسی افزایش پیدا کرد و همین امر توانست میزان خودکشی را کاهش دهد، خدمات پیگیری تا ۳ برابر اقدام را کاهش می‌دهد، باید چالش‌ها را پیدا کرد، پیگیری‌های لازم را انجام داد و به نتیجه مطلوب رسید. نباید مردم فکر کنند صحبت از خودکشی ننگ و عار است، باید نهاد‌ها همکاری کنند تا مردم کم‌کم بتواند با مراجعه به متخصصان و کارشناسان درخصوص آسیب خودکشی به‌راحتی صحبت کنند.

او در ادامه در زمینه خدمات بیمه‌ای توضیح داد: برخی مراکز طبی روانپزشکی رایگان هستند، اما یک طیفی از رایگان تا مبالغ بالا وجود دارد، مبالغی که تحت هیچ پوشش بیمه‌ای قرار ندارند، از جمله آن‌ها می‌توان روانکاوی را نام برد. روانکاوی از جمله مشاوره‌های گران است که البته مردم عادی نیازی به آن ندارند، اما سایر خدمات در مراکز دولتی به صورت رایگان برای عموم وجود دارد.

علی ورامینی، سردبیر ماهنامه مدیریت ارتباطات نیز که دبیر این نشست بود، گفت: پیچیدگی‌های بحث خود کشی، می‌طلبد که اصحاب رسانه و جامعه پزشکی بیش از پیش در تعامل با یکدیگر برای کاهش این معضل همکاری داشته باشند.

او ادامه داد: قبلاً کمتر احساس می‌شد که اصل خودکشی شامل کودکان و نوجوانان هم می‌شود، به واسطه تبلیغ یا محرومیت‌هایی که در جامعه وجود دارد، این مسأله در رسانه‌ها هم مدتی است که برجسته شده، به عنوان مثال کودکی که برای نداشتن تبلت دست به خودکشی می‌زند، کودکی است که هیچ تصوری از این مقوله ندارد، اما به خاطر نبود برخی تجهیزات و محرومیت‌ها دست به کشتن خود می‌زند.

ورامینی در ادامه افزود: همت دوستان رسانه می‌طلبد، بیشتر به این حوزه و مقوله خودکشی و ارتباطات بپردازند، البته نحوه بازنمایی خودکشی در رسانه‌ها نیز خود مسأله‌ای است که نباید مغفول بماند، این قضیه هم جای کار زیادی بویژه در فضای مجازی دارد. مسأله دیگری که وجود دارد، نبود آمار به تفکیک در این حوزه است که این مسأله هم باید مورد توجه بیشتری در جهت کاهش آمار خودکشی در کشور قرار بگیرد.

شعارسال، بااندکی تلخیص و اضافات برگرفته ازروزنامه ایران، تاریخ انتشار:۱۸ شهریور ۱۴۰۰، کدخبر:۵۸۶۴۶۶، www.irannewspaper.ir