شعار سال: فرنگیس شریفی باستان با تاکید براینکه اوج تاثیرگذاری ارتباط با همسالان در سن نوجوانی است و در این سن همسالان می‌توانند نقش مهمی در فرد داشته باشند، افزود:، اما این روز‌ها به دلیل کرونا این ارتباطات محدود شده و باید فکری اساسی برای این موضوع اندیشید.

وی اظهار داشت: در نوجوانی، فرد به خاطر شرایطی که دارد می‌خواهد از خانه و والدین و خواهر و بردار خود مستقل شود و استقلال فکری داشته باشد. نظر، ایده و عقیده اش را محترم شمرده و وی را بپذیرند. حال در این سن حسی هم به آن‌ها دست می‌دهند که باید از خانواده دور شوند.

این پژوهشگر اختلالات روان شناختی تاکید کرد: حال اولین چیزی که آن‌ها را در این شرایط جذب می‌کند، گروه همسالان است. گروه‌های دوستی در مدرسه که همسن و سال فرد هستند، وی را همان طور که هست می‌پذیرند، با وی متناسب با روحیات او رفتار می‌کنند، افکار و هیجان، حس‌های روانی و درونی و علائق فرد را می‌پذیرند و به آن احترام می‌گذارند و نقش همسالان پررنگ می‌شود.

این عضو سازمان نظام روانشناسی خاطرنشان کرد: این موضوع هم جنبه مثبت و هم منفی دارد، اما جنبه‌های مثبت آن خیلی بیشتر است.

وی ادامه داد: دنیا، دنیای ارتباط در هر مقطعی است و در واقع هر سطحی از زندگی شخصی، شغلی، تحصیلی، اجتماعی، زناشویی افراد در گرو برقراری ارتباط است. به طور قطع ارتباط و تعامل اجتماعی با همسالان رشد دهنده است.

شریفی باستان افزود: از طرفی نیز برقراری ارتباط می‌تواند به خودشناسی بیشتر و کسب بازخورد‌های مثبت فرد از خود، کسب خودآگاهی، تقویت اعتماد به نفس افراد کمک کند، اما اگر شکل صحیح ارتباط و مدیریت ارتباطی را یاد نگرفته باشیم، قطعا در هر دوره از زندگی دچار آسیب‌هایی نیز خواهیم شد.

صدمه دیدن فرد در جامعه به خاطر ضعف در برقراری ارتباط
وی در پاسخ به این سوال که چرا ممکن است برقراری ارتباط اثرات منفی نیز به همراه داشته باشد، اظهار داشت: این موضوع بستگی به پیشینه و مهارت‌های اولیه افراد دارد. ممکن است فردی در درون زندگی خانوادگی خود مهارت‌های ارتباطی را یاد نگرفته باشد، اعتماد به نفس پایین داشته، حرفش را نشنیده و مورد پذیرش و احترام قرار نگرفته باشد.

وی افزود: در نتیجه این فرد در محیط‌های اجتماعی نیز ممکن است ضعف ارتباطی با دوستان داشته، کمرو و خجالتی باشد یا نتواند ارتباط بگیرد و حتی هر رفتاری را برعلیه خودش بداند، ضربه بخورد و غرق در هیجانات منفی شود.

این روانشناس تاکید کرد: در واقع خودآگاهی کم و ضعف سیستم ارتباطی و مهارتی فرد اگر تقویت نشود، ممکن است درون جامعه ضربه خورده و مورد تمسخر و سرزنش قرار گیرد.

این پژوهشگر اختلالات روان شناختی گفت: افراد در خانواده‌هایی با سبک‌های تربیتی متفاوتی رشد می‌کنند که شاید آن سبک تربیتی سبک مناسب و متعادلی برای روند رشد یک انسان نباشد. در نتیجه حتی اگر فرد درون خانواده از تقویت مهارت‌های پایه اجتماعی، شخصیتی و رفتاری و... محروم مانده باشد، اجتماع کوچکی مثل مدرسه فرصتی است برای ارزیابی فرد و او در این محیط تا حدی با واقعیت دنیای واقعی مواجه خواهد شد.

وی افزود: ممکن است فرد متوجه شود که چقدر ضعیف بار آمده؛ بنابراین در مدرسه و در برخورد با همسالان و معلم‌ها متوجه ضعف‌های خود شده و سعی در برطرف کردن و اصلاح آن می‌کند.

شریفی باستان با بیان اینکه مشکلاتی که بیماری کرونا برای قشر کودک و به ویژه نوجوانان و حضور نیافتن آن‌ها در مدرسه ایجاد کرده، خاطرنشان کرد: اگر بخواهیم از بعد آسیب شناسی نگاه کنیم قطعا کرونا تبعات منفی زیادی را برای افراد به همراه داشته است. روند رشد روانی و اجتماعی انسان‌ها را در گرو برقراری ارتباط می‌دانیم.

وی تصریح کرد: حال اگر این ارتباط برقرار نشود و رشد روانی و اجتماعی به طور طبیعی صورت نگیرد، در نتیجه فرد به جای اینکه دستاورد‌های مثبتی از هر مرحله رشد خود داشته باشد، بیشتر از همه درگیر ضعف‌های روانی خود می‌شود.

 

حضور در مدرسه به رشد و خودآگاهی نوجوانان کمک می‌کند
این روانشناس تاکید کرد: یک سری مراحل رشد اجتماعی و روانی فرد داریم. بخشی از این فرایند رشد در محیط خانه و در گرو ارتباط با والدین و خواهر و برادر ایجاد می‌شود. وقتی کودک در این محیط احساس امنیت کند، می‌تواند در مرحله بعد به کشف و شهود جهان اطرافش بپردازد. مثلا در پیش دبستانی بازی کردن، جزو مهارت‌های رشدی و شناختی فرد به حساب می‌آید و رکن اصلی بازی کردن برقراری ارتباط است.

وی بیان کرد: حال وقتی فرد وارد مدرسه می‌شود اگر این فضای ارتباطی برایش فراهم شود بعد از ورود به مدرسه می‌تواند در تکالیف گروهی شرکت کند، ایده و نظر بدهد، گروهی را رهبری و در نقش‌های مختلفی کسب تجربه کند.

شریفی باستان گفت: به همین دلیل وقتی تمام این نقش‌ها به درستی سپری شود، فرد با اعتماد به نفس بالا، وارد مرحله نوجوانی و سپس جوانی می‌شود. او دیگر می‌داند چه گروه دوستی را انتخاب کند که به رشد و خودآگاهی و کسب دانش و تجربه وی کمک کند.

عضو انجمن مطالعات روان درمانی ایران با اشاره به اینکه به خاطر کرونا این تجربیات برای نوجوانان محدود شده، گفت: قطعا نقاط مثبتی که از برقراری ارتباط ایجاد می‌شود و با رشد مهارت‌های اجتماعی و روانی فرد همراه است، شکل نمی‌گیرد و فرد ضعیف عمل می‌کند.

وی ادامه داد: در نتیجه فقط به برقراری ارتباط با والدین و خواهر و برادر خود محدود می‌شود. این درحالی است ارتباط افراد با گروه همسالان و تجربه محیط‌های دیگر رکن اساسی ارتباطی فرد به حساب می‌آید و نداشتن این ارتباط در ابتدا به رشد مهارت و تعاملات اجتماعی و ارتباط برقرار کردن افراد و در ادامه به مهارت‌های آن‌ها صدمه می‌زند.

این روانشناس بیان کرد: وقتی با دیگران ارتباط برقرار می‌کنیم، خودشناسی و خودآگاهی بیشتر پیدا می‌کنیم، مهارت‌های شناختی، حرکتی بدنمان رشد پیدا می‌کند، مهارت همکاری و مشارکت، مهارت رهبری مان رشد می‌یابد و توانمندی هایمان بیشتر می‌شود و خیلی مسائل را از دوستانمان یاد می‌گیریم.

وی افزود: در نتیجه وقتی این‌ها نباشد، مهارت‌ها نیز شکل نمی‌گیرد. فرد در این مهارت‌ها دچار ضعف می‌شود. به همین دلیل در آینده کودکانی خواهیم داشت که از دنیای ارتباطی چیزی نمی‌دانند.

کودکان گوشه گیر امروز بزرگسالان افسرده آینده

شریفی باستان تصریح کرد: تحقیقات نشان داده بچه‌هایی که بیشتر گوشه گیر و خانه نشین و خجالتی بوده اند، در بزرگسالی بیشتر دچار اضطراب اجتماعی می‌شوند. یعنی در برقراری با دنیا و ارتباطات و موقعیت‌های جدید دوری می‌کنند و درصد اختلالات اجتماعی نیز در آن‌ها بالا می‌رود.

این پژوهشگر اختلالات روان شناختی گفت: در شرایط فعلی ارتباط برقرار کردن مزایای زیادی می‌تواند داشته باشد. افراد به ویژه کودکان و نوجوانان می‌توانند با دوست خود و کسی که به وی اعتماد دارند به صورت مجازی یا با حفظ پروتکل‌های بهداشتی ارتباط بگیرند، حرف بزنند و در تعامل باشند؛ چرا که در نتیجه این گفتگو و شنیده شدن از سوی یک دوست و همسال، فرد درکی از خود دریافت می‌کند و ناراحتی‌ها و نگرانی هایش کمتر می‌شود.

این روانشناس با اشاره به اینکه برقرار نکردن ارتباط و تعامل با بی میلی و بی انگیزگی فرد همراه خواهد بود گفت: تعامل، تعامل می‌آورد. وقتی افراد ارتباط برقرار می‌کنند ارتباط رشد پیدا می‌کند و فرد دوست دارد این ارتباطات ادامه پیدا کند، اما وقتی نباشد، فرد در ادامه بی انگیزه و بی هدف شده و از بیرون رفتن می‌ترسد، گوشه نشین شده و دچار اضطراب و در نتیجه افسرگی می‌شود.

نیاز فوری به برنامه‌ای برای جلوگیری از مشکلات روانشناختی حاصل از کرونا
این روان درمانگر ادامه داد: در ارتباط انرژی‌های روانی نیز تخلیه می‌شود؛ چرا که همه به شنیده شدن، درک شدن، صحبت کردن، بازی کردن، ارتباط، هم فکری، همراه وهم مسیر شدن و... نیاز داریم. در نتیجه در این مسیر انرژی‌های منفی از جمله خشم، درد، اضطراب و... تخلیه می‌شود.

وی افزود: ارتباط که نباشد فرد تحریک پذیر و عصبانی و در مواقعی پرخاشگر می‌شود، دائم در خانه بودن و تعامل نداشتن و قرارگیری در حالت یکنواخت و یکسان فرد را دچار درماندگی و همین درماندگی فرد را تحریک پذیر و عصبانی می‌کند.

شریفی باستان در پایان گفت: در این شرایط خاص خیلی اهمیت دارد که دولتمردان یکسری کارگروه متشکل از روانشناسان، مربیان، پزشکان، جامعه شناسان و... برای حل این بحران تشکیل دهند و بسته‌هایی را در قالب بسته‌های درمانی و مداخلاتی و برنامه‌های آموزشی و برنامه جایگزین مثل برنامه‌هایی در خصوص شکل دادن و تقویت مهارت‌های رفتاری افراد تدوین و در اسرع وقت در اختیار خانواده‌ها و مدارس قرار دهند.

شعارسال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته ازایرنا، تاریخ انتشار:۲۶ شهریور ۱۴۰۰، کدخبر: ۸۴۴۶۷۰۹۶، www.irna.ir