شعار سال: این مسأله تابع شبکۀ پیچیده و به هم پیوسته¬ای از عوامل و دلایل گوناگون است. در دو دهة گذشته خودکشی در استان لرستان به صورت یک «مسئله اجتماعی» مطرح بوده و آمار و گزارش‌های رسمی حاکی از این است که در سال‌های اخیر نرخ خودکشی در استان لرستان افزایش یافته و باعث نگرانی نخبگان، دغدغه‌مندان اجتماعی، افکار عمومی و برنامه ریزان و سیاست‌گذاران حوزه اجتماعی و فرهنگی شده است. با توجه به آمار‌های موجود در ارتباط با خودکشی، استان لرستان طی سال‌های ۹۰ تا ۹۸ جزء استان‌هایی است که بیشترین میزان مرگ ومیر مشکوک به خودکشی را دارد. مجموع خودکشی‌ها در استان در سال ۹۸، ۲۴۲ مورد بوده است که سهم مردان ۱۵۷ است (آسیب‌شناسی اجتماعی راهبردی در استان لرستان، ۱۳۹۹). همچنین بر اساس گزارش‌های آماری در سال ۹۸ تعداد ۴۶۴۷ مورد اقدام به خودکشی در سطح استان صورت گرفته و میزان اقدام به خودکشی در هر صد هزار نفر در سطح استان ۲۶۷ نفر می‌باشد. همچنین در سال مذکور تعداد ۱۰۷ نفر از افراد بر اثر خودکشی در سطح استان فوت شده‌اند (دانشگاه علوم پزشکی لرستان، ۱۳۹۸). در بررسی خودکشی باید علل و انگیزه‌های ایجادکننده آن شناسایی و بر اساس این عوامل بتوان پیشگیری و اقدام مقتضی را در جهت کنترل این معضل به عمل آورد. بنا بر آخرین نتایج تحقیق در خصوص تحلیل وضعیت خودکشی در استان لرستان (روشن پور و مرادی نژاد، ۱۳۹۹) (بهرامی، ۱۳۹۹) می‌توان دلایل زیر را در خصوص خودکشی در لرستان ارائه کرد:
۱) از جمله موضوعات مرتبط با خودکشی در سطح استان لرستان، فقر و مسائل اقتصادی می‌باشد که به خصوص در میان مردان جوان و سرپرست خانواده‌ها بیشتر شایع است. موضوعات و مسائل اقتصادی علاوه بر اینکه در موارد خاصی به‌عنوان انگیزه مستقیم و مرتبط با خودکشی در بین افراد مطرح است، در اکثریت موارد از فقر، بیکاری و مشاغل سخت و کم‌درآمد و ناتوانی در اداره امور زندگی به عنوان عوامل زمینه‌ساز تعیین‌کننده مرتبط با خودکشی می‌توان یاد کرد. استان لرستان طی سه دهه گذشته، از نظر سطوح توسعه‌یافتگی یکی از محروم‌ترین استان‌های کشور با میزان خودکشی بالا بوده است. در نتیجه می‌توان گفت که فقر و فقدان درآمد یکی از زمینه‌های اصلی پدیده خودکشی در استان لرستان محسوب می‌شود. فقر موجب احساس نابرابری نسبت به دیگران، روحیه تضعیف، حقارت و در نهایت خودکشی افراد می‌شود.
۲) در لرستان، جامعه‌گرایی شدیدی بر زندگی مردم به‌خصوص در روستا‌ها و محلات حاشیه‌ای شهر‌ها حاکم است که کمتر کسی توان هنجارشکنی و تخطئی از آن را دارد. ساختار فرهنگی- اجتماعی در استان لرستان با مختصات طایفه‌گرایی، قوم‌گرایی و خانواده گرایی ترسیم شده است و برای همگان شناخته شده است. این ساختار نشان دهنده وجود پیوند‌های خونی، قومی، زبانی، خویشاوندی مکانی، اجتماعی و در هم تندیگی روابط اجتماعی و انسجام اجتماعی (نظارت اجتماعی شدید در زندگی) است. این ساختار فرهنگی، هویت فردی تعریف نشده است و این وضعیت موجب ناتوانی فرد در تغییر شرایط پیش رو و ناکامی و شکست، افسردگی، محرومیت و تحقیر و طرد اجتماعی می‌شود که در نتیجه منتج به خودکشی افراد می‌گردد.
۳) یکی از عوامل خودکشی جوانان در استان لرستان، به دلیل مسئله ازدواج و انتخاب همسر است. جوانان به هنگام ازدواج با معیار‌ها و سلیقه خود همسر مورد علاقه خود را انتخاب می‌کنند، ولی والدین با انتخاب آن‌ها مخالفت می‌کنند؛ زیرا به نظر والدین انتخاب جوانان اشتباه است. همچنین ازدواج تحمیلی دختران با سنین کم در مراحل بعدی زندگی زمینه را برای مشکلات روحی و افسردگی و به دنبال آن خودکشی فراهم می‌نماید؛ بنابراین تضاد‌های بین نسلی جوان‌ها با والدین در خصوص موضوعات مرتبط با عشق و ازدواج از دیگر موضوعات مرتبط با خودکشی در سطح استان لرستان می‌باشد. این اختلافات در پی برخورد میان فرهنگ و انتظارات متفاوت بین نسل‌های ساکن در یک خانواده یا چند خانواده کاملا وابسته به هم بوجود می‌آید که در نهایت منجر به واکنش‌های رفتاری، افسردگی و یا خودکشی فردی می‌شود که در این اختلافات معمولا جوان تر‌ها منزوی و تنها شده و اقدام به خودکشی می‌کنند.
۴) آزار و آسیب جسمی و روحی زنان، کم توجهی مردان نسبت به نیاز‌های عاطفی زنان و فرهنگ مرد سالاری اقتدار گرایانه و خشونت خانگی مردان علیه زنان از جمله دلایل مرتبط با خودکشی زنان در استان لرستان محسوب می‌شود. در استان لرستان، بسیاری از مردان، رفتار‌های خشونت آمیز (خشونت‌های فیزیکی و روانی) را نشانه تحکم و قدرت مردسالار بودن فرهنگ خود قلمداد می‌کنند. در این بین زنان و دختران جوانی که در محیط‌های خانوادگی مبتنی بر خشونت و اقتدار مردسالارانه زندگی می‌کنند، از شرایط روحی و روانی وخیمی رنج می‌برند. آن‌ها گرفتار محرومیت‌هایی هستند که ناشی از عدم رسیدن به خواسته‌ها و آرزو‌ها و نیز ناتوانی در تغییر شرایط غیر قابل تحمل خویش هستند که منجر به مسایلی، چون بیماری‌های روحی، اقدام به خودکشی ناموفق و خودکشی‌های موفق را در پی دراد.
۵) باور‌های فرهنگی و اجتماعی جامعه مورد مطالعه در استان لرستان، نشانگر زدن انگ‌های اجتماعی نسبت به افراد کج رفتار، خانواده‌های پر هرج و مرج و خشونت طلب، افراد معتاد، افراد فقیر، خانواده‌های آسیب دیده، بوده است. این افراد و خانواده‌ها نسبت به دیگران بیشتر در معرض آسیب‌های اجتماعی از جمله خودکشی می‌باشند.
۶) خودکشی از انگ‌های اجتماعی، ارزش‌ها و هنجار‌های سنتی حاکم بر جامعه لرستان شامل ناموس پرستی، تعصب‌های فردی و باور‌های فردی مربوط به مذمویت رابطه عشقی قبل از ازدواج تاثیر محسوس می‌پذیرد. الصاق برچسب‌های اجتماعی منفی بر افراد در فرآیند روابط پیوسته اجتماعی عامل موثری بر گرایش افراد به خودکشی بوده است. تخطئه و تحریم روابط نسبتا آزادتر مرتبط با امر ازدواج و خانواده عاملی است که در بافت فرهنگی- اجتماعی لرستان با خودکشی افراد در ارتباط است..
۷) از جمله دلایلی که مرتبط با خودکشی در بین افراد در سطح استان لرستان مطرح می‌باشد، ادراک سرباربودن فرد است و به این معنی است که افراد ممکن است پس از گذراندن تحصیلات و تلاش برای یافتن شغل، زمانی که به در‌های بسته روبه ررو اند، دچار یاس و ناامیدی می‌شوند. در چنین شرایطی فرد احساس می‌کند که باری بر دوش خانواده، دوستان و جامعه است. این نوع نگاه این ایده را پیش میآورد که مرگ من بهتر از زنده بودن من برای خانواده، دوستان و جامعه است و به این دلیل برخی افراد خودکشی را انتخاب می‌کنند.
۸) از جمله دلایل خودکشی در بین افراد در جامعه لرستان به خصوص در بین جوانان، تاب آوری پایین افراد است. تاب آوری به عنوان اطمینان فرد به توانایی هایش برای غلبه بر تنیدگی، داشتن توانایی‌های مقابله ای، عزت نفس، ثبات عاطفی و ویژگی‌های فردی که حمایت اجتماعی از طرف دیگران را افزایش می‌دهد تعریف شده است. نتایج تحقیقات در حوزه خودکشی در استان نشان می‌دهد که تاب آوری عامل مهمی در تعدادی از گروه‌های در معرض خطر همچون جوانان به حساب آمده و نقش میانجی بسیار مهمی را در بروز بسیاری از اختلال‌های روانپزشکی از خود نشان می‌دهد.
۹)) از جمله گروه‌های آسیب پذیر که اقدام به خودکشی می‌کنند، جوانان و نوجوانان می‌باشند که به دلیل نداشتن تجربه کافی در برخورد با مشکلات و نداشتن تحمل شرایط موجود اقدام به خودکشی می‌کنند. بسیاری از جوانان به دلیل عدم مهارت‌های زندگی در برخورد با مسائل و مشکلات، ترجیح می‌دهند به جای حل مسئله، خود را از سر راه بردارند و اقدام به خودکشی می‌کنند.
۱۰) خصوصیات شخصی از جمله عزت نفس پایین، درماندگی، تکانش گری، پرخاشگری، افسردگی و سوء مصرف مواد از جمله عوامل فردی اند که با خودکشی افراد در ارتباط اند. این عوامل تأثیر خود را بر روی
خود کشی به راه‌های گوناگونی اعمال می‌کنند، از جمله راه‌هایی که این عوامل تأثیر خود را بر روی
خود کشی می‌گذارند این است که خطرات ابتلا به مشکلات روانشناختی و آسیب‌های روانپزشکی را بالا می‌برند. علاوه بر این بسیاری از افرادی که اقدام به خودکشی می‌کنند.

 

 

در پایان با توجه به اینکه استان لرستان به دلیل آمار بالای خودکشی به عنوان پایلوت پیشگیری از خودکشی در کشور انتخاب شده است شایسته است دستگاه‌های مرتبط در حوزه خودکشی، از جمله دانشگاه علوم پزشکی، بهزیستی، اموراجتماعی استانداری لرستان و... در این زمینه فعالیت‌ها و اقدامات جدی جهت پیشگیری از خودکشی در سطح جامعه انجام دهند.

 

شعار سال، بااندکی تلخیص و اضافات برگرفته از پایگاه خبری یافته، تاریخ انتشار: ۱۹ شهریور ۱۴۰۰، کدخبر: ۳۶۲۱۸، www.yaftenews.ir