پنجشنبه ۰۲ مرداد ۱۴۰۴ - 2025 July 24 
خطری به نام خلوص‌گرایی
شعار سال: در شب یلدا به من تذکر داده‌اند که یلدا کلمه‌ای غیرفارسی است و به جای آن کلمه‌ای فارسی به‌کار ببریم و بعد این خلوص‌گرایی زبانی را ربط دادند به هویت ایرانی. در پاسخ یادآوری کردم که خلوص‌گرایی گرایشی مخرب و گاه خطرناک است. خلوص‌گرایی در وهله نخست سبب فقیرسازی می‌شود.
خلوص‌گرایی زبانی، زبان را فقیر می‌کند؛ خلوص‌گرایی فرهنگی فرهنگ را فقیر می‌کند و ضعیف می‌سازد؛ خلوص‌گرایی معرفتی ریشه‌ی درخت اندیشه را می‌خشکاند؛ و خلوص‌گرایی قومی یا ملی خودمداری قومی و ملی را قوت می‌بخشد.
اما تمام اشکال خلوص‌گرایی خطری بالقوه در خود دارند و آن دامن زدن به عدم مدارا است.
ما نیازمند توسعه فرهنگی و اجتماعی و سیاسی هستیم و توسعه اجتماعی و فرهنگی و سیاسی نیازمند تقویت مدارا و پذیرش اشکال گوناگون تکثر (اعم از تکثر فرهنگی و اجتماعی و سیاسی و قومی و نژادی و زبانی) است.
به جای پاس‌داشت بیمارگونه میراث و تاکید دایم بر هویت‌مندی میراثی، می‌بایست بر هویت‌مندی آفرینش‌گرانه تمرکز کنیم. تاکید هزار باره بر روی میراث و تربیت کودکان با هویت میراثی، نه تنها سبب اعتلا و رشد نمی‌شود بلکه به درجا زدنی انحطاط آور منتهی می‌گردد. هویت‌مندی آفرینش‌گرانه معطوف به آفرینشی تازه و زیستی کنش‌گرانه است اما هویت‌مندی میراثی، به‌نحوی انفعالی بر گذشته تمرکز دارد؛ بی‌آن‌که حتی همان گذشته درونی شده باشد.
از این‌ها گذشته، اگر ما بخواهیم خلوص‌گرایی زبانی را -آن‌طور که مدعیان خرد و کلان می‌فرمایند- دنبال کنیم، جملات‌مان را چه‌طور بنویسیم؟!
از همه بدتر، من با نام خودام، نام پدراَم، و نام مادراَم چه کنم؟ لابد باید نام و مشخصات‌ام را از حسن محدثی گیلوایی برگردانم به: نیکوی سخن‌گویی گیلوایی فرزند ستوده شکافنده (محمدباقر سابق) و کوچنده (هاجر سابق)! حالا من خود را چه‌گونه بشناسم؟!
دکتر حسن محدثی گیلوایی / استاد دانشگاه
پایگاه تحلیلی- خبری شعار سال، برگرفته از کانال تلگرامی عصر ایران
