شعارسال: به افراد ابن الوقت و کسانی که نان را به نرخ روز بخورند و همواره جهت منافع خود را در هر زمان و مکانی منظور داشته باشند، گربه مرتضی علی گفته می‌شود و یا به اصطلاح دیگر می‌گویند:" فلانی گربه مرتضی علی است از هرجا بندازید با دست به زمین می‌آید و پشتش به زمین نمی‌رسد. ".

* ریشه تاریخی این ضرب المثل:

گربه حیوانی است که در غالب خانه‌ها هست و روی دیوار‌ها و پشت بام‌ها دیده می‌شود. چنگال‌ها و دندان‌ها و نیش بسیار تیز دارد. با آدمی انس می‌گیرد و در عین مکاری وحیله گری، حیوانی تمیز و پاکیزه است که، چون سیر شد دست و رویش را با آب دهان می‌شوید. دوست دارد با کودکان بازی کند، ولی چون اذیتش می‌کنند غالباً از آن‌ها می‌گریزد و در آغوش زنان و مردان خانه جای می‌گیرد.

اما مثل مورد بحث یعنی گربه مرتضی علی علاوه بر آنکه با وضع جسمانی و ساختمان دست و پای گربه مرتبط است، چون ریشه تاریخی نیز دارد از آن فی الجمله بحث می‌شود: جای شک و تردید نیست که مرتضی علی یعنی مولی الموالی حضرت علی بن ابی طالب (ع) به سبب شان و والایی مقام و مرتبت که در خور شخصیت‌های بارز و اندیشمند است نه اهل گربه بازی و کبوتربازی و از این قبیل بازی‌های جلف و نابخردانه بود و نه به فرض محال، آن فرصت و مجال را داشت که در دوران زمامداری و خلافت به این گونه اعمال متبادر شود. پس این فرضیه پیش آید که این مرتضی علی صاحب گربه موصوف شخص دیگری غیر از علی بن ابی طالب (ع) است که متاسفانه تاکنون با وجود مراجعه به کتب عدیده و استمداد و استطلاع از صاحب نظران هویتش مشخص نگردیده است.
تنها پاسخی که نگارنده در این مورد از چند نفر شنیده این بوده است که گربه مرتضی علی در اصل گربه مرتاض علی بود و نام مرتاض علی به علت قرابت ذهنی و مرور زمان به مرتضی علی تبدیل شده است. راجع به مرتاض علی همچنین نقل کرده اند که این مرد از مرتاضان هندی بود. سالی به ایران آمد و چند چشمه تردستی و به اصطلاح عمومی شعبده بازی و چشم بندی نشان داد. از جمله شیرینکاریهایش گربه سیاه براق دست پرورده‌ای بود که آن حیوان را گاهی سر و گاهی از پا یا دم در حال چرخش به هوا پرتاب می‌کرد.

این گربه مرتاض علی به هر شکل وهیئتی که پرتاب می‌شد با دو دست پایین می‌آمد بدون آنکه پشتش به زمین برسد و یا احساس کمترین ناراحتی کند. البته این گفته و شایعه به جهات مختلف قابل قبول نیست و نمی‌توان آن را ریشه مستند و موجه قرار دارد. چه اولاً هویت این مرتاض علی معلوم و مشخص نیست که در درچه عصر و زمانی می‌زیست. ثانیاً با چهار دست و پا پایین آمدن اختصاص به گربه مرتاض علی ندارد که آن را به صورت امثله سائره درآورده باشد.

سایت تحلیلی خبری شعارسال با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از سایت عصرایران، تاریخ انتشار: 17بهمن1391، کدخبر: 255984، www.asriran.com