شعارسال: مسعود جان‌بزرگی، مبدع «رویکرد درمان معنوی خداسو» در آیین نکوداشت روز روانشناس و مشاور که ۱۰ اردیبهشت‌ماه در سالن بیان پژوهشگاه حوزه و دانشگاه برگزار شد، با اشاره به تاریخچه علم روانشناسی و تأثیر معنویت در این علم بیان کرد: در ابتدای تأسیس روانشناسی، سردمداران این علم مانند فروید، تمرکز خود را بر بخش ناهوشیار گذاشتند.

وی ادامه داد: بر فعالیت‌های روانشناسانی مانند فروید این انتقاد را وارد می‌کردند که مقوله ناهوشیار قابل اندازه‌گیری نیست و از این جهت کار او را علمی نمی‌دانستند. در پاسخ فروید می‌گفت که کار من از جنس فراتشخیص است یعنی به اموری فراتر از مباحث علمی در زمینه روان پرداخته می‌شود.

جان‌بزرگی بیان کرد: در ادامه برخی از روانشناسان برای اینکه در دام این انتقاد نیفتند، به مراجعان خود گفتند که اگر می‌خواهی ببینی رویکرد درمانی ما چه تأثیری دارد، ابتدا آن را شروع کن و در ادامه تأثیرات آن را خواهی دید. مراجعان آن‌ها نیز بعد از شروع درمان مشاهده می‌کردند که واقعاً تغییرات مثبتی در آن‌ها رخ داده است و متوجه می‌شدند که روش آن درمانگر‌ها واقعا تأثیرگذار است.

مبدع «رویکرد درمان معنوی خداسو» گفت: اسکینر، از دیگر روانشناسانی بود که تألیفات مهمی در رویکرد «رفتارگرایی» دارد و بسیار پرکار بود و البته انتقادات هم بر او وارد می‌شد، ولی این انتقادات باعث نشد که وی کار خود را ادامه ندهد.

استاد پژوهشگاه حوزه و دانشگاه افزود: تقریباً به هر یک از رویکرد‌های درمانی، انتقاداتی وارد می‌شود و همچنان بعد اصیل انسان، یعنی معنویت در هیچ یک از این تعاریف رسمی گنجانده نشده است. طبق آخرین تعریف ای. پی.‌ای (انجمن روانشناسی آمریکا)، این علم به بررسی ذهن و رفتار انسان می‌پردازد.

*قرن بازگشت به معنویت

وی تصریح کرد: به نظر من قرن بیست و یکم، قرن بازگشت به معنویت است و این موضوع را ما حتی در علومی مانند فیزیک هم مشاهده می‌کنیم. در روانشناسی به خاطر تأثیر بعد معنوی، برخی از روانشناسان غربی مؤلفه «روح انسان» را به حیطه بررسی این علم اضافه کردند که البته این کار را سخت می‌کند، زیرا طبق آیات قرآن کریم، مقوله روح امری پیچیده است که دانش بشر نمی‌تواند بر آن احاطه یابد.

جان‌بزرگی ادامه داد: طبق تعریف انجمن روانشناسی آمریکا، این علم فقط در حیطه ذهن و رفتار انسان فعالیت دارد. حال تصور کنید بعد از یک زلزله مهیب، شخصی از روانشناس بپرسد که چرا خداوند این بلا را بر سر من آورد؟ روانشناسی غربی در این حالت هیچ جوابی نمی‌تواند به او بدهد، زیرا نهایت پاسخ این است که می‌گوید خدا ساخته ذهن تو است و وجود خارجی ندارد.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه توضیح داد: ما در درمان معنوی می‌گوییم که خدا حقیقتی است که حتی مستقل از ذهن بشر نیز وجود دارد. اما این امکان هست که برداشت ما از خداوند اشتباه باشد و منطبق با واقعیت نباشد که در این حالت اصطلاحا می‌گوییم فرد دچار تصور اشتباه (ایمیج) شده است. دنیای معنوی انسان اصالت دارد و اصالت آن مستقل از وجود انسان است. خداوند نمی‌تواند ساخته و پرداخته ذهن بشر باشد.

*میل فطری کودک در گرایش به امر قدسی

وی رسیدن به امر قدسی را میل و فطرت غایی بشر مطرح کرد و ادامه داد: پارگامنت، روانشناس آمریکایی تألیفاتی در زمینه درمان معنوی دارد و از نظر پیازه استفاده کرده و نظریه‌ای جالب درباره دلبستگی کودک ارائه کرده است. او معتقد است درون انسان امری قدسی وجود دارد که در علاقه به والدین انعکاس می‌یابد. وقتی کودک عاشق مادر می‌شود، در اصل این کودک عاشق امر قدسی شده است که خدا را در چهره والدینش می‌بیند و به همین خاطر به این گرایش دارد که والدین خود را بی‌نقص تصور کند.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه افزود: براساس پژوهش و تحقیقات ۱۰ ساله و مطالعه بیش از ۱۰ هزار مقاله، می‌توانم با قاطعیت اعلام کنم که هر شخص معنوی، سلامت بیشتری دارد.

وی بیان کرد: پرستش در ذات انسان است و اگر انسان خداوند را نپرستد، مجبور است امور دیگر را پرستش کند که برایش مضر است. مصادیق این پرستش غیر خدا می‌تواند در پرستش قدرت، مقام، شهوت، سلبریتی‌ها و ... باشد.

جان‌بزرگی اظهار کرد: در درمان معنی خداسو، ایمیج‌ها و تصورات غیرواقعی شخص از خودش، خدا، دنیا و دیگران اصلاح می‌شود و از این طریق شخص به تعادل و تعالی می‌رسد. هم‌اکنون بسیاری از روانشناسان توانستند متد‌های مختلف این حوزه را با معنویت منطبق کنند.

وی با اشاره به اینکه یکی از اهداف اصلی بسیاری از پژوهش‌های ۱۰ سال اخیر برای افزایش بعد معنویت در متد‌های روانشناسی است، افزود: برخی از پژوهش‌های مورد مطالعه نیز بر این نکته اذعان داشتند که نه تنها می‌توان رویکرد‌های مختلف روانشناسی را با معنویت منطبق کرد بلکه معنویت می‌تواند یک روش اصیل باشد.

*اقدامات ارزشمند «پارگامنت»

جان‌بزرگی با اشاره به پیشرفت‌های روانشناسان کشور‌های مختلف در حوزه بهره‌مندی از معنویت در متد‌های روانشناسی تصریح کرد: چندین سال است که در غرب پژوهش‌های جدی در ارتباط با تأثیر معنویت بر سلامت روان انجام شده است و از آن جمله می‌توان به اقدامات پارگامنت اشاره کرد. پیش‌بینی می‌شود روانشناسان غربی ممکن است از روانشناسان داخلی بسیار سریع‌تر به ارزش و اهمیت معنویت و پیشبرد آن در روانشناسی دست پیدا کنند.

وی در بخش دوم سخنانش با اشاره به اینکه متأسفانه یکی از مشکلات امروز ما جابه‌جایی نقش زوجین در تربیت فرزندان است، بیان کرد: در برخی خانواده‌های ایرانی شاهد حضور مادران مقتدر و پدران مهربان هستیم و این همان جابه‌جایی نقش است که به شدت به فرزندان آسیب می‌زند.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه با ذکر خاطره از جلسات درمان خویش گفت: روزی یک زوج که خارج از کشور زندگی می‌کردند، پیش من آمدند و از اختلافات خود شکایت می‌کردند. بعد از مدتی دیدم که همسر آن خانم، سکوت کرده و به فکر فرو رفته است؛ وقتی از او علت را جویا شدم، گفت که شما به نکته‌ای اشاره کردید و آن این بود که برای حل اختلاف‌ها باید گفتگو کرد؛ در حالی که ما همیشه در همان ابتدای امر، دعوا می‌کنیم. این شخص با همین نکته توانست مشکلات را با همسرش برطرف کند.

سایت تحلیلی خبری شعارسال با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از خبرگزاری ایکنا، تاریخ انتشار: 11اردیبهشت1402، کدخبر: 4137582، qom.iqna.ir