فشار تقاضا در کلان شهرها و نگاه سرمایه ای به کالای مسکن سبب شده است تا دهک های ابتدایی جامعه نتوانند از مکانیزم بازار واحد مسکونی خود را تهیه کنند. به این منظور دولت برای حمایت از این اقشار طرح مسکن اجتماعی را عنوان کرده است که به گفته معاون وزیر راه و شهرسازی 4 دهک ابتدایی جامعه را مورد هدف قرار داده است. از آنجا که عمده مشکل در کلان شهرها و شهرهای بزرگ است آیا انتخاب بنیاد مسکن برای انجام این کار درست است؟

1ـ از آنجا در گذشته ماموریت اصلی بنیاد مسکن سامان دهی شهرهای زیر 25 هزار نفر و روستاهای کشور بوده است و تهیه طرح های هادی و مسکن روستایی از مهمترین اقدامات این نهاد عمومی محسوب می شود ساختار اجرایی، دفاتر نمایندگی بنیاد مسکن عمدتا در محیط های روستایی و شهرهای کو چک و زیر 25 هزار نفر شکل گرفته است. ماموریت مسکن اجتماعی نیازمند تغییر ساختار اساسی در بنیاد مسکن خواهد بود.

2ـ نامناسب بودن وضعیت سکونت روستاها و شهرهای کوچک یکی از عوامل اصلی مهاجرت به شهرهای بزرگ و کلان شهرها است. این مهاجرت بی رویه فشار تقاضا در بازار مسکن و یکی از عوامل موثر در افزایش قیمت مسکن در دوره های مختلف بوده است. راهکار اصولی برای کنترل بازار مسکن بالاخض در کلان شهرها، حفظ تعادل فضایی در جغرافیای کشور و افزایش بهره مندی طبقات پایین جامعه از کالای مسکن حل مشکل مهاجرت در روستاها و شهرهای کوچک است. یکی از مهمترین راهکارهای اصولی در این زمینه ساخت مسکن روستایی است که زمینه پایداری سکونت در روستا را فراهم می کند. در این میان کدام یک از طرح ها باید در اولویت وزارت راه و بنیاد مسکن قرار گیرد؟ ساخت مسکن روستایی یا ساخت مسکن اجتماعی؟ زمینه سازی برای افزایش مهاجرت و یا کنترل مهاجرت از طریق بهبود وضعیت سکونت در روستاها؟

ساخت مسکن اجتماعی زمانی توجیه پذیر است که دولت همت ویژه در خصوص مسکن روستایی داشته و وضعیت سکونت از در روستا ها، از نظر مسکن زیر ساخت ها و فعالیت های اقتصادی به پایداری لازم رسیده باشد و مساله مهاجرت لجام گسیخته کنترل شده باشد و آنگاه برای خانوارهای باقی مانده که ن از طریق بازار نه مسکن روستایی و نه مسکن ملکی مانند مسکن مهر نتوانسته اند مسکن خود را تهیه کنند در مسکن اجتماعی جا داده خواهند شد. نتیجه این طرح بدون توجه به مساله روستا و شهرهای کوچک سبب افزایش مهاجرت خواهد شد.

3ـ یکی از سیاست های قابل دفاع در حوزه مسکن در دولت نهم و دهم توجه به مساله مسکن روستایی بوده است که با استفاده از پتانسیل بنیاد مسکن زمینه نوسازی و ساخت بیش از 200 هزار مسکن روستایی در سال فراهم شده است به گونه ای که آمارها نشان می دهد که بیش از 1 میلیون 670 هزار واحد در این دره 8 ساله ساخته شده است.

طبق گزارش مجلس نهم ساخت مسکن روستایی در دولت یازدهم به کمتر از 5 هزار واحد در سال رسیده است که البته وزارت راه و شهرسازی در گزارش به مجلس ضمن تکذیب این ادعا، آمار ساخت مسکن روستایی را 17 هزار واحد در سال عنوان کرده است. با فرض پذیرش این مدعا بازهم بیش از 90 درصد کاهش داشته است. آیا وزارت راه و شهرسازی که در بنیاد مسکن که در 3 سال گذشته نتوانسته است طرح موفق مسکن روستایی را ادامه دهد توان انجام کار جدیدی را خواهد داشت؟ مناسب ترین کار در ابتدا تثبیت ساخت و توسعه مسکن روستایی در بنیاد مسکن است و سپس تعریف طرح های جدید برای این مجموعه

4ـ ساختار مسکن اجتماعی، بر پایه اجاره داری است. در این طرح درصدی از نرخ اجاره بازار به عنوان اجاره از متقاضیان اخذ خواهد شد. فرآیند اخذ اجاره، مدیریت کار، تعمیر و نگهداری واحدها علاوه بر هزینه بر بودن و بروز مشکلاتی مانند مختل کردن دیگر فعالیت های بنیاد مسکن نیازمند نیروی انسانی جدید است. بنیاد مسکن در سال های گذشته به علت کمبود منابع مالی در تأمین هزینه های نیروی انسانی خود اقدام به انجام فعالیت های پیمانکاری کرده است. با این شرایط آیا بنیاد مسکن به عنوان یک نهاد عمومی که باید ساختاری غیر دولتی داشته باشد توان افزایش هزینه ها را خواهد داشت؟

تجربه کشورهای مختلف مانند کشورهای اروپای غربی و شمالی نشان می دهد که وظیفه ساخت و توسعه مسکن اجتماعی بر عهده توسعه دهنده ها خصوصی است که بر اساس خرید خدمت دولت اقدام به ساخت واحدهای مسکونی مناسب برای گروه های مورد حمایت دولت می کنند. درگیر کردن طولانی مدت بخشی از بدنه عمومی و دولتی مانند بنیاد مسکن با طرحی که در طول زمان می تواند مشکلات بیشتری را به خصوص در حوزه تعمیر و نگهداری داشته باشد این نهاد عمومی را بیش از پیش از وظایف اصلی خود دور خواهد کرد.

با اندكي تلخيص و اضافات برگرفته از خبرگزاري فارس، تاریخ انتشار: 22 آذر 1395، کد مطلب: 13950921001663:www. farsnews.com