شعارسال: شکست مذاکرات گازی میان ایران و ترکمنستان که منجر به قطع گاز از سوی این همسایه شمالی شد می تواند به شدت برای محیط زیست کشور نگران کننده باشد.

در حالیکه روز چهارشنبه حمیدرضا عراقی معاون وزیر نفت در سخنانی با بیان اینکه ترکمنستان « از دولت قبل ایران طلب دارد» به صورت تلویحی از تهدید جدی این کشور مبنی بر احتمال قطع گاز خبر داده بود نهایتاً اعلام شد که مذاکرات با موفقیت خاتمه یافته است و شیر گاز از سوی ترکمنستان بسته نخواهد شد اما شب گذشته شرکت ملی گاز با صدور بیانیه ای رسماً قطع گاز از سوی ترکمنستان را اعلام کرد.

بر اساس برخی آمارها ایران با خریداری روزانه ٣٥ تا ٤٠‌ میلیون مترمکعب گاز، به‌عنوان بزرگ‌ترین مشتری گاز ترکمنستان به شمار می‎رود که از ٢٠ سال گذشته تاکنون اقدام به واردات گاز از این کشور کرده است. یک همسایه نزدیک و دیوار به دیوار که صادرات به آن در قیاس با سایر مشتریان برای ترکمن گاز بسیار به صرفه است.

کارشناسان داخلی می گویند عشق‌آباد بازنده اصلی این ماجرا خواهد بود؛ زیرا بزرگ‌ترین مشتری خود را از دست خواهد داد چرا که ایران اکنون با افزایش تولید روزانه گاز به حدود ٧٠٠ میلیون مترمکعب گاز، نیاز چندانی به واردات این سوخت برای رفع نیازهای ضروری ندارد.

یک مقام آگاه در وزارت نفت هم بیان داشته است که سهم واردات از «ترکمن گاز» در سبد مصرفی گاز ایران کمتر از 1.5 درصد است و « و صرفاً با صرفه جویی در نیروگاهها و صنایع و بخش خانگی در فصل زمستان می توان آن را جبران نمود».

در بیانیه ی شرکت ملی گاز به صورت مبهم به «پذیرش خواست نامعقول شرکت ترکمن گاز و افزایش ٩ برابری قیمت گاز» در سال ۸۶ یعنی دولت احمدی نژاد اشاره شده است؛ که به نظر می رسد توافقی خلاف قانون و قرارداد بین دو کشور بوده و باعث شده که ترکمنستان چنین فشارهایی را به هوای باج های آن دوره ادامه بدهد.

موضوعی که می تواند به سیاسی کردن ماجرا در داخل کشور دامن بزند. در کشوری که حتی یک مسابقه فوتبال، گورخوابی تعدادی از شهروندان و قاچاق میوه هم سیاسی می شود بعید است از کنار موضوعی به این شکل به سادگی گذر کنند اما بازنده این ماجرا کیست؟

قطع گاز در این فصل از سال باعث خواهد شد که به منظور جبران کاهش فشار گاز برای منازل شهروندان، سهمیه گاز نیروگاه ها و کارخانه های بزرگ کشور از تهران تا اصفهان و ... قطع شود و سوخت بسیار آلاینده مازوت در این کارخانجات مورد استفاده قرار گیرد که بی هیچ تردیدی به آلودگی هوا در روزهای آینده اضافه خواهد کرد.

مدارس ابتدایی در استان البرز که یک استان صنعتی به شمار می رود برای دومین روز متوالی به دلیل آلودگی هوا تعطیل شده است. آیا می توان پذیرفت که قطع گاز از سوی ترکمنستان واقعاً هیچ تاثیری بر روی تشدید آلودگی هوا نخواهد داشت؟

در روزهای پایانی هفته گذشته وقتی گمانه زنی در مورد شکست مذاکرات مطرح شده بود برخی از آگاهان محیط زیست پیش بینی کردند که در صورت عملی شدن تهدید ترکمنستان ممکن است به دلیل شدت گرفتن آلودگی هوا، از میانه هفته تهران تعطیل شود.

اظهارات مقامات وزارت نفت و مدیرعامل شرکت ملی گاز در خصوص بی اثر بودن قطع گاز از سوی ترکمنستان امری طبیعی است. سخنانی دیپلماتیک. انتظاری غیر از آن هم نمی رود اما محیط زیست و هوای آلوده خیلی در قید و بند جملات دیپلماتیک و دعواهای سیاستمداران نیست. راه خودش را می رود و اثرش را می گذارد.

شاخص های آلودگی ها در روزهای آینده در صورتی که با دقت اعلام شود نشان خواهد داد که حق با مسئولان ایرانی است یا نه. عمیقاً امیدوارم این گونه باشد و این رفتار سیاستمداران کشور ترکمنستان روی زیست مردم و محیط زیست کشور تاثیری نگذارد.

اما در صورت آلوده تر شدن هوای کلانشهرها بار دیگر سازمان حفاظت محیط زیست آماج حملات منتقدان و شکایت های مردم قرار خواهد گرفت. برای عموم مردم و حتی کسانی که حقیقت ماجرا را می دانند خیلی تفاوت نمی کند که منشا این ماجرا خطای دولت محمود احمدی نژاد در عقد قرارداد و عدم پرداخت بدهی ها بوده یا ناتوانی دولت روحانی در حل مسئله، آنها انگشت شماتت را به سوی معصومه ابتکار و سازمان محیط زیست نشانه می روند و از او انتظار معجزه دارند.

سازمان حفاظت محیط زیست در ایران تا ابد به عنوان مقصر دم دستی و درجه اول آلودگی هوا معرفی می شود حتی وقتی آنها نه در بدقولی های احتمالی در بازپرداخت بدهی ها نقشی داشته اند و نه حتی در مذاکرات گازی حضور!

این ماجرا به خوبی نشان می دهد محیط زیست برخلاف ادعای برخی از منتقدان مغرض اتفاقاً یک مقوله سیاسی و استراتژیک است و برای حل معضلات آن باید دیپلماسی سبز و تعامل با دیگر کشورهای جهان را جدی گرفت.

تا دیروز حتی برخی از سیاستمداران هم نمی دانستند که بستن شیرهای گاز ترکمنستان می تواند روی نفس کشیدن بچه های دبستانی در ایران تاثیر بگذارد. مناسبات در دنیای امروز تا این اندازه در هم تنیده است.