شعارسال: قنات‌ها را به تعبیری تاریخ پنهان شده در دل خاک می‌نامند. تاریخی که به همت نیاکان ما در صدها و بعضا هزاران سال پیش در دل خاک شکل گرفته تا مامنی برای تامین آب مورد نیاز انسان‌ها باشد.

طول و عمق قنات‌ها نیز با توجه به میزان آب موجود در منطقه متغیر بود و در مناطق پر آب و خوش آب و هوا اغلب این قنات‌ها عمیق‌تر و طویل‌تر ساخته می‌شدند تا بتوانند همه آب‌های سطحی ناشی از بارش برف وباران را در خود جای داده آنها را پس از تصفیه طبیعی در قالب جوی‌های بیرونی به انسان‌ها و حیوانات تقدیم کنند.

اما این روزها خبرها حاکی از حال ناخوش بخش عظیمی از این تاریخ پنهان شده در خاک دهاقان دارد به گونه‌ای که برخی معتقدند این تاریخ که روزی جان می‌بخشیده امروز به تهدیدی برای جان و مال مردم دهاقان تبدیل شده است.

۳۰ هکتار از بافت فرسوده دهاقان بر روی قنات‌ها بنا شده‌ است

علی عطایی، شهردار دهاقان که معتقد است قنات‌های دهاقان هم فرصت و هم تهدیدی برای شهر دهاقان هستند، می‌گوید: در شهرستان دهاقان شش رشته قنات وجود دارد که همه این قنات‌ها نیز زنده هستند.

بر اساس آئین نامه ۲۸۰۰ زلزله ایران در صفحه ۷۳ دهاقان جزء مناطق با خطر نسبتاً زیاد معرفی شده است

وی با بیان اینکه سه رشته قنات به نام های حسین آباد، خیر آباد و قلقله در محدوده شهر دهاقان وجود دارند، اظهار می‌کند: این سه رشته قنات با توجه به عدم رسیدگی به بهسازی و همچنین بی‌توجهی‌های صورت گرفته در خصوص نگهداری این فضاها در سال‌های اخیر ایمنی شهر دهاقان را تحت تاثیر قرار داده‌اند.

شهردار دهاقان با تاکید بر اینکه بر اساس آئین نامه ۲۸۰۰ زلزله ایران در صفحه ۷۳ دهاقان جزء مناطق با خطر نسبتاً زیاد معرفی شده است، تصریح می‌کند: مساحت حریم و حدود شهر دهاقان ۴۶۰ هکتار است که پنج هزار و ۶۰۰ هکتار آن حریم شهر را شامل می‌شود.

وی جمعیت دهاقان را ۱۸ هزار نفر اعلام می‌کند و ادامه می‌دهد: میانگین بارش ۱۰ ساله شهرستان دهاقان ۱۸۰ میلی‌متر بوده است و این در حالی است که میزان بارش در سال گذشته ۵۰ میلی‌متر برآورد شده است و میزان بارش‌ها در سال جاری نیز ۳۰ درصد کمتر از سال گذشته اعلام شده است.

شهردار دهاقان به وجود شش رشته قنات در حریم و حدود شهر دهاقان اشاره می‌کند و می‌افزاید: سه قنات از این شش قنات به نام‌های قلقله، خیر آباد و حسین آباد در حریم شهر دهاقان قرار گرفته‌اند که این قنات‌ها نیز دارای شش شاخه فرعی نیز هستند.

وی قنات قلقله با دو هزار و ۵۰۰ متر درازا را طولانی‌ترین قنات موجود در زیر شهر دهاقان عنوان می‌کند و می‌گوید: این قنات دارای ۱۰۳ دهانه چاه است که بخش عظیمی از بافت فرسوده دهاقان نیز روی این قنات بنا نهاده شده است.

عمق خاک سطح زمین تا حفره قنات‌ها در شهر دهاقان حداکثر ۷۰ سانتی‌متر است و باید توجه داشته باشیم که هر لحظه امکان فروریختن قنات‌ها و به دنبال آن تخریب منازل وجود دارد

عطایی با اشاره به اینکه بافت فرسوده مصوب شهر اصفهان ۱۰۰ هکتار است، اضافه می‌کند: ۳۰ هکتار از این بافت مصوب بر روی قنات‌های دهاقان ساخته‌ شده‌اند.

وی عرض قنات‌های موجود در طبقه زیرین شهر دهاقان را از یک تا ۱۹ متر اعلام می‌کند و می‌افزاید: بخش عظیمی از منازل این شهر بر روی نقاط عریض این قنات‌ها بنا شده است.

پلمب یکی از مساجد دهاقان برای جلوگیری از فرونشست زمین

شهردار دهاقان بیان می‌کند: تاکنون برای ساماندهی این قنات‌ها که در برخی از نقاط آنها امکان ایجاد فضاهای مناسب گردشگری از جمله راه‌اندازی اولین سفره خانه زیر زمینی ایران وجود دارد، با دستگاه‌هایی همچون میراث فرهنگی و جهاد کشاورزی که متولی قنات‌هاست رایزنی کرده‌ایم که علی‌رغم یکسال پیگیری هنوز نتیجه‌ای حاصل نشده است.

وی در ادامه عمق خاک سطح زمین تا حفره قنات‌ها در شهر دهاقان را حداکثر ۷۰ سانتی‌متر اعلام می‌کند و ادامه می‌دهد: باید توجه داشته باشیم که هر لحظه امکان فروریختن قنات‌ها و به دنبال آن تخریب منازل و برخی از ساختمان‌های بزرگ شهر دهاقان وجود دارد.

عطایی اضافه می‌کند: به منظور پیشگیری از فرونسشت زمین و تخریب ساختمان‌های بنا شده بر روی قنات‌ها تاکنون حکم پلمب یک باب مسجد با ظرفیت بیش از ۶۰۰ نفری در دهاقان را دریافت و اجرایی کرده‌ایم.

وی با اشاره به اینکه شهرداری دهاقان سالانه حدود ۱۰۰ میلیون تومان برای فرونشست قنات‌ها در این شهر هزینه می‌کند، می‌افزاید: همه توان ما جلوگیری از ادامه ساخت و ساز بر روی قنات‌هاست و برای این امر پروانه ساخت در این محدوده صادر نمی‌کنیم.

ساماندهی قنات‌های محدوده شهر دهاقان بر عهده شهرداری است

اما امیر صفرپور، رئیس اداره جهاد کشاورزی شهرستان دهاقان نیز مسئولیت ساماندهی قنات‌های محدوده شهر دهاقان را بر عهده شهرداری این شهر می‌داند و می‌گوید: البته باید توجه داشته باشیم که قنات‌های دهاقان زنده هستند و همه آنها مالک شخصی دارند که از آب خروجی این قنات‌ها برای کشاورزی و دیگر مصارف استفاده می‌کنند.

جهاد کشاورزی و شهرداری دهاقان طرح‌های مطالعاتی ایمن سازی قنات‌ قلقله که حدود سه هکتار آن در شهر دهاقان موجود است را انجام داده اما هنوز به مرحله اجرایی نرسیده است

وی که معتقد است جهاد کشاورزی تنها نقش حمایتی در خصوص ساماندهی قنات‌ها را بر عهده دارد،‌ اضافه می‌کند: این در حالی است که در خصوص قنات‌های دهاقان این حمایت‌ها از قنوات خارج از محدوده شهر دهاقان تاکنون به خوبی صورت گرفته است.

رئیس اداره جهاد کشاورزی شهرستان دهاقان حداقل قدمت قنات‌های موجود در شهر دهاقان را ۵۰۰ سال اعلام می‌کند و ادامه می‌دهد: تاکنون جهاد کشاورزی و شهرداری دهاقان طرح‌های مطالعاتی ایمن سازی قنات‌ قلقله که حدود سه هکتار آن در شهر دهاقان موجود است را انجام داده اما هنوز به مرحله اجرایی نرسیده است.

وی می‌افزاید: برای ساماندهی قنات‌های شهر دهاقان ورود بخش خصوصی ضروری است چرا که اعتبارات دولتی پاسخگوی اعتبارات مورد نیاز این پروژه نخواهد بود.

صفرپور تصریح می‌کند: همچنین ضروری است که برای ساماندهی این فضاهای تاریخی مالکان نیز همراهی لازم را داشته باشند تا بتوان رفیت خوب گردشگری برای دهاقان راه‌اندازی کرد.

اما نباید از ذهن دور کنیم که این روزها فرونشست زمین به یکی از اصلی‌ترین چالش‌های طبیعی کشور تبدیل شده است که بشر از مهار آن ناتوان است و باید با اقدامات پیشگیرانه از بروز هر گونه حادثه‌ای در مناطق پرخطر جلوگیری شود که شهر دهاقان نیز یکی از مناطق پرخطری است که باید بیش از گذشته مورد توجه قرار گیرد. این مسئله به ویژه در استانی مانند اصفهان که گرفتار خشکسالی هیدرولوژیک شده است و سایه این شرایط دشوار بیش از ۱۰ سال است از سر این استان کنار نرفته است، بیش از سایر استان ها خودنمایی می کند.

با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از خبرگزاری مهر، تاریخ انتشار: 8اسفند1395، کدخبر: 3917403: www.mehrnews.com