شعار سال: خشکسالی پدیده ای است که اثرات و پیامدهای ناگواری با خود به همراه دارد. یکی از این پیامدهای مخرب، فرو نشست زمین است.

فرو نشست زمین پدیده ای است که در اثر خالی شدن آب بافت های متراکم و لایه های زیرین سطح زمین رخ می دهد و در اثر آن سطح زمین به صورت تدریجی و در برخی موارد به طور ناگهانی فرو می نشیند.

به گفته کارشناسان این نشست باعث ایجاد ترک و شکاف هایی در زمین شده و بر روی الگوی جریان های زیرزمینی و سطحی، تغییر کیفیت آب های زیرزمینی، تغییر شکل سطح زمین و سیل خیزی مناطق اثرگذار است.

در سالهای اخیر به سبب تغییرات اقلیمی و تغییر بارش ها از برف به باران، آبخوانهای چهارمحال و بختیاری نه تنها تغذیه نشده بلکه به سبب برداشت های بی رویه با افت شدید نیز مواجه است، بنحوی که منابع آب موجود در دشت های استان به مرز بحران رسیده بنحوی که بر اساس اعلام آب منطقه ای استان، به تازگی چهار دشت استان ممنوعه بحرانی اعلام شده و پدیده فرونشست که از سالهای گذشته در چهارمحال و بختیاری شکل گرفته به سرعت در حال پیشروی است.

کارشناس حفاظت و بهره برداری از امور آب شرکت آب منطقه ای چهارمحال و بختیاری با اشاره به همین موضوع اظهار کرد: دشت های استان به سبب تغییر اقلیم و تبدیل بارش ها از برف به باران طی 9 سال گذشته نه تنها تغذیه نشده اند، بلکه با برداشت های بی رویه آب از این دشت ها روز به روز سطح ایستابی آنها کاهش داشته است.

سیدهاشم فاطمی تعداد دشت های استان را 11 دشت اعلام کرد و گفت: از این تعداد هشت دشت ممنوعه شده که از این دشت ها نیز چهار دشت به تازگی ممنوعه بحرانی اعلام شده است.

به گفته وی رخداد پدیده فرونشست، کاهش حجم مخزن، روند مستمر افت سطح ایستابی و کیفیت نامطلوب از مهمترین عوامل بحرانی شدن وضعیت این چهار دشت بوده است.

فاطمی خاطرنشان کرد: دشت های شهرکرد، سفید دشت، جوانمردی و بروجن- فرادنبه دشت های ممنوعه بحرانی استان به شمار می روند که به طور مستمر درگیر فرونشست زمین و افت سطح ایستابی هستند.

کارشناس حفاظت و بهره برداری از امور آب شرکت آب منطقه ای چهارمحال و بختیاری، بیشترین فرونشست دشت های استان را مربوط به دشت خانمیرزا دانست و گفت: این دشت هم اکنون با 70 سانتیمتر فرونشست حاصل از برداشت بی رویه آب با 75 میلیون مترمکعب کسری مخزن آب مواجه است.

فاطمی همچنین فرونشست زمین در دشت شهرکرد را 20 سامتیمتر اعلام و تصریح کرد: این فرونشست که از سال 65 شکل گرفته این دشت را با 170 میلیون مترمکعب کسری مخزن و کاهش 16 متری سطح ایستابی آب مواجه کرده است.

وی خاطرنشان کرد: دشت سفیددشت نیز با کاهش 23 متری آب و سایر دشت ها از جمله کیار، بروجن- فرادنبه، گندمان- بلداجی، لردگان و مالخلیفه با کسری چند متری مخزن آب روبروست و فرونشست در این دشت ها نیز آغاز شده و در حال پیشروی است.

طبق آمارهای سرپرست شرکت آب منطقه ای چهارمحال و بختیاری هم اکنون بیش از 90 درصد آب مصرفی در این استان از آب های زیرزمینی تامین می شود که اگر بتوان مصرف آب در استان را بهینه کرد و در کنار آن با مهار آبهای جاری بتوان بخشی از نیازهای آبی این استان را تامین کرد، می توان امیدوار به احیای بخشی از دشتهای ممنوعه استان بود.

در این میان مسدود کردن چاه های بدون پروانه نیز راهکاری است که می تواند تا حد زیادی از برداشت بی رویه آب در دشت ها جلوگیری کند.

معاون حفاظت و بهره برداری شرکت آب منطقه ای استان، تعداد چاه های بدون پروانه در استان را 200 حلقه اعلام کرد و گفت: از این تعداد تاکنون 96 حلقه پر شده و 20 حلقه دیگر نیز تا پایان سال پر می شود.

فتح الله صابرپور، نصب کنتورهای هوشمند را راهکار موثری برای مشخص کردن میزان آب برداشتی از چاه ها دانست و تصریح کرد: از سال 89 تاکنون 815 کنتور هوشمند بر روی چاه های استان نصب شده تا میزان واقعی برداشت آب را مشخص کند.

3 هزار و 431 چاه دارای بهره برداری در استان فعال است که از این تعداد 2 هزار و 823 چاه تامین کننده آب کشاورزی، 387 چاه تامین کننده آب صنعت و 221 حلقه آب شرب موردنیاز در استان را تامین می کند.

با این وجود درحالی که نسبت به کاهش منابع آب زیرزمینی و گسترش پدیده فرونشست در دشت های استان همواره هشدارهایی داده شده اما به نظر می رسد اهمیت این موضوع به یک دغدغه عمومی تبدیل نشده و ضروری است تا هم مسئولان در رابطه با ارائه راهکارهای جایگزین برای تامین آب موردنیاز استان و هم مردم و کشاورزان در مصرف بهینه این نعمت الهی اهتمام بیشتری به کار گیرند.

با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از پایگاه خبری تحلیلی بختیاران، تاریخ 14 اسفند 95، کد مطلب:: www.bakhtyaran.com