شعار سال: با اعلام فهرست برندگان اسکار بیش از چهار ماه گمانه‌زنی و تحلیل مداوم درباره برندگان نهایی این جایزه معتبر سینمایی به پایان می‌رسد. در این چند ماه و به‌ویژه در سه، چهار هفته اخیر حواشی بسیار زیادی دامنگیر دوره هشتاد و نهم اسکار شده و اجرایی شدن قانون جدید دولت آمریکا درباره ممنوعیت ورود اتباع هفت کشور، مناسبات و معادلات این دوره از جایزه اسکار را در بخش بهترین فیلم خارجی زبان به کلی تغییر داده است. در این بخش فیلم «فروشنده» آخرین ساخته کارگردان اسکاری ایران، ‌اصغر فرهادی که پیش از این جوایز بهترین بازیگری و بهترین فیلمنامه جشنواره کن را کسب کرده بود، یکی از نامزدهای پنج‌گانه است.

در کنار فیلم فرهادی، «تونی اردمان» به کارگردانی «مارن آده» کارگردان زن آلمانی، «مردی به نام اُوِه» به کارگردانی «هانس هولم» سوئدی، «سرزمین مین» به کارگردانی «مارتین زاندولیت» دانمارکی و «تانا» به کارگردانی مشترک «بنتلی دین» و «مارتین باتلر» استرالیایی این شانس را داشته‌اند که در میان پنج نامزد نهایی کسب اسکار بهترین فیلم خارجی زبان باشند.تا پیش از روی کار آمدن دونالد ترامپ، به‌عنوان چهل و پنجمین رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا، تحلیل‌ها و نظرسنجی‌ها درباره برندگان این بخش جایزه اسکار سه فیلم «مردی به نام اوه»، «فروشنده» و «تونی اردمان» را در کانون توجه قرار می‌داد. این در حالی بود که عمده منتقدان و کارشناسان سینمایی جهان توجه بیشتری به فیلم آلمانی تونی اردمان نشان می‌دادند و پیش‌بینی می‌شد که خانم مارن آده، فیلمساز آلمانی در روز هشتم اسفند بخت در دست گرفتن تندیس طلایی اسکار را داشته باشد، اما تغییر بزرگ سیاسی در آمریکا معادلات پیش‌بینی جایزه آکادمی را هم تغییر داد.

قانون جنجالی دولت ترامپ درباره ممنوعیت ورود اتباع هفت کشور به آمریکا و به دنبال آن تحریم حضور در مراسم اسکار از سوی تیم سازنده فیلم فروشنده، توجه‌ها را از تونی اردمان به فروشنده بازگرداند. بیانیه‌های متعددی از سوی برگزارکنندگان جایزه اسکار و سینماگران بزرگی در حمایت از فرهادی و در اعتراض به سیاست‌های ناسیونالیستی دولت ترامپ منتشر شد و در یک فرآیند چند هفته‌ای، روند پیش‌بینی‌ها تغییر کرد. حالا این فیلم «فروشنده» بود که با اختلاف بیش از 3 درصدی در مقابل فیلم تونی اردمان، شانس اول جایزه اسکار بود. هرچند که پیش‌بینی‌ها قطعیتی ندارند و هنوز تعداد قابل‌توجهی از پیش‌بینی‌ها به نفع تونی اردمان است، اما بعید نیست که اختلاف عمیق هالیوود و دولت ترامپ سرانجام موجب‌آن شود که‌دومین اسکار ایرانی هم در تاریخ سینما ثبت شود.به هر حال هرچه زمان به برگزاری مراسم اسکار و اعلام برندگان نزدیک‌تر شد، پیش‌بینی‌ها بیشتر به فروشنده متمایل شد.

درست در آستانه آغاز رای‌گیری نهایی اسکار، هاروی وینشتاین، تهیه کننده سرشناس هالیوود، از اصغر فرهادی حمایت کرد و کارگردانی او در «فروشنده» را تحسین کرد. او که در لندن سخنرانی می‌کرد، به شدت قانون جدید ترامپ را مورد انتقاد قرار داد و بارها به تمجید از ساخته اصغر فرهادی پرداخت. وینشتاین اگر قوی‌ترین تهیه کننده حال حاضر دنیا نباشد قطعا یکی از بزرگ‌ترین آنهاست. فردی که یک تنه کمپانی‌اش را در برابر هفت غول هالیوود، برادران وارنر، دیزنی، فاکس، کلمبیا، یونیورسال، پارامونت و متروگلدوین مه یر، نگه داشته و به سختی با آنها به رقابت می‌پردازد. پس از آن، نوبت به دیمین شزل، کارگردان فیلم «لا لا لند» رسید که به حمایت از «فروشنده» بپردازد. او که ساخته جدیدش با 14 نامزدی، یکی از رکوردداران تاریخ اسکار به حساب می‌آید، در مراسم جایزه انجمن کارگردان‌های آمریکا وقتی برای گرفتن جایزه‌اش روی سن آمد با اشاره به نام اصغر فرهادی و گفتن جمله «سینما یک زبان مشترک است.» به انتقاد از قانون ترامپ و حمایت از کارگردان ایرانی «گذشته» پرداخت.در ادامه شهرداری لندن اعلام کرد که ساعتی قبل از آغاز مراسم اسکار، به صورت رایگان، «فروشنده» را در فضای میدان مشهور ترافلگار، واقع در منطقه وست مینستر اکران می‌کند. شهرداری لندن در اعلامیه خودش این اقدام را تبلیغی برای نشان دادن آزادی اقلیت‌ها اعلام کرده است.

بیانیه نامزدهای اسکار در اعتراض به ترامپ

اما اتفاق قابل توجه در این باره بیانیه‌ای بود که دیروز، نامزدهای این بخش جایزه اسکار نوشتند. سازندگان 5 فیلم نامزد بهترین فیلم غیرانگلیسی جوایز سینمایی اسکار در بیانیه‌ای مشترک، موج ناسیونالیسم را که در آمریکا و دیگر کشورها ریشه دوانده تقبیح کردند.بسیاری از کارشناسان معتقدند که انتشار این بیانیه برای کاهش حواشی موثر بر رای داوران اسکار بوده است. ترویج اتحاد و تاکید بر همدلی سینماگران رقیب در اسکار از مهم‌ترین ویژگی‌های این بیانیه بود.در این بیانیه آمده است:«به نمایندگی از تمامی نامزدها، به صورت متفق‌القول و قاطع، فضای متعصبانه و ناسیونالیسم موجود میان بخشی از جمعیت و متاسفانه سیاستمداران در آمریکا و بسیاری از دیگر کشورها را تقبیح می‌کنیم. ترس ایجاد شده به سبب تفکیک افراد براساس جنسیت، رنگ، مذهب و.. به‌عنوان وسیله‌ای برای توجیه خشونت موجب نابودی چیزهایی می‌شود که ما نه تنها به‌عنوان هنرمند، بلکه به‌عنوان انسان به آنها بستگی داریم: تنوع فرهنگ‌ها، فرصت غنی‌شدن با چیزی که ظاهرا «خارجی» است و اعتقاد بر اینکه مواجهات انسانی ما را به سویی بهتر سوق می‌دهند.

این دیوارهای تقسیم‌کننده مردم را از تجربه چیزی ساده اما بنیادین محروم می‌کنند و آن کشف این موضوع است که ما خیلی متفاوت نیستیم. بنابراین ما از خودمان پرسیده‌ایم سینما می‌تواند چه کاری انجام دهد؟ اگر چه ما نمی‌خواهیم در قدرت سینما مبالغه کنیم، معتقدیم که هیچ رسانه دیگری چنین بینش عمیقی به شرایط دیگر انسان‌ها ندارد و احساسات ناآشنا بودن را به کنجکاوی، همدلی و دلسوزی تبدیل می‌کند، حتی برای کسانی که به ما گفته‌ شده دشمن ما هستند. صرف‌نظر از اینکه چه کسی برنده شود ما از تفکر بر اساس مرزها اجتناب می‌کنیم. ما معتقدیم چیزی به عنوان بهترین کشور، جنسیت، مذهب و رنگ پوست وجود ندارد و می‌خواهیم این جایزه نمادی از اتحاد بین‌الملل و آزادی برای هنر باشد. حقوق انسانی چیزی نیست که آن را تقاضا کنید و به سادگی برای همه وجود دارد، به همین دلیل ما این جایزه را به تمام مردم، هنرمندان، روزنامه‌نگاران و فعالانی تقدیم می‌کنیم که برای ترویج اتحاد و درک و همچنین برای حمایت از آزادی بیان و شأن انسانی تلاش می‌کنند، ارزش‌هایی که این روزها محافظت از آنها از هر زمان دیگری حائز اهمیت‌تر است.»

پیام ویدئویی فرهادی برای تجمع هنرمندان

از سویی دیگر هنرمندان وسینمادوستان آمریکایی در یک گردهمایی که بیرون ساختمان آژانس سینمایی UTA در بورلی هیلز برگزار شد، به سیاست‌های دولت ترامپ اعتراض کردند و پیام ویدئویی اصغر فرهادی را نیز که به همین دلیل ضبط شده بود برای حاضر ان پخش کردند. اصغر فرهادی در این پیام ویدئویی گفت:‌ «در زمانی که سیاستمداران تلاش می‌کنند تا از راه جدایی انداختن میان فرهنگ‌ها، ادیان و ملیت‌ها تنفر را تبلیغ کنند، مایه دلگرمی است که جامعه سینما برای نشان دادن مخالفت خود، مردم را در نمایشی از اتحاد گرد هم آورده است.» او ادامه داد: «امیدوارم این اتحاد ادامه داشته باشد و به نبرد با دیگر بی‌عدالتی‌ها کشیده شود. فیلم‌سازان با چرخاندن دوربینشان به سمت ویژگی‌های مشترک انسانی و ضبط کردن آنها می‌توانند کلیشه‌ها را از میان ببرند.» آژانس سینمایی UTA چندی پیش اعلام کرده بود که در اعتراض به فرمان اجرایی تبعیض‌آمیز ترامپ و در حمایت از اصغر فرهادی مهمانی پیش از مراسم اسکار را لغو کرده است و به جای آن یک گردهمایی اعتراضی برگزار خواهد کرد.

با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه دنیای اقتصاد شماره 3994 ، تاریخ انتشار 8 اسفند 95، کد مطلب: 1092660: www.donya-e-eqtesad.com