چهارشنبه ۰۶ تير ۱۴۰۳ - 
«بلای بی‌تاریخی و جهان بی‌آینده»؛
دکتر رضا داوری‌اردکانی باور دارد متفکری که در رؤیای پدید‌آمدن عهد و عصری دیگر باشد، چه‌بسا با عصر و عهد خود مخالفت کند. بسیاری از متفکران تنها دغدغه‌شان خلق مفاهیمی بوده است تا از عهد و عصر خود فراتر رفته و به انکار وضع موجود دست بزنند. همان‌گونه که دلوز می‌گوید کار فلسفه خلقِ مفاهیم است.
کد خبر: ۳۹۳۸۱۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۱/۱۶
ایدئولوژی علیه ایدئولوژی :
به مناسبت زادروز زنده‌یاد داریوش شایگان در چهارم بهمن ماه، در برنامه «برخورد» تصمیم گرفته‌ایم نشستی در نقد و بررسی میراث فکری این متفکر برگزار کنیم و ازاین‌رو با دکتر حسین مصباحیان و دکتر احسان شریعتی به گفت‌وگو نشسته‌ایم.
کد خبر: ۳۹۳۶۶۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۱/۰۳
روان‌شناسان به جنگ بی‌حوصلگی می‌روند:
زندگی ملالت‌بار است. روزها و شب‌های تکراری ما را در چنگال خودشان می‌فشارند و سیاهی فضای ذهنمان را پر می‌کند. انسان‌ها از ملال متنفرند، حتی حاضرند درد بکشند، به‌شرط اینکه از ملال نجات پیدا کنند. اگر به نقطه‌ای رسیدیم که به نظرمان هر روز، مثل روزهای قبلش است و کارها و تفریحات و رابطه‌هایمان دیگر لذتی برایمان ندارد، چه‌کار می‌توانیم بکنیم؟ فرهنگ امروز، جواب ساده‌ای دارد: فرار کن. اما برخلاف تصویر رایجی که می‌گوید برای بیرون آمدن از ملالت باید «چیزهای تازه» به زندگی‌مان بیاوریم، فرار کردن به سمت کار یا رابطه‌های جدید هم می‌تواند خیلی زود دوباره ملالت‌بار شود.کی‌یرکگور، فیلسوف دانمارکی، می‌گوید: ملال را نمی‌توان با یافتن زندگی‌ای تازه درمان کرد، برعکس، ملال فقط با عمیق‌تر شدن در زندگی‌ای که همین الان داریم تسلی می‌یابد.، اولین‌بار که زندگی را ملالت‌بار می‌یابیم، نشانۀ این است که دنبال شادی‌‌های جدید می‌گردیم. او نام این دوره را «مرحلۀ زیبایی‌شناختی زندگی» می‌گذاشت و آن را مخصوص دورۀ نوجوانی می‌دانست.اما برای اکثر انسان‌ها، این دورۀ تجربه و مصرف، گذراست و بعد از مدتی خودش ملال‌آفرین می‌شود. طوری که از خودمان می‌پرسیم: «همه‌اش همین بود؟» اینجاست که وارد «مرحلۀ اخلاقی» زندگی می‌شویم. در این مرحله، تعهدات بلند‌مدت و رابطه‌های عمیق و پایدار را می‌پسندید و ارزش چیزهای جدید در چشمتان کم می‌شود. این مرحله عمیق‌تر و بهتر است، اما باز هم عده‌ای را خسته و ملول می‌کند. آن‌ها با وجود اینکه پیوندهایی عمیق و معنادار دارند، دنبال چیزی باز هم عمیق‌تر هستند. کی‌یرکگور می‌گوید این مرحله، مرحلۀ دینی زندگی انسان است که در آن به جست‌و‌جوی هدف یا غایتی متعال هستیم.
کد خبر: ۳۹۳۵۲۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۰/۲۵
عمامه صورتی و حسین شمقدری؛
ماجرای مستند چیست؟ اینکه مستندسازی بتواند در ۳۰ دقیقه، ابعاد مختلف این پرسش کلیدی را بررسی کند و به آن پاسخ روشن بدهد، اگر بتواند (!) حتماً شاهکار خواهد بود (!) اما حسین شمقدری در این مستند چه می‌گوید؟ حرف پیچیده و جدیدی نیست، فقط نوع به تصویر کشیدنش خاص شمقدری است: "همه مشکل این حدود برهنگی به آن برمی‌گردد که به‌جای امر به معروفِ آن تعداد از مسئولانی که کاخ می‌ساختند یا در کاخ می‌نشستند، به چیزهای دیگر و امر به معروف‌های دیگر پرداختیم؛ والسلام"!
کد خبر: ۳۹۳۴۳۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۰/۱۸
مقاومت در آینه ادبیات به روایت عطاءالله مهاجرانی:
بامداد جمعه، ۱۳ دی ماه ۱۳۹۸، برای همیشه در تاریخ ایران به عنوان لحظه‌ای تلخ و ناگوار ثبت شد. روز شهادت حاج قاسم سلیمانی نقطه آغازی برای گفتن و شنیدن روایت‌های تازه از ابعاد زندگی سیاسی و اجتماعی این سردار ایرانی بود. مهاجرانی در این خصوص بیان داشته است که نکته‌ای را غزالی گفته و من باید از آن به تناسب سالگرد شهادت قاسم سلیمانی و ایام شهادت سیدرضی موسوی استفاده کنم. «زندگی انسان دو جَست است و دو جُست، انسان از خودش می‌جهد، پرواز می‌کند، خدا را می‌جوید؛ انسان از این جهان می‌جهد و آخرت را پیدا می‌کند» این دو در شهادت، در یک آن خلاصه می‌شود، یعنی دو جَستن و دو جُستن در یک آن در قاب شهادت فشرده می‌شود. شهید عزیز قاسم سلیمانی به تعبیر مقام‌معظم‌رهبری، افتخار ملت ایران، از شخصیت‌هایی بود که موفق شد زمان و زمین و دو جَست و دو جُست را در خودش خلاصه کند و به زندگی ما، به زندگی یک ملت و به تاریخ یک ملت معنی بدهد.
کد خبر: ۳۹۳۳۸۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۰/۱۲
« انسداد فکری ایرانیان»؛ گفت و گو با امیرحسین ساکت:
غرب هیچ‌گاه از گذشتۀ خود غافل نبوده و به خصوص سیر علوم غربی کاملاً پیوسته است. سنت‌های علمی غرب حتی در سیاه‌ترین اعصار تاریخ حفظ شده و استمرار یافته است. فلسفۀ غرب از تالس تا هایدگر تداوم داشته و همین موجب غنای آن شده است. اما آیا بزرگ‌ترین اتفاقات تاریخی ایران معاصر انعکاسی در آثار علامه یا دیگران داشته است؟ آیا آثار ایشان قبل و بعد از کودتای ۲۸ مرداد یا انقلاب اسلامی تفاوت محسوسی دارد؟
کد خبر: ۳۹۳۱۳۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۹/۱۹
سیدحسین حسینی:
سیدحسین حسینی، عضو هیئت علمی گروه فلسفه دین و کلام پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در یادداشتی با عنوان «کافه‌ها تعطیل و دکان‌ها باز؟» در روزنامه اعتماد نوشت: «اخیرا نامه‌ای از رییس دانشگاه تهران درخصوص تعطیلی کافه‌های اطراف دانشگاه در محافل عمومی منتشر شده که باید آن را یکی از عجایب چندگانه در تاریخ ۱۰۰ ساله دانشگاه‌های ایران برشمرد. پرسش این است که آیا کافه‌های اطراف دانشگاه تهران اعتبار علمی این دانشگاه را مخدوش کرده‌اند، ولی دکان‌های پر رونق رساله‌ساز و مقاله‌های پولی خیر؟»
کد خبر: ۳۹۲۳۰۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۷/۱۹
مصاحبه امیر تاکی با دکتر بیژن عبدالکریمی؛
انسان همواره به دنبال پاسخ به چرایی‌های زندگی خود است. خواه این چرایی‌ها اساسی و ساختاری باشند و خواه جزئی و کم‌رنگ. چرایی «بودن» شاید اساسی ترینِ این چرایی‌هاست و با پاسخ به این پرسش، «چه شدن» که همان هدف و غایت است، معنا می‌یابد. هدف، انگیزه و غایت حرکت انسان وابسته به دانستن و پی بردن به پاسخ‌هایی است که برایش قانع کننده باشد. علاوه بر ایجاد هدف زندگی، این پاسخ اساسی، ارزش‌های هر انسانی را تشکیل خواهد داد. در پرتو این ارزش‌ها، چگونگی زیست او معین می‌شود؛ بنابراین در پرتو این پاسخ به چرایی بودن، هم سمت و سوی حرکت انسان مشخص شده و هم چگونگی و کیفیت زیست این حرکت هویدا می‌شود.
کد خبر: ۳۹۱۱۸۳ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۶/۱۹
برگزاری نشست «داوری در ترازوی داوری» :
محقق داماد گفت: فکر انسان را رشد و تعالی می‌دهد و داوری یک متفکر است و متفکر آن است که اگر دید حرفش را می‌تواند عوض کند تغییر دهد. او شجاعت اعتراف اینکه فکرم اشتباه بوده را داشته است.
کد خبر: ۳۸۸۹۵۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۳/۰۷
در پی موضع گیری هایدگر نسبت به یهودیان؛
در هیاهوی خبری انتشار جلد چهارم «دفترچه‌های سیاه» هایدگر و پدیدار شدن وجوه تازه‌ای از موضع‌گیری‌های وی نسبت به یهودیان به‌ویژه در آلمان نازی بود که خبر شوک‌آور دیگری در رابطه با فیلسوف هستی‌اندیش، توجه محافل فکری و فلسفی را به خود جلب نمود. دانشگاه فرایبورگ کرسی هایدگر را در دانشکدهٔ فلسفه لغو کرد.
کد خبر: ۳۸۸۰۴۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۲/۰۵
مصطفی مهرآئین، جامعه‌شناس:
از شهریور سال ۱۴۰۱ کشور درگیر حوادثی شد که جرقه آن با فوت مهسا امینی زده شد. البته این اعتراضات مانند دوره‌های گذشته فقط محدود به یک مطالبه نبود و خواسته معترضان در شعار «زن، زندگی، آزادی» متبلور شده بود. تفاوت عمده این دوره از اعتراضات که برخی تحلیلگران آن را جنبش می‌دانند، در این است که هم نسل جوان و البته زنان نقش پررنگی در آن داشتند و هم دیگر معیشت دغدغه و مطالبه آن‌ها نیست. در طول این مدت بسیاری از نخبگان فکری و سیاسی و البته جامعه‌شناسان تلاش کردند با ارائه تحلیل‌ها، هم ابعاد و خواسته‌های معترضان را بررسی کنند و هم پیش‌بینی‌ای از آینده جامعه ایران داشته باشند تا بتوانند آن را ترسیم کنند. بااین‌حال، همچنان به‌طور قطع نمی‌توان گفت آینده چه خواهد شد. اصلا در چنین شرایطی امکان گفتگو تا چه اندازه وجود دارد؟
کد خبر: ۳۸۸۰۴۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۲/۰۵
روشنفکر غوغاسالار؛
ژیژک در سال ۱۳۹۵، با حضور در یکی از برنامه‌های تلویزیونی ایران، به بحران‌های جهانی، علت حمایت تعجب برانگیز خود از دونالد ترامپ، ریشه‌های سرمایه داری داعش و افول جریان چپ جهانی پرداخت. جالب اینکه به اهمیت ایران به عنوان جریان نه شرقی و نه غربی اشاره کرد. حال، همین «ژیژک»، در یک موضع گیری عجیب، از اغتشاشگران وقایع اخیر ایران و شعار‌های آنان، حمایت قاطعانه کرده است. واکاوی عوامل تغییر موضع ناگهانی و متناقضانه ژیژک و بررسی خطا‌های ادراکی و رفتار‌های سیاسی و غیرعلمی او، چیزی است که در این یادداشت به آن می‌پردازیم.
کد خبر: ۳۸۶۷۱۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۲/۰۶
جامعه‌ای توسعه‌یافته؛
سخنرانی خانم سارا شریعتی، استادیار دانشگاه تهران را شنیده‌اید که در آن به انسان عادی یا به تعبیری انسان عرفی اشاره می‌کند که عموما براساس باور‌های رایج، کلیشه‌های موجود و براساس آنچه می‌گویند، عمل می‌کند. جهانش را کلیشه‌هایی مانند: «مردم چه می‌گویند» و «دولت چه می‌گوید» شکل می‌دهد.
کد خبر: ۳۸۱۰۸۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۴/۲۴
جهان ماورایی متاورس؛
متاورسِ سه‌پایه‌ای با سه بنیان «هوش مصنوعی، واقعیت‌افزوده و بلاک چین» میخواهد پارادایم سوم نظام‌دانایی و زیست اجتماعی قرن جدید را تعریف کند. در این پارادایم نه گفتار و نه نوشتار بلکه تصویرسه‌بعدی دال مرکزی است ودر پسِ صحنه script به‌جای writing صحنه‌گردان وسلول بنیادی است
کد خبر: ۳۷۴۹۵۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۲/۲۱
بررسی دو دیدگاه؛
از دیدگاه هایدگر مجموعه فعالیت‌های انسان سکونت وی را شکل می‌دهند. چنان که به نظر وی قلمروی سکونت انسان به هیچ ساختمانی در شهر محدود نشده و حتی صرف مسکن نیز نمی‌تواند ضمانت دهد که سکونت در آن رخ می‌دهد. بلکه قلمروی سکونت کلیۀ این فعالیت‌ها را دربرمی‌گیرد.
کد خبر: ۳۷۳۹۵۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۲/۰۹
وحشت از معنامندی نشانه‌ها؛
نرجس خدایی گفت: در مقایسه با انگلیسی‌ها و فرانسوی‌ها، آلمانی‌ها هم در تولید آثار پسامدرن تأخیر درخور تأملی داشتند هم در حوزه‌ی فلسفه و نقد ادبی با تعلل در این جریان شرکت کردند. در دهه‌ی شصت و هفتاد، حرکات هنجارشکنانه‌ی دیگری نظیر ادبیات پاپ یا شعر تجسمی در ادبیات آلمان تا حدی با مقاومت جریان اصلی روبه‌رو شده بود. اما پسامدرنیسم صرفاً جریان ادبی نبود. پیشکوستان پسامدرن‌ها در حوزه‌ی معماری کار می‌کردند و این جریان در حوزه‌های فرهنگی متفاوت از جامعه‌شناسی تا ادبیات حضور یافته بود و به‌ویژه در حوزه‌ی برخی شاخه‌های فلسفه‌ی آلمانی با انتقاد‌هایی روبه‌رو شد.
کد خبر: ۳۷۳۸۶۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۲/۰۸
با علی کرباسی‌زاده اصفهانی:
ما در تاریخ فلسفه خود یک شکاف می‌بینیم که از جمله می‌توان به یک مقطع تاریخی مهم در غرب جهان اسلامی یعنی به "ابن رشد اندلسی" اشاره کرد. باید بپرسیم که چه اتفاقی رخ داد که ابن رشد وارد فلسفه اسلامی نشد. اما با این وصف "ابن عربی" که از قضا معاصر ابن رشد است، به سمت شرق آمد؛ به گونه‌ای که بخش عظیمی از تفکر فلسفه اسلامی را تحت‌الشعاع خود قرار داد و در ساختن حکمت صدرایی نقش‌آفرینی کرد.
کد خبر: ۳۷۱۵۳۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۱/۰۹
نواندیشی دینی؛
سیدجواد میری با اشاره به اینکه چشم‌انداز صحیح به دین این است که جامعه‌ای همراه با عدل و قسط ساخته شود، بیان کرد: چنین چشم‌اندازی موجب می‌شود که دین را به فقه یا احکام فقهی تقلیل ندهیم.
کد خبر: ۳۶۹۷۹۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۰/۱۸
گفتگو با احسان شریعتی؛
فوکو در یکی از این مقالات خود در بحبوحه انقلاب می‌نویسد: «من نمی‌توانم تاریخ آینده را بنویسم، در پیش‌بینی گذشته هم چندان مهارت ندارم. با این حال دوست دارم بکوشم چیزی را که دارد رخ می‌دهد، دریابم؛ چون این روزها هیچ چیزی به سرانجام نرسیده و تاس‌ها هنوز از چرخش باز نایستاده‌اند. شاید کار روزنامه‌نویس همین باشد؛ اما واقع این است که من در این راه نوپا هستم»
کد خبر: ۳۶۹۲۸۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۰/۱۲
چشم باز کن!
با همۀ پیشرفت و تنوعی که در جهان به وجود آمده، یک چیز به‌طرز عجیبی یکسان، تکراری و ملال‌انگیز شده است: شخصیت انسان‌ها. افراد جوامع امروزی در میان جمعیت گم‌اند. آن‌ها غالباً یا در پی نفع شخصی‌اند و یا در برکۀ امیال خود دست‌وپا می‌زنند. به قول نیچه، آدم‌های این زمانه «خوشی‌های کوچک روزانه‌ای دارند و خوشی‌های کوچک شبانه‌ای». او بود که به‌تحقیر می‌گفت انسان‌های معمولی به یک نوع حشره تبدیل خواهند شد، «نژادی امحاءناپذیر همچون سوسک». جورج سایلابا، مرورنویس شهیر آمریکایی، می‌پرسد آیا وضعیت امروزمان همان چیزی است که از پیشرفت مادی و اخلاقی انتظار داشتیم؟
کد خبر: ۳۶۸۱۸۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۹/۲۸