گفتگوی پیش رو، حاصل گپ و گفت یکساعته خبرنگار جوان پرس ، با دکتر رضا معصومی مسئول تالار تشریح و کالبدشکافی ارومیه است که در اداره کل پزشکی قانونی آذربایجان غربی در حال خدمت است.

-جناب دکتر، لطفا خودتان را معرفی کنید.

(در حالیکه خودکارش را از جیب کت بیرون آورده و هر کلمه ای را که درباره خویش بر زبان می راند، با اندک تاملی، بر صفحات کاغذ می نگارد) رضا معصومی هستم، پزشک عمومی، ۴۷سال سن دارم و ۱۸ سال است که در اداره پزشکی قانونی مشغول به کارم.

-چی شد که وارد این حوزه شدید؟
بعد از اتمام طرحم با توجه به اینکه بیکار بودم، یکی از آشنایان این اداره را معرفی نمود، مراجعه کرده و به مدیرکل وقت درخواست همکاری دادم و دو یا سه ماه بعد، با درخواستم موافقت گردید، بعد از گذراندن یک دوره سه ماهه در مرکز پزشکی قانونی کشور، در اداره پزشکی قانونی شهرستان میاندوآب با عنوان رئیس پزشکی قانونی مشغول به کار شدم.

-اصلا اصطلاح کالبد شکافی چه معنی دارد؟
کالبد همان تن و جسم است و کلمه شکافی به معنای بازکردن و شکافتن و دیدن درون بدن است، یعنی باز کردن جسم و تن انسان و بررسی اتفاقاتی که درون آن افتاده است و البته ما پزشکان این مجموعه به این کار کالبدگشایی می گوییم و بهتر است این نام در میان مردم جاری و ساری گردد چراکه به رسالت کار ما و خصوصیات انسانی ما نززدیک تر است.

-چرا کالبدگشایی انجام می گیرد ؟
تشخیص دلائل و یا بیماری هایی که میتواند منجر به فوت یا از بین رفتن فرد بشود، در اصل کالبد گشایی روشی است برای دیدن درون انسان و برای تشخیص و رد پاره ای از موارد در جسم انسان است.

-کالبدگشایی به چه طرقی انجام می پذیرد؟
کالبدگشایی به دو صورت بیمارستانی و قانونی انجام می شود که نوع بیمارستانی در مراکز درمانی و بیمارستان ها و نوع قانونی آن در اداره پزشکی قانونی انجام می شود. روش ها تقریبا یکسان ولی نحوه برداشت نمونه، انجام کار و نتیجه گیری متفاوت است. در پزشکی قانونی مسائل جزئی مهم است و برای اینکه فضای و امکانات لازم را برای جستجوی علل مرگ مشکوک شخص و مشاهده اتفاقاتی که درون بدن افتاده، داشته باشیم، به سبک کاری خویش، یعنی به صورت سراسری از قسمت چانه تا قسمت عانه بدن را می گشاییم.

-مرگ های مشکوک چه نوع مرگ هایی هستند؟
مرگ هایی که به نوعی با حوادث سر و کار دارند و به پزشک قانونی مرتبط اند، از جمله تصادفات، حوادث کاری و مسمومیت ها که به کار ما مرتبط می شوند.

-مراحل انجام کالبدگشایی به چه صورت است؟
پس از انتقال متوفی و یا مقتول به سالن تشریح، اگر بر اساس ظاهر فرد امکان تشخیص علت مرگ فراهم باشد جواز فوت صادر می شود. در غیر این صورت به مدارک پزشکی فرد که در بیمارستان قبل از فوت داشته استناد و جواز فوت را صادر می کنیم و اگر هیچ کدام از این موارد امکان پذیر نشد و حق و حقوقی برای فرد منظور شد، نهایتا کالبدگشایی می کنیم. برای انجام این امر قبل از هر کاری به اخذ نظر از مقامات قضایی و خانواده متوفی نیاز داریم و سپس به کالبدگشایی می پردازیم. در مواردی خاص اگر مقامات قضایی دستور به کالبدگشایی دادند نیازی به رضایت خانواده متوفی نیست.

-نحوه کالبد گشایی به چه صورت است؟
مانند عمل جراحی است با این تفاوت که نیاز به استریل کردن نیست، بعد از معاینه ظاهری، کالبدگشایی انجام می شود و در صورت لزوم نمونه لازم برداشته می شود.

-در اداره پزشکی قانونی و علی الخصوص در تالار تشریح چه مشکلاتی وجود دارد؟
معمولاً پس از مشاهده بعضی از صحنه های ناخوشایند در تالار تشریح، احتیاج به فضایی داریم که در آن آرامش روحیمان را باز گردانیم، فضایی که مخصوص خودمان باشد، فضایی که دارای نورگیری و هواگیری مناسب و رنگ آمیزی زیبا باشد، جایی که علی رغم سختی کار، فضای کار را برایمان دلچسب نماید. هر تشریح را که انجام می دهیم به اندازه کافی بر اعصابمان تاثیر منفی می گذارد، براساس استانداردهای جهانی، یک مورد تشریح در روز برای پرسنل شاغل در سالن تشریح پزشک قانونی تعریف شده، اما به علت کمبود نیروی کار در پزشکی قانونی، همکاران ما در بعضی از روزها ۳ الی ۴ نفر را تشریح می کنند و کار تشریح متوفیان آقا نیز فقط بر عهده من است و دیگر همکاران در قسمت اداری مشغول به کارند. (به تعریف از پرسنل سالن تشریح که می پردازد لحنش آرام می شود، خیلی خوب آنها را می فهمد و با آنها همدرد است، میداند که علاوه بر کاری سخت، روحیه ای لطیف و شکننده دارند و عموما حساس و مهربانند.) پرسنل مشغول به کار در سالن تشریح افرادی زحمت کش هستند که نیاز به حمایت های مالی و روحی دارند، این افراد از نظر مالی واقعا تأمین نمی شوند، حداقل اگر در مقابل کاری که انجام می دهند حقوق مکفی داشته باشند شاید مسائل روحی و عاطفی اشان تا حدودی جبران شود. در کل پزشکی قانونی سراسر کشور از لحاظ نیروی انسانی در مضیقه است، به خاطر اینکه کسی حاضر نیست در این وضعیت و شرایط کار کند، اگر از خود شما هم دعوت به همکاری کنیم تمایلی به این کار نخواهید داشت.

-به شغلتان علاقه دارید؟ آیا با علاقه وارد این کار شدید؟
نمی شود اسم علاقه بر روی آن گذاشت به نوعی توفیق اجباری بود، اگر موقعیت شغلی بهتری وجود داشت طبیعتا آن را انتخاب میکردم و اگر همین حالا سابقه کاری ام در حد ۳ یا ۴ سال بود؛ شاید به خاطر مشکلات کاری و درآمد کم، حتما عطای این شغل را به لقایش می بخشیدم و قید کار در پزشکی قانونی را برای همیشه می زدم و کارم را ترک می کردم.

-قبل از اشتغال در سالن تشریح، هرگز به این اندیشیده بودید که روزی چنین شغلی داشته باشید؟
تا روزی که می خواستم استخدام شوم اصلا فکرش را نمی کردم که در اداره پزشکی قانونی کار کنم آن هم در مشکل ترین قسمت کاری اش یعنی سالن تشریح، چون در این سالن، هر روزه هم دنیای فانی را می بینی و هم دنیای باقی، مجبوریم قضاوت کنیم، تصمیم بگیریم و درست بنویسیم.

-موردی پیش آمده که از شغلتان خسته شوید (هنوز سوالم تمام نشده جوابم را می دهد)و دلتان بخواهد از این حرفه کناره بگیرید؟
خیلی، خیلی، خیلی زیاد. هر هفته ای چند بار (بعد هم می خندد) کلا کم پیش می آید که به چیزی خلاف این فکر کنیم!

-(دست هایم را روبه رویش میگیرم و می پرسم) دلتان می خواست با همین دست هایی که کالبدگشایی می کنید با همین دست ها، نوازنده سازی باشید یا قلم را دست بگیرید و نقاشی کنید؟(بازهم سوالم تمام نشده جوابم را می دهد)
بله، خیلی، خیلی. علاقه عجیبی به گلف دارم و به ساز پیانو، اما هیچ وقت فرصت نشد و وقتش را پیدا نکردم به کارهای مورد علاقه ام بپردازم.

-اگر به شما پیشنهاد شود که از کارتان کناره بگیرید و یک باغبان با باغی پر از گل شوید، قبول می کنید؟
مطمئنا خواهم رفت.( تاکید میکند)، مطمئنا خواهم رفت.

-روحیه کاریتان در زندگی شخصیتان چقدر تاثیر می گذارد؟
من عادت کرده ام که مسائل کاری ام را به محیط خانه انتقال ندهم، در ۳ یا ۴ محل فعالیت میکنم، هیچ کدام از مسائل فعالیت هایم باهم اختلاط ندارند، مسائل خانواده و کار هر کدام جایگاه خود را دارند، هرچند که بی تاثیر از هم نیستند! مثلا شغل من باعث شده که من خیلی کم حرف شوم و میزان مکالمه من در طول روز پایین بیاید، سعی میکنم خیلی حرف نزنم و در واقع خیلی از مسائل را مطرح نکنم.

-همسر شما با شغل تان مشکلی ندارد؟
جای تقدیر و تشکر دارد از همسرم که همیشه در کنار من بوده، هستند و خواهند بود، هیچ وقت به کار و فعالیت من انتقادی نداشته و همیشه و همه جا پشتیبان من بودند و اگر نبود دلگرمی ایشان شاید اکنون اینجا نبودم.

-چند فرزند دارید؟ سه دختر، دختر بزرگم دانشجوی هنر، دختر دومم در مقطع اول دبیرستان و دختر کوچکم در مقطع دوم راهنمایی مشغول به تحصیل هستند.

-اگر دخترانتان بخواهند کالبدگشا شوند شما اجازه می دهید؟
خیر

-اگر علاقه داشته باشند چطور؟
من مانع علایقشان نمی شوم. علاقه یک مساله شخصی است، ولی اگر از من نظر بخواهند من میگویم شغل خوبی برایشان نیست.

-پیش آمده که یکی از بستگانتان را کالبدگشایی کنید؟
بله. خیلی احساس بدی بود.

-عجیب ترین یا دردناک ترین کالبدگشایی که تا به حال انجام داده اید چه بوده است؟
هر کالبدگشایی برای خودش یک مورد خاص است، یک بار جوانی ۲۳ یا ۲۴ ساله به طور ناگهانی فوت شده بود وقتی تشریح ش کردیم فهمیدیم که به علت پارگی شریان قلب فوت شده و این برایم بسیار دردناک بود.

-وقتی که به قلب جسد می رسید چه احساسی دارید؟
احساس خاصی را نمی شود مطرح کرد، ما وقتی بدنی را تشریح می کنیم همه اجزایش را به صورت بافت می بینیم، اما وقتی یک انسان را می بینیم، یک نژاد و تبار را می بینیم که از بین رفته است.

-آیا می خواهید همین شغل را ادامه بدهید؟ تا زمان بازنشستگی بله، ادامه می دهم.پس از سالها مگر چاره ای غیر از این دارم!

-تا به حال پیش آمده که خواب ببینید کسی در حال کالبدگشایی خودتان بوده؟
تا به حال…..( به فکر فرو رفتند و جوابی ندادند)

-اگر روزی اتفاقی برای شما بیافتد که احتیاج به کالبدگشایی شما باشد، چه احساسی الان به این موضوع دارید؟
چون امر اجتناب ناپذیری است ناچار به قبول آن خواهم بود و هیچ حس ناخوشایندی نسبت به این امر ندارم.

-صحبت آخرتان؟
مردم اطلاع زیادی از نحوه و فرآیند کار ما ندارند، نگرش عمومی آنها نسبت به این حرفه مثبت و عادی نیست و حتی شاید آن را مترادف با سلاخی و قصابی می دانند. این باور غلطی است چون ما با کالبدگشایی مسائل مبهم را روشن می کنیم و اگر عمل کالبدگشایی صورت نمی گرفت، خیلی از بیماری هایی که در علم پزشکی کشف و درمان شده اکنون قابل علاج نبودند. برخی از مردم فکر می کنند همه افراد این اداره مترصدند که متوفی یا مقتولی را به اینجا بیاورند اما نمی دانند که همکاران ما روحیه ای لطیف دارند و برای آنها خیلی سخت است که حتی یک نفر را تشریح کنند. ای کاش مردم دیدگاهشان را نسبت به این مجموعه تغییر دهند، ای کاش بدانند کالبدگشایی سلاخی نیست؛ ما هم مهر در سینه داریم.

با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از سایت خبری تحلیلی جوان پرس، تاریخ سه شنبه 13 بهمن 1394، کد مطلب: 84724، www.javanpress.ir