شعار سال: تیم اقتصادی حسن روحانی و همکارانش که قبل از استقرار در پاستور در اوایل سال 92 سوءتدبیر را عامل بحران‌های اقتصادی پیش‌آمده در اواخر دهه 80 و اوایل دهه 90 معرفی می‌کردند و قول داده بودند با آمدن آن ها، تدبیر و امید جایگزین وضع گذشته شود، حالا با اظهاراتی عجیب، وعده‌های گذشته خود را فراموش کرده و به جای پاسخگویی درباره عملکرد 5/4 ساله، دهه شصتی‌های بی‌گناه را مقصر اوضاع نامناسب اقتصادی معرفی می‌کنند!

اظهارات پنجشنبه اسحاق جهانگیری معاون اول حسن روحانی نمونه عینی چنین رویدادی است. او که روز پنجشنبه در همایش روز جهانی آینده سخن می‌گفت در ادبیاتی تحقیرآمیز و با لحنی عصبانی و طلبکارانه دهه شصتی‌ها را مقصر بحران‌های کنونی اقتصادی، سیاسی و اجتماعی کشور معرفی کرد.

این اظهارات او نشان می‌دهد که جهانگیری و همکارانش در دولت‌های یازدهم و دوازدهم قصد دارند با ادامه دادن چنین اظهاراتی کارنامه ضعیف خود را در حوزه اقتصادی این‌گونه توجیه کنند.

اظهارات پنجشنبه او که گفته بود: «متولدین دهه 60 در هر مقطعی وارد شدند با مشکل مواجه شدیم. از زمان ورود به دبستان تا دبیرستان و دانشگاه و الان هم بحث اشتغال و در آینده موضوع سالمندی آن ها باید مورد توجه جدی قرار گیرد. اگر شغل ایجاد نکنیم، با مشکلات مواجه می‌شویم.» موجب اعتراض بسیاری از اقتصاددانان و فعالان اقتصادی قرار گرفته است.

کارشناسان می‌گویند اسحاق جهانگیری که بر این باور است «دهه شصتی‌ها در هرجا که پا می‌گذارند مشکل ایجاد می‌کنند»، قبل از سال 92 و قبل از اینکه معاون اول رئیس‌جمهور شود، آیا از وجود چنین مشکلاتی در کشور خبر نداشته است؟

او که تقریبا از اوایل انقلاب در سیستم اجرایی و مدیریتی کشور حضور فعال داشته است، هم استاندار بوده و هم وزیر و حالا معاون اول رئیس‌جمهور، چطور می‌تواند با این اظهارات طلبکارانه، مردم و به‌خصوص جوانان دهه شصتی را به‌عنوان مقصران اصلی ناکارآمدی اقتصادی کشور معرفی کند!

اقتصاددانان می‌گویند وعده‌های رئیس دولت در حوزه اشتغال که تقریبا با وعده‌های معاون اولش مطابقت کامل دارد، نتوانسته است محقق شود و حالا آنها بعد از ناکامی در ایجاد شغل دنبال فرار رو به جلو هستند. طبق برنامه پنجم توسعه دولت باید از ابتدای برنامه سالانه حدود یک میلیون شغل ایجاد کند، اما طبق آمارهای رسمی مرکز آمار، همواره در سال‌های اخیر 40-30 درصد از برنامه اشتغالزایی دولت محقق نشده است. به گونه‌ای که به جای ایجاد یک میلیون شغل، فقط نصف آن محقق شده است!

همچنین بررسی اظهارات اسحاق جهانگیری در حدود چهار و نیم سال اخیر نشان می‌دهد او به‌کرات در سال‌های اخیر در زمینه «اشتغال»، «ایجاد شغل» و «وعده‌های دولت در حوزه شغل» سخن گفته و علاقه بسیار زیادی هم به حوزه اشتغال داشته است. به‌عنوان مثال او در 29 مرداد 92 و در روز مراسم تودیع و معارفه وزیر جدید و قدیم کار و رفاه اجتماعی قول داد که دولت یازدهم تا پایان سال 96 بحران اشتغال را حل‌وفصل کند یا در دی سال 93 در اظهاراتی جوانان و فارغ‌التحصیلان دانشگاهی را از ظرفیت‌های کشور دانسته و گفته بود اقتصاد ایران توانایی ایجاد 800 هزار تا یک میلیون شغل را به‌طور سالانه دارد که البته در این مسیر گام برداشته شده است و حتی قول داده بود که به‌زودی معضل اشتغال در این دولت حل شود! اما چه شده است که او پنجشنبه دهه شصتی‌ها و کسانی را که از دولت کار می‌خواهند مقصران اصلی بحران اشتغالزایی کشور معرفی می‌کند؟!

حتی اگر دهه شصتی‌ها هم نبودند، بحران اشتغال وجود داشت!

عبدالمجید شیخی، اقتصاددان و عضو هیات‌علمی دانشگاه آزاد اسلامی در گفت‌وگو با «فرهیختگان» با تایید این موضوع که اظهارات جهانگیری فرار رو به جلوی دولت به دلیل منفی بودن عملکردش در حوزه اشتغالزایی است، می‌گوید: «بالاخره این دولت 5/4 سال است مدیریت اجرایی کشور را در دست گرفته و همه‌کاره کشور است. قبل از سال 92 هم وعده داده بودند که اگر ما بیاییم اینقدر شغل ایجاد می‌کنیم. حتی یادم هست آقای روحانی قبل از انتخابات 92 در یک برنامه تلویزیونی قول داد اگر او رئیس‌جمهور شود، فقط از طریق گردشگری می‌تواند در یکی دو سال، چهار میلیون شغل ایجاد کند. آنها آمدند و نتوانستند. بعد از مدتی دست به آمارسازی زدند. نه اینکه آمارها را تغییر بدهند، نه، اما تعاریف را تغییر دادند تا آمار اشتغالزایی خود را بیشتر نشان دهند. وگرنه اگر تعاریف و آمارها تغییر نمی‌کرد، ما الان به جای نرخ بیکاری 12 درصدی، نرخ بیکاری 30 درصدی داشتیم. اما رسانه‌ها مچ‌شان را گرفتند و این موضوع را افشا کردند. این اقتصاددان با بیان اینکه متاسفانه این دولت کار خاصی برای اقتصاد به‌خصوص اشتغال جوانان نکرد، گفت: «حالا بعد از چهار سال و نیم می‌گویند جوانان دهه شصتی مقصرند. همین الان نرخ بیکاری جوانان بیش از 30 درصد است و این مساله ناشی از سوءمدیریت دولت است. باور کنید اگر دهه شصتی هم نبودند و پیک جمعیتی‌شان امروز اتفاق نمی‌افتاد باز هم ما در حوزه ایجاد شغل مشکل داشتیم.»

ساسان شاه‌ویسی، اقتصاددان و کارشناس اقتصادی در واکنش به اظهارات معاون اول روحانی به «فرهیختگان» گفت: «متاسفانه بعد از سخنان معاون اول رئیس‌جمهور این داغ بر پیشانی متولدین دهه 60 زده شد که آیا تولد ما برای کشور تهدید است؟ اگر تهدید بود چرا طی 30 سال گذشته و حتی طی پنج سال گذشته برنامه‌ای اندیشیده نشده؟ امروزه سیاستمداران ما مشکلات روزمره را به‌عنوان مشکلات 30 سال پیش مطرح می‌کنند و این در حالی است که اگر به 30 سال پیش هم برگردیم همین مسئولان باید پاسخگوی وضعیت فعلی باشند؛ بهتر این است که عملکردها بررسی شوند.»

شاه‌ویسی ادامه داد: «طبق برنامه سوم باید ظرف 30 سال به نرخ رشد جمعیت چهار درصد می‌رسیدیم که یکباره ظرف چهار سال به این نرخ رسیدیم. الان که نرخ به این حد رسید نمی‌شود بچه‌ها را زنده به گور کنیم، بلکه باید قابلیت‌های اقتصادی را فعال کنیم.» وی تصریح کرد: «از سال 55 تا 65 و از 65 تا 75 رشد جمعیت روستایی ثابت بود و رشد جمعیت شهری دو برابر شد. به علت آنکه در اثر جنگ بیش از 80 شهر از بین رفت و جمعیت در سایر شهرها ساکن شد. ما متوجه نیستیم که در کوران جنگ یک جابه‌جایی مهاجرتی جنگی را شاهد بودیم. حدود دو میلیون نفر از جمعیت مرزنشین به داخل سرزمین آمدند. در همین زمان حدود دو میلیون نفر از جمعیت جنگ‌زده عراق و افغانستان وارد کشور شده‌اند. کسی که سیاستمدار است این جزئیات گردش آمار و اطلاعات را می‌داند و این‌گونه حرف زدن کم‌لطفی است.»

دولت و بحران کارآمدی

وحید شقاقی شهری، اقتصاددان و عضو هیات‌علمی دانشگاه خوارزمی درباره جمعیت دهه 60 و بحران اشتغال به «فرهیختگان» گفت: «مساله جمعیت دولبه است و هم می‌تواند تهدید باشد و هم فرصت. نیاز به آینده‌نگری وجود دارد تا جمعیت را در یک برهه زمانی به فرصت تبدیل کنیم، اما هرگز در اقتصاد ایران شاهد آینده نگری نبودیم؛ جمعیتی که می‌توانست فرصتی باشد، مدام به دلیل سوءمدیریت مدیران اقتصادی- سیاسی کشور به شکل تهدید نگریسته شده است، چون از سوی همین بزرگواران هیچ تمهیدی اندیشیده نشده الان کار به اینجا رسیده است.»

وی افزود: «وجود این جمعیت جوان آماده کار برای کشور حیاتی است و هر کشوری آرزوی داشتن آن را دارد. اگر نتوانیم از این فرصت طلایی استفاده کنیم طی پنج تا شش سال آینده از دست می‌رود.»

شقاقی شهری تصریح کرد: «وجود جمعیت دهه 60 بحث روشنی است و همه آن را متوجه شده بودند. به همین دلیل سال 92 مهم‌ترین شعارهای دولت اشتغال بود. با هر نگاه سطحی هر کسی می‌توانست بفهمد که دهه 90 دهه اشتغال دهه شصتی‌هاست. دولت یازدهم باید با بحث اشتغال شروع می‌کرد. وقتی شعار بهبود فضای کسب‌وکار را رها می‌کند، اصلاح نظام بانکی در جهت اشتغالزایی را انجام نمی‌دهد و... این فرصت به تهدید تبدیل می‌شود. پنج سال زمان کمی نیست و دولت باید توجه به اشتغال را از ابتدا شروع می‌کرد.»

عضو هیات‌علمی دانشگاه خوارزمی تاکید کرد: «برنامه اصلی دولت در سال 92 کاهش تورم بود. همان وقت این بحث بود که راهبرد اشتغالزایی از راهبرد تورم مهم‌تر است. اقتصاد دو بیماری مهم داشت که درمان اشتغال مهم‌تر از تورم بود. من نمی‌دانم دولت چرا به سمت تورم رفت. متاسفانه تورم را نیز به صورت مصنوعی پایین نگه داشت. کنترل واقعی تورم وقتی است که بهره‌وری بالا برود و قیمت تمام‌شده محصول کاهش یابد. دولت تورم را مصنوعی و در انتظار، کنترل کرد. سرمایه‌گذار و مصرف‌کننده منتظر برجام، سرمایه خارجی، تایید ترامپ و... ماندند و از تولید و مصرف دست کشیدند.»

شقاقی شهری معتقد است: «دولت نه توانست تورم را واقعی کنترل و نه رکود را برطرف کند.» وی افزود: «دوباره تورم در حال بالا رفتن است و پیش‌بینی می‌شود سال بعد بین 13 تا 14 درصد شود. ای کاش دولت به سمت اشتغالزایی می‌رفت. دولت در مبحث اشتغال هیچ سیاست واقعی‌ای را پیاده نکرد. مسکن موتور محرک اشتغال ایران است که در این سال‌ها متوقف مانده است. مسیری را که دولت رفت باعث شد زمان را از دست بدهد و متاسفانه دوباره در حال بازگشت به فاز تورمی هستیم.»

مقصر دانستن دهه شصتی‌ها عاقلانه نبود

پرویز جاوید، عضو انجمن اقتصاددانان ایران نیز در واکنش به اظهارات جهانگیری به «فرهیختگان» گفت: «نرخ زاد و ولد در دهه 60، 3.8 درصد بود که این موج به‌مرور وزارتخانه‌های مختلف را درگیر خود کرد. جمعیت این متولدین بین چهار تا 6 میلیون نفر است.»

وی افزود: «دولت چون در سال‌های اخیر کاری برای اشتغال این جمعیت نکرده است، حالا به فرافکنی افتاده و مجبور است از این حرف‌ها بزند، ولی باید در نظر داشت که مقصر دانستن متولدین دهه 60 کار عاقلانه‌ای نیست.»

سایت شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از سایت روزنامه فرهیختگان، تاریخ انتشار 11 اسفند 96، کد مطلب: 138191، www.newspaper.fdn.ir