شعارسال: سه شنبه شب 18 اردیبهشت 1397 ترامپ در سخنرانی خود اعلام کرد فرمانی صادر می کند که بر اساس آن آمریکا از برجام خارج می شود. بدین ترتیب ترامپ قصد خود را مبنی بر بازگشت تحریم ها رسما اعلام کرد. این به معنای بازگشت تحریم های ثانویه است. بر اساس این نوع تحریم آمریکا علیه ایران ، کشورها باید بین برقراری روابط اقتصادی با آمریکا یا ایران ، یکی را انتخاب کنند.

آقای روحانی در سخنرانی خود که چند دقیقه پس از پایان سخنان ترامپ در تلویزیون برای مردم سخنرانی کرد تلاش کرد خروج آمریکا از برجام را عادی جلوه دهد و تاکید کرد اگر طرف های اروپایی، روسیه و چین ظرف چند هفته آینده با ایران به توافق برسند ما می توانیم توافق برجام را بدون آمریکا ادامه دهیم. در این فرض اتحادیه اروپا باید نظام تحریم را به گونه ای سازمان دهی کند که شرکت های متوسط و کوچک آن ها بتوانند با ایران رابطه شان را ادامه دهند و شرکت های بزرگ اروپایی از ترس تحریم های آمریکا همچنان با ایران رابطه نداشته باشند. بر این کشورها باید چین، هند، ژاپن، کره جنوبی و روسیه را هم افزود. زیرا این کشورها نزدیک نود درصد مبادلات ایران را به خود اختصاص می دهند و طرف اصلی تجاری ایران محسوب می شوند.

اما دراینجا باید تاکید کنم ترامپ در اتخاذ تصمیم خود سه واقعیت مهم تاریخی را نادیده گرفت:

1- "رژیم تحریم ایران" که حاصل هماهنگی 12 ساله بین اتحادیه اروپا، آمریکا و حتی روسیه، چین، هند، ژاپن و کره جنوبی بود، بر اساس برجام فروپاشیده است. یعنی صرفا با دستور رئیس جمهوری آمریکا نمی توان همان رژیم قبلی تحریم ها را یکباره برقرار کرد. از آنجا که آن تحریم ها بر اساس پرونده سازی هسته ای علیه ایران وضع شده بودند، اینک که آژانس بین المللی انرژی هسته ای تا کنون یازده بار تائید کرده ایران برجام را اجرا کرده است، دنیا نمی تواند با یک دستور ترامپ به راحتی همه همکاری های بین المللی را برای رسیدن به برجام نادیده بگیرد. بنابراین اتحادیه اروپا احتمالا با همه امکانات خود سعی می کند برای حفظ منافع اقتصادی خود در ایران تا آنجایی که می تواند تحریم های آمریکا را در قبال ایران دور بزنند. در گذشته این ایران بود که سیاست دور زدن تحریم ها را دنبال می کرد و هزینه آن را هم می پرداخت، اما در عمل بدلیل همسویی آمریکا و متحدانش، ایران در انزوا قرار گرفته بود. در شرایط کنونی این آمریکا است که نمی تواند متحدان خود را برای خروج از برجام قانع کند زیرا مستندات حقوقی ساخته شده دیگر اعتباری ندارد. به همین دلیل ترامپ با استفاد از زور و تهدید و پول عربستان می خواهد دیگران را به همراهی با خود ترغیب کند. به نظر می رسد آمریکا در این مسیر با مشکلات متعددی روبرو است که در جای خود باید بررسی شود.

2- درسال های 1381 تا 1383 ایران از طریق مذاکره با گروه تروئیکا اتحادیه اروپا یعنی آلمان،انگلیس و فرانسه تلاش می کرد پرونده سازی هسته ای را از طریق این سه کشور به سرانجام برساند. اما چرا سه بیانیه مهم که اولی در سعد آباد تهران در 29 مهر 1382 ( 21اكتبر 2003) و دومی " بیانیه بروکسل" بود که در چهارم اسفند 1382( 23 فوريه 2004 ) وسومی"بیانیه پاریس"صادر شده در 25 آبان 1383( 15نوامبر 2004) صادر شده بود ، به نتیجه نرسید و ناکام ماند؟ در پاسخ به این سئوال مهم باید گفت دلایل متعددی داشت که من در اینجا از تشریح آن می گذرم اما به مهمترین آن که به موضوع ما مرتبط است، اشاره می کنم.

در مذاکرات ایران و گروه تروئیکای اتحایه اروپا چون آمریکا وارد بازی نشده بود و حضور مستقیم نداشت، دولت بوش پسر با همه امکانات خود تلاش می کرد از طریق سنگ اندازی مانع از به نتیجه رسیدن مذاکرات شود. با در نظر گرفتن این تجربه تلخ بود که ایران موافقت کرد بجای سه کشور اروپایی، با آمریکا هم مذاکره کند و به گمان توازن بخشی به این معادله روسیه و چین را هم وارد مذاکره کرد. به همین دلیل بود که مذاکرات با گروه 1+5 از حدود چهار سال بعد در ژنو 29 تیرماه سال 1387 (نوزدهم جولای 2008) آغاز شد.در واقع باید توجه داشت اگر قرار بود پرونده هسته ای ایران بدون آمریکا حل و فصل شود در همان سالهای 1384 تا 1385 به نتیجه می رسید. بنابراین اگر قرار است بار دیگر با اتحادیه اروپا، چین و روسیه وارد مذاکره شویم ضرورت دارد به این تجربه تاریخی توجه کنیم.

3- تصمیم امروز ترامپ همانقدر مهم است که تصمیم اوباما در تیرماه 1394 در مورد صدور فرمان توافق برجام و به تعلیق درآوردن آن بخش از تحریم ها ثانویه علیه ایران اهمیت داشت. بنابراین ایران باید بلافاصله واکنش درخوری به این اقدام آمریکا نشان می داد تا به اصطلاح در مذاکرات آتی با دست بالا وارد شود.

به نظر می رسد سیاست ترامپ در باره خروج از برجام هم در داخل آمریکا با چالش جدی روبرو است و هم در بین متحدان آمریکا، اما این نباید ایران را از این واقعیت غافل کند که اتحادیه اروپا درباره سایر موضوع ها از جمله حقوق بشر، مبارزه علیه تروریسم و آنچه بی ثبات سازی ایران در منطقه می خوانند، با آمریکا همسو هستند. بنابراین ایران ضمن آنکه باید در مذاکرات آتی با اتحادیه اروپا، روسیه و چین دست پرداشته باشد باید بتواند در موضوع های دیگری که به امور دفاعی مروبط نیست، ازخود انعطاف و تمایل برای همکاری نشان دهد. ایران همانقدر که باید در امور دفاعی خود محکم و انعطاف ناپذیر باشد، لازم است درباره حقوق بشر و مبارزه علیه تروریسم و سایر موارد قابل انعطاف.

سایت شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از وبلاگ بهشتی پور، تاریخ انتشار 19 اردیبهشت 97 ، کد مطلب: - ، www.beheshtipour.blogf.com