ریال ارزان و حضور گسترده همسايگان در ایران

«عراقي‌ها هرچيزي دم دستشان باشد مي‌خرند. برنج، مرغ، گوشت و ماهي اقلام مورد نياز آنهاست كه از بازار خريداري مي‌كنند و صاحبان سوپرماركت‌ها براي اينكه با دلار معامله كنند، از عرضه اقلام به مردم بومي خودداري مي‌كنند»؛ اين جمله و جملات مشابه در حاشيه اروندكنار از زبان مردم محلي بارها شنيده مي‌شود. با سقوط قيمت ريال در برابر دلار، حضور گردشگران عراقي در منطقه آزاد اروندكنار توسعه پيدا كرده و اين گردشگران گاهي از بازارهاي آبادان هم سر درمي‌آورند. گردشگران عراقي‌ها ديگر به سوپرماركت‌هاي سر کوچه خود سر نمي‌زنند.

شعار سال: آخر هفته‌ها پس از گشت‌وگذار در خوزستان، سوپرماركت‌هاي حاشيه اروندكنار را جارو می‌کنند و با خود به عراق مي‌برند. آمار دقيقي از اقلامي كه در قالب تجارت چمداني از ايران خارج مي‌شوند، در دسترس نيست، اما آنچه در اين قالب از مرزها بيرون مي‌رود، همان مايحتاج زندگي روزمره مردم است كه با ارائه يارانه‌هاي مختلف از سوي دولت ايران به بخش توليد و از محل فروش نفت به‌عنوان ذخاير بين نسلي توليد شده است و معلوم نيست اين شيوه تجارت، چقدر بر بهبود زندگي مردم منطقه تأثير مي‌گذارد، اما آنچه مردم در‌حال‌حاضر حس مي‌كنند، كمبود مواد غذايي پروتئيني به‌دليل طمع برخي فروشندگان كالاست كه نمي‌خواهند به مشتريان عرب خود «نه» بگويند. مردم آبادان و حاشيه اروندكنار بر اين باورند كه سوغات حضور گسترده عراقي‌ها در بازار ايران، گراني و كمبود مواد غذايي است، اما برخي فعالان اقتصادي و مسئولان، اين گفته‌ها را جريان‌سازي مي‌دانند و مي‌گويند توريست‌هاي عراقي باعث رونق تجاري منطقه شده‌اند.
شرايط اين روزهاي خوزستان به‌ویژه شهرهاي آبادان و خرمشهر چندان مطلوب نيست. از يك سو آب بهمن‌شير به‌دليل كاهش آورد رودخانه، شور شده و نخلستان‌هايي كه محل كسب‌و‌كار مردم بومي بوده‌اند، به‌شدت آسيب ديده‌اند و از سوي ديگر سقوط ارزش ريال در برابر دلار و هجوم گردشگران كشور همسايه، بلاي جان مردم بومي ساكن حاشيه اروندرود و حتي آبادان شده است. روزهاي منتهي به آخر هفته، منطقه آزاد اروندكنار شاهد حضور گسترده گردشگران عراقي است.
در رستوران‌ها، سوپرماركت‌ها و بسياري از مراكز خريد خانواده‌هاي عراقي را مي‌توان ديد كه علاوه بر گشت‌و‌گذار و استفاده از خدمات داخل مرزهاي ايران، اقدام به خريد اقلام و مواد غذايي مورد نياز خود مي‌كنند؛ اما ساكنان حاشيه اروندرود از حضور اين ميهمانان خشنود نيستند. آنها از تفاوت قوانين در دو سوي مرز گله دارند. يكي از لنج‌داران منطقه اروندكنار مي‌گويد: چرا وقتي ايرانيان بدون گذرنامه در عراق بازداشت مي‌شوند، چهار ماه بايد در زندان بمانند، اما عراقي‌ها بدون گذرنامه در خاك ايران تردد مي‌كنند و حتي پس از سه روز حضور در ایران هم بازداشت نمي‌شوند؟
مردم جنوب غرب خوزستان از حضور عراقي‌ها در محل سكونت خود چندان خرسند نيستند، زيرا ديگر در مراكز عرضه به‌راحتي گوشت قرمز، مرغ و ماهي پيدا نمي‌كنند.
قيمت‌هاي اين مواد براي آنها افزايش يافته است و صاحبان سوپرماركت‌ها از عرضه محصولات پروتئيني به هم‌وطنان، خودداري مي‌كنند. ساكنان حاشيه نهرهاي منتهي به اروندكنار كه شوري آب دام‌هايشان را كور كرده و مزارعشان را خشكانده است، نه‌تنها براي كسب درآمد با مشكلات متعددي روبه‌رو هستند، بلكه براي تهيه مايحتاج زندگي خود، اين روزها دچار دردسر شده‌اند.
به گفته مردم محلي، مسئولان اعلام كرده‌اند با هر نوع كم‌فروشي مراكز عرضه برخورد خواهد شد، اما «محمد»، يكي از ساكنان آبادان كه در حاشيه اروندكنار سبزي و صيفي كشت مي‌كند مي‌گويد: وقتي تخلفات واحدهاي فروش را به شماره تلفن اعلام‌شده گزارش مي‌كنيم، دو روز طول مي‌كشد كه به محل گزارش‌شده مراجعه كنند. بعد از مراجعه هم اقدام خاصي انجام نمي‌شود و ما تغييري حس نمي‌كنيم.
او اضافه مي‌كند: مغازه‌داران دوست ندارند مرغ و ساير اقلام پروتئيني را به ما بفروشند. آنها محصولاتشان را به‌صورت دلاري به عراقي‌ها مي‌فروشند. تمام روزهاي تعطيل، رستوران‌هاي منطقه پر از عراقي‌ است و جايي براي ما نمي‌ماند. عراقي‌ها ماشين خود را پر از مواد غذايي می‌کنند و به كشورشان بازمي‌گردند. خريدهاي آنها باعث شده است با كمبود مواد غذايي روبه‌رو شويم و قيمت محصولات پروتئيني در اروندكنار افزايش يابد.

ايجاد مشكل براي قشر آسيب‌پذير
عامر كعبي، نماينده مردم آبادان نيز در گفت‌‌‌وگو با «شرق» فشار بر برخي از افراد قشر آسيب‌پذير در حاشيه اروندكنار را تأييد مي‌كند.
او مي‌گويد: درحال‌حاضر در آبادان و در اروند، قوانين منطقه آزاد حاكم شده است و ورود اتباع خارجي در منطقه آزاد اروند ممنوعيت ندارد، به‌همين‌دليل شهر از لحاظ گردش مالي وضعيت خوبي پيدا كرده و اين رويه رونق اقتصادي در شهر به وجود آورده، اما گراني در برخي كالاها ايجاد كرده است.
كعبي ادامه مي‌دهد: در واقع حضور اتباع خارجي در بازارهاي ايران براي قسمتي از مردم آسيب‌پذير مشكل ايجاد كرده است.
به گفته كعبي، قيمت برخي اقلام به دليل حضور عراقي‌ها در ايران بالا رفته است و اين مسئله بر قشر آسيب‌پذير تأثير گذاشته، اما اين حضور براي اصناف خيلي خوب بوده است و رشد كرده‌اند. در حوزه اشتغال، وضعيت بسيار خوبي ايجاد شده و فرصت‌هاي شغلي جديدی در منطقه به وجود آمده است.
او اضافه مي‌كند: در بخش خدمات، بازار و تجارت، در منطقه آزاد اروندكنار شاهد رشد بوده‌ايم و ركودي كه در بازار آبادان در گذشته و قبل از اجراي مصوبه شوراي‌ عالي مناطق آزاد وجود داشت و حتي در حال حاضر در بازارهاي مجاور نیز مشاهده مي‌شود، از بين رفته است.
نماينده مردم آبادان با اشاره به شورشدن آب رودخانه بهمنشير و تأثير آن بر كشاورزي و كاهش ذخاير ماهيان، كشاورزان را جزء اقشار آسيب‌پذير معرفي مي‌كند.

رونق اقتصادي منطقه با حضور توريست‌هاي عراقي
با وجود آنكه مردم بومي حضور توريست‌هاي عراقي را عاملي براي ايجاد گراني در منطقه و كمبود ارزاق عمومي مي‌دانند، اما سيدحميد حسيني، دبیرکل اتاق مشترک ایران و عراق، حضور توريست‌هاي عراقي در ايران را عامل رشد اقتصادي منطقه اعلام مي‌كند و بر اين باور است كه اين رويه بايد حفظ شود. او تأكيد مي‌كند: ما نباید اجازه دهیم علیه حضور توریست‌های عراقی در این منطقه فضاسازی شود؛ زیرا ورود این افراد باعث رونق اقتصادی در مناطق خرمشهر و آبادان شده است.
اين فعال بازرگاني مي‌گويد: در چهارماهه ابتدای امسال، بیش از 2.5 میلیارد دلار کالا به عراق صادر شده است، در سال گذشته حداکثر صادرات روزانه ما به عراق رقمی بین 25 تا 26 میلیون دلار بود، اما امسال میزان صادرات روزانه ما به عراق افزایش یافته است.
به گفته حسيني، از ابتدای امسال تاکنون 130 تا 140 میلیون دلار شکلات به عراق صادر شده است و این شائبه وجود دارد که بخشی از ارز این کالا چهار‌هزار‌و 200 تومانی بوده و به همین دلیل صادرات آن توجیه اقتصادی داشته است. حدود 450 میلیون دلار نیز انواع فلزات به عراق صادر شده است.
گزارش‌هايي از سوي مردم محلي درباره كمبود روغن در بازارهاي خوزستان به دليل حضور عراقي‌ها وجود دارد، اما او بيان مي‌كند: در بازار روغن عراق حضور نداريم، اما بعضی كالاها به عراق صادر مي‌شود كه در توليد آن از روغن استفاده شده است.
به اعتقاد دبیرکل اتاق مشترک ایران و عراق، دولت باید با توجه به نیازهای داخلی با مدیریت صادرات به عراق، مانع فضاسازی علیه صادرات شود.
او درباره مزيت‌هاي تجارت با عراقي‌ها مي‌گويد: متوسط یک تن کالای صادراتی ایران به بازارهای دنیا 350 دلار است و متوسط یک تن کالای صادراتی ایران به عراق 500 دلار است و دلیل آن هم این است که عمده کالاهایی که به عراق صادر می‌شوند، جزء کالاهای ساخته‌شده‌اند و مواد معدنی و خام به این کشور صادر نمی‌شود.
به باور حسيني، كالاهاي صادراتي به عراق ارزش افزوده بالايي داشته و مردم عراق به مصرف كالاهاي ايراني گرايش دارند. بنابراين او اميدوار است با فضای مثبتی که در عراق به نفع ایران ایجاد شده است، با عرضه کالاهای خوب ایرانی و ارائه خدمات مناسب به توریست‌های عراقی در ایران و همچنين توسعه توريسم‌درمانی، روند تجارت با عراق بهبود يابد.
آن‌طور كه دبيركل اتاق مشترك ايران و عراق اعلام مي‌كند: روزانه هفت هزار نفر از عراق به منطقه اروندكنار وارد مي‌شوند و هر توریست عراقی حداقل 550 دلار به ایران وارد می‌کند.