واشنگتن سزاوار کمترین اعتمادی از سوی دولت‎ها و ملت‎ها نیست

سخنگوی پیشین وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی در سخنانی با اشاره به مصادره ۲ میلیارد دلار از اموال کشورمان توسط آمریکا گفت که واشنگتن سزاوار کمترین اعتمادی از سوی دولت‎ها و ملت‎ها نیست.

شعارسال: خبر مصادره دو میلیارد دلار از اموال بانک مرکزی از سوی دادگاه آمریکایی به بهانه دست داشتن ایران در انفجار ساختمان تفنگداران آمریکایی در سال 1983 در جنوب بیروت با واکنش‌های داخلی متفاوتی رو به رو شد که همگی اذعان داشتند اینک با دولتی رو به رو هستیم که اساسی‎ترین اصول حقوق بین‌الملل را رعایت نمی‌کند. درباره واکنش‌های بین‌‌‌‌‌‌‌‌المللی و راهکارهای جلوگیری از غارت‌های بیشتر آمریکا هفته نامه پنجره با سید محمدعلی حسینی سخنگوی پیشین وزارت امور خارجه به گفت‌‌‌‌‌وگو نشسته است.

اقدامات سیاسی یا حقوقی ایران برای توقف اجرای رای دیوان عالی آمریکا را چگونه ارزیابی می‎کنید؟

ببینید در ابتدا لازم است به این نکته مهم توجه داشته باشیم که ما در این پرونده با کشور یا دشمن شروری طرف هستیم که بدیهی‎ترین مبانی و قواعد قانونی را در رفتار خود برنمی‌تابد و به‌تعبیر درست وزیر خارجه کشورمان مستمرا نظم و حقوق بین‎الملل را به چالش کشیده و به مخاطره انداخته است. با کشوری طرف هستیم که قوای مجریه، مقننه و قضائیه آن به‌شکلی کاملا هماهنگ و منسجم و در تعارضی آشکار با اساسی‎ترین اصول حقوق بین‌الملل و در قالب یک ساختار جعلی کاریکاتوری حقوقی، درصدد دست‌اندازی به اموال و دارایی‎‎های ملت ایران برآمدند. نکته دوم آنکه بحثی که اخیرا در میان برخی افراد بر سر زمان خرید اوراق قرضه در گرفته که مثلا نیت خرید اوراق قرضه در فلان دولت منعقد شده و در دولت دیگر زمینه آن فراهم شده یا به ثبت رسیده و در این دولت مورد دست‌اندازی قرار گرفته، حداقل در مقطع فعلی بحثی انحرافی و بازی در زمین دشمن است که نه مصلحت مملکت را در پی دارد و نه منفعت ملت را. بلکه می‎توان گفت از جمله اهداف اساسی دشمن دامن زدن به این مجادله‎‎های بی‎پایان است. پس باید از گرفتار شدن در آن پرهیز کرد.

این سرقت بین‌المللی و شرم‌آور، بار دیگر آمریکا را در معرض قضاوت دولت‎ها و ملت‎‎های جهان قرار داد و نشان داد که واشنگتن سزاوار کمترین اعتمادی از سوی دولت‎ها و ملت‎ها نیست.

رویداد مبارکی به‌وقوع پیوسته که امروز به‎دنبال بداخلاقی‌ها و عهدشکنی‎‎های پی در پی مقامات آمریکایی، همه اقشار مردم و مسئولین سابق و لاحق کشور و گرایش‎‎های سیاسی مختلف و حامیان و منتقدین برجام، بار دیگر در یک اجماع و اتفاق نظر مبارک، آمریکا را بحق سارق خیابانی، دزد سر گردنه و امثال آن می‎انگارند. نباید اجازه داد این وحدت نظر با طرح مسائلی که در زمان خود قابل بررسی است، مخدوش و کمرنگ شود.

در ارزیابی از این اقدامات و روندی که برای پیگیری موضوع و احقاق حقوق ملت ایران مورد تصریح و تاکید قرار گرفته، می‎توانم بگویم در مسیر درستی گام برمی‎داریم. تلاش جهت اتخاذ سایر تدابیر قانونی و اقدامات متناسب و متقابل علیه آمریکا، توسط مراجع ذی‎ربط کشورمان نیز اقدام درستی است که امیدواریم علاوه بر بازگرداندن اموال کشورمان، یک هزینه سیاسی سنگین بین‌المللی بر واشینگتن تحمیل کند.

نظر جنابعالی درباره مصونیت اموال دولت‎ها در خارج از قلمرو آن‎ها چیست؟

کنوانسیون بین‌المللی مصونیت دولت‎ها که در سال 1991 توسط کمیسیون حقوق بین‌الملل سازمان ملل متحد تدوین و در دسامبر 2004 تصویب شده، مصونیت دولت‎ها و اموال آن‎ها را مورد تاکید قرار داده است. بر این اساس، کنوانسیون مصونیت قضایی دولت‎ها و اموال آنان، در برابر صلاحیت دادگاه‎‎های دولت دیگر اعمال می‎شود. از آنجا که اصل برابری دولت‎ها نیز امری پذیرفته شده است، هر دولت باید از اعمال صلاحیت سرزمینی انحصاری خود در پرونده‎ای که در آن، دولت دیگر طرف دعوا قرار گرفته، اجتناب کند. مشاهده می‎فرمایید که حکم دیوان عالی آمریکا در مغایرت اساسی با این کنوانسیون نیز قرار دارد.

چرا مسئولیت عمل یک گروه جهادی در لبنان به ایران نسبت داده شده است؟

این سوال بسیار مهمی است. نکته دقیقا همین جاست. چرا عمل یک گروه در لبنان به ایران نسبت داده می‎شود؟ دادگاه‎های آمریکا در طول سال‎‎های بعد از پیروزی انقلاب بار‎ها و با بهانه‎‎های مختلف اعمال برخی از گروه‎ها را به ایران منتسب کرده و خواستار دریافت غرامت شده‎اند. در قضیه توقیف دو میلیارد دلار از دارایی‎‎های بانک مرکزی ایران با حکم دیوان عالی آمریکا نیز به کنترل موثر گروه‎های حمله‎کننده به نظامیان آمریکایی توسط ایران استناد شده که اتهامی کاملا بی‎اساس است چراکه رفتار شخص یا گروهی از اشخاص زمانی اقدام یک دولت تلقی می‎شود که آن شخص یا اشخاص عملا به دستور دولت یا تحت کنترل یا هدایت آن دولت اقدامی را صورت داده باشند. بدیهی است گروه‎های مختلف جهادی فلسطینی و لبنانی (از جمله جهاد اسلامی که مسئولیت بمب‎گذاری مقر تفنگداران دریایی آمریکا در بیروت در سال 1983 را بر عهده گرفت) و غیر آن‎ها در نقاط مختلف جهان نیز با انگیزه‎‎های اعتقادی، ملی و ضد‎استعماری، به‎صورت خودجوش و بدون نیاز به تحریک یا حمایت و کنترل کشوری، از سرزمین، آرمان‎ها و اهداف خود دفاع می‎کنند.

جمهوری اسلامی ایران در برابر این اقدام آمریکا، چه اقدام دیگری می‎تواند انجام دهد؟

اساسا هر کشوری به‌دلیل همان اصل مصونیت بین‌المللی دولت‌ها، در قبال اقدامات دولت دیگر دارای مصونیت است اما این مسئله دارای استثناست.

حقوق بین‌الملل به‌دلیل احترام وافر به اصل حاکمیت دولت‌ها، در برابر هر تعهد بین‌المللی، یک اختیار نیز به دولت‎ها داده که در شرایط نقض یک تعهد بین‌المللی از سوی یک کشور، کشور متضرر می‎تواند به دو شیوه عمل کند: اول اینکه می‎تواند درخواست غرامت به‌دلیل نقض یک تعهد بین‌المللی کند که راهکارش را در سطور قبل و در قالب طرح دعوا در دیوان بین‌المللی دادگستری، عرض کردم (با همه مقدمات لازم).

دوم، طرح دعوای حقوقی علیه کشور متخلف در محاکم داخلی کشور متضرر است.

با اینکه اصل مصونیت دولت‎ها مانع طرح دعوا علیه دولت‎ها در محاکم داخلی است، در کنار آن، حقوق بین‌الملل این اختیار را به دولت‎ها داده تا در برابر کشور‎هایی که اصل مصونیت دیگر کشور‎ها را نقض می‎کنند، اقدام به عمل متقابل کنند. بدین ترتیب محاکم داخلی ایران می‎توانند ـ هم‎چنان که از مدت‎ها قبل این شیوه در حال اجراست ـ علیه دولت آمریکا، دعاوی را پذیرفته و رسیدگی و حکم صادر کنند. اجرای این احکام و روش آن نیز مبحث مستقلی است که می‎تواند به‎طور جداگانه توسط مراجع ذی‎ربط مورد بررسی قرار گیرد.