سیاسی - سياست خارجی

بی‌نیاز از توضیح است که پیشرفت‌های به‌دست‌آمده در پنج دور گفت‌وگوی میان ایران و آمریکا، نه از سوی ایران بلکه به دستِ "به‌ظاهرمتحد" ایالات متحده، عملاً تخریب شد. افزون بر این، تصمیم مخرب آمریکا برای تن دادن به فشارها و نقض حقوق بین‌الملل و معاهدهٔ عدم اشاعهٔ سلاح‌های هسته‌ای (NPT) از طریق بمباران تأسیسات هسته‌ای تحت پادمان، خود گویای همه چیز است. اکنون که ایران در روزهای اخیر پیام‌هایی مبنی بر آمادگی احتمالی ایالات متحده برای بازگشت به مسیر مذاکرات دریافت کرده، این پرسش به‌درستی مطرح است که ما چگونه می‌توانیم به تعامل جدیدی اعتماد کنیم؟ باید به یاد داشت که ایران در سال ۲۰۱۵ یک توافق هسته‌ای جامع با شش کشور، از جمله ایالات متحده، امضا کرد؛ توافقی که دولت آمریکا کمتر از سه سال بعد به‌صورت یکجانبه از آن خارج شد. پس از آن نیز، زمانی که ایران با حسن نیت با آغاز دور جدیدی از مذاکرات موافقت کرد، این حسن نیت با حملهٔ دو ارتش مجهز به سلاح هسته‌ای پاسخ داده شد.

همزمان با جنگ ۱۲ روزه رژیم صهیونیستی بر ایران و تا امروز، رسانه‌های وابسته به دولت باکو در یک برنامه حساب ‌شده تبلیغات وسیعی علیه ایران به عمل آورده و می‌آورند که تا بالاترین مقامات کشورمان را شامل می‌شود. پیداست که این یک توطئه برنامه‌ریزی شده از بالا و نوعی همراهی با زرادخانه جنگی دشمن است.مسئولان ایرانی بارها تأکید کرده‌اند که خواهان جنگ با هیچ کشوری نیستند ولی مقامات باکو باید بدانند که هیچکس در ایران همسایگان خود را در صورتی که به این ملت‌ خیانت کنند نخواهد بخشید. بنابراین، مقامات باکو باید عدم همراهی با رژیم صهیونیستی را به اثبات برسانند و یا منتظر تنبیه باشند.

عملکرد احمقانه گروسی در مدیریت آژانس و گزارشات تهیه شده برعلیه ایران و ادعاهای واهی و ابلهانه او در خصوص وضعیت فعالیت های هسته ای جاری در جمهوری اسلامی ایران، همچنین کنار کشیدن ها و جلوآمدن های مکرر او در مقابل جمهوری اسلامی، نشان دهنده غیرقابل اعتماد بودن و عدم مشروعیت وی بعنوان رئیس آژانس انرژی اتمی از دیدگاه هر صاحب نظر حرفه ای بی طرف است. مردک نادان با درز اطلاعات جهت دار و گزارشات غیر واقع،درباره برنامه هسته‌ای ایران، موجب صدور قطعنامه‌ای در شورای حکام شد که صهیونیست‌ها به استناد به همان، جنایت خود در حمله به تاسیسات هسته‌ای ایران را توجیه کرده‌اند. موضوعی که منجر به تصمیم های جمهوری اسلامی ایران در خصوص بررسی خروج از NPT و اخراج ناظران آژانس از کشور گردید. حال چنین فرد معلوم الحالی ،درخواست «ایفای نقش آژانس در هرگونه توافق احتمالی بین ایران و آمریکا» دارد؟ به مقامات مرتبط در جمهوری اسلامی ایران توصیه اکید می گردد که میدان بازی را بر چنین معرکه گیرهای بی خاصیت نان به نرخ روز خور غیرمستقل ، تنگ کرده و با بازی ندادن امثال این افراد، فضای حرفه ای گرای را در نظامات ارتباط بین المللی و همکاری های فراملی در زیربخش های تخصصی، فراهم سازند.ماهیت واقعی شخصی چون گروسی الزاما باید برای افکار عمومی شهروندان جمهوری اسلامی و آزاد اندیشان در سطوح بین اللملی مشخص شده و نوعی جریان رسوا سازی مزدوران پوششی ، دنباله گیری شود.

جنگ ایران و اسرائیل را نباید صرفا با رویکرد نظامی مورد توجه قرار داد. این جنگ، میدانی برای بررسی و تحلیل قدرت نظامی و راهبردهای جنگی، صحنه ای برای آزمون های دیپلماتیک و روابط بین الملل ، آوردگاهی برای آزمون حمایت ها و مشارکت های مردمی، حوزه ای برای سنجش توانمندی ها و غفلت های امنیتی و غیره بوده است. جنگ ۱۲روزه ایران و اسرائیل، یکی از مهم‌ترین رخدادهای امنیتی و راهبردی تاریخ معاصر کشور است که با وجود هزینه‌‌ها و آسیب‌‌های فراوان، حاوی درس‌‌هایی عمیق و راهبردی است. این جنگ، به‌‌عنوان تجربه‌‌ای بزرگ، ظرفیت آن را دارد که با تحلیل درست و توجه به آموزه‌‌هایش، مسیر تکرار جنگ را مسدود و هم‌زمان بستر تقویت موفقیت‌‌ها و کاهش آسیب‌‌ها را فراهم کند.مناسبات راهبردی با قدرت‌‌هایی مانند روسیه و چین نیز در عمل منجر به تقویت موقعیت ایران در جنگ نشد. نهادهایی مانند شانگهای و بریکس نیز صرفا به صدور بیانیه‌‌های کلی بسنده کردند. در مقابل، نقش مثبت کشورهای عرب منطقه قابل‌توجه بود. کشورهایی چون عربستان، عمان، قطر، امارات، عراق و حتی مصر، در روند مذاکرات بین ایران و آمریکا و همچنین در تلاش برای آتش‌‌بس نقش فعال داشتند.این تجربه نشان می‌دهد که راهبرد سیاست خارجی ایران باید از تقابل‌‌گرایی و اتکا به قدرت‌‌های فرامنطقه‌‌ای فاصله بگیرد و بر توسعه روابط پایدار، موثر و اعتمادساز با کشورهای منطقه تمرکز کند.

سکوت سازمان های بین اللمللی در برابر حملات آمریکا و اسرائیل به مراکز اتمی ایران، رفتارهای خصمانه دبیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی و نشت مسلم اطلاعات از این سازمان و مخابره به رژیم صیهونیستی و ایالات متحده، مبنای راست آزمایی وضعیت اتمی ایران بواسطه گزارشات رژیم صیهونیستی که اصلا جزو ان پی تی نمی باشد و صدها ادله دیگر، باعث تصمیم ایران درخصوص توقف بازرسی های آژانس از تاسیسات هسته ای و اتمی تا اطلاع ثانوی و مقدمه ای برای خروج تدریجی کشور از پیمان منع گسترش سلاح های هسته ای شده است. پزشکیان رئیس جمهور دولت چهاردهم در گفتگوی تلفنی با همتای فرانسوی خود با طرح این پرسش که چرا رژیم جنایتکار صهیونیستی که عضو ان‌پی‌تی نیست، باید مرجع و مبنای گزارشات آژانس انرژی اتمی باشد؟ بیان داشت که این رفتارهای دوگانه مشکلات بسیاری برای امنیت منطقه و جهان ایجاد کرده و انتظار این است که آژانس انرژی اتمی ضمن رعایت حقوق کشورها و پرهیز از رفتارهای دوگانه، از حق و حقوق کشورهای عضو نیز دفاع کند.اقدام نمایندگان مجلس که برآمده از خواست ملت ایران است نیز واکنشی طبیعی به این رفتار غیر موجه، غیر سازنده و مخرب دبیرکل آژانس انرژی اتمی بوده است.

تجربه درگیری و جنگ بیرونی تحمیل شده بر ایران، اتحاد داخلی ایجاد شده، تجربه مدیریت بحران و احیای سریع و مواردی همانند باعث خواهد شد تا ایران در مذاکرات احتمالی بعدی، سرسختی بیشتری از خود نشان دهد. یکی دیگر از دلایل سرسخت‌تر شدن ایران در مذاکرات هسته‌ای، به شکست افسانه‌هایی برمی‌گردد که از طرف دشمنان و تحلیلگران غربی در مورد ایران مطرح شده بود. یکی از این افسانه‌ها، مفهوم "گنبد آهنین" بود، که به‌طور خاص به توان دفاعی اسرائیل در مقابل حملات موشکی اشاره داشت. تا پیش از این، این مفهوم در بسیاری از تحلیل‌ها به‌عنوان یک مانع مهم برای هرگونه اقدام نظامی علیه اسرائیل و تهدیدات به ایران مطرح می‌شد. اما حالا، ایران توانسته است این افسانه را شکست دهد و این امر در ایجاد احساس اطمینان و اعتماد به نفس در رهبران ایران مؤثر بوده است.همچنین، در مورد دیگر افسانه‌ها مانند اثرات اقتصادی منفی جنگ و تحریم‌ها، به‌ویژه جهش بی‌سابقه دلار در ایران در صورت جنگ، اینگونه تصورات دیگر قدرت و تأثیرگذاری سابق را ندارند. همچنین از نکات کلیدی دیگر در تحلیل تغییر رویکرد ایران در مذاکرات، تغییرات اساسی در روانشناسی سیاسی مردم ایران می باشد.

«سید عباس عراقچی» وزیر امور خارجه ایران از سفر کوتاه «بدر البوسعیدی» وزیر خارجه عمان به تهران خبر داد.به گفته وزیر خارجه ایران، «بدر البوسعیدی» وزیر امور خارجه عمان امروز در سفر کوتاهی به تهران عناصر پیشنهادی آمریکا درباره توافق هسته‌ای را به ایران ارائه داده است و ایران بر اساس اصول، منافع ملی و حقوق مردم ایران به آن پاسخ مقتضی خواهد داد.

سیاست زدگی عمومی در ایران به حدی بالاست که همه چیز بنوعی به بحث سیاست مرتبط بوده و متاثر از آن می گردد. علاوه بر آن، عموم مردم از صدر تا ذیل جامعه، بنوعی خود را متخصص در مباحث سیاسی دانسته و از منظر خود و عموما بر اساس شنیده ها ، شایعات و ایدئولوژی پمپاژ شده توسط رسانه ها و برخی دستگاه های خاص، درباره سیاست صحبت نموده و حرف و نظر خود را هم درست پنداری می کنند. انتظار عمومی بر آن است که بعد از توافق ایران آمریکا، شاهد رونق اقتصادی در کشور و سیاست درهای باز تجاری باشیم. این برداشت ناپخته بحدی غلیظ است که جتی جناحی از جناح های سیاسی کشور، اقدام به ارسال فرصت های سرمایه گذاری 2000 میلیارد دلاری کرده است. غافل از اینکه ، ایران توسعه یافته نه بدرد آمریکا می خورد و نه بدرد چین و روسیه. تنها گزینه مورد توافق سه ابرقدرت جهانی، تداوم حیات ایرانی درگیر در روزمره است. لذا مسئولیت متخصصان کشور در چنین شرایطی بسیار ظرفیت و حساس بوده تا سکان داری کارشناسی-مدیریتی کشور در چنین وضعیتی را عهده داری کنند. یادمان نرود که بیگانه همیشه بیگانه است و در بهترین شرایط، به دنبال تامین منافع خود می باشد.

بر اساس گزارش گاردین در ۱۵ مه ۲۰۲۵، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، اعلام کرد که ایران به‌طور «نسبی» با شرایط یک توافق جدید هسته‌ای موافقت کرده است. این توافق شامل توقف کامل غنی‌سازی اورانیوم توسط ایران به مدت سه سال برای ایجاد اعتماد است. پس از این دوره، ایران می‌تواند غنی‌سازی را در سطح ۳.۷۵٪، مطابق با توافق برجام ۲۰۱۵، از سر بگیرد. در این مدت، روسیه اورانیوم مورد نیاز برای برنامه‌های صلح‌آمیز هسته‌ای ایران را تأمین خواهد کرد. ایران در حال بررسی این پیشنهاد است و اگر طرفین این باره به توافق برسند، هم تاسیسات غنی سازی ایران باقی می ماند و هم نگرانی های امنیتی آمریکا درباره دسترسی ایران به سلاح هسته ای مرتفع خواهد شد.

گفت‌وگوهای غیرمستقیم ایران و آمریکا ظهر یکشنبه بلافاصله بعد از ورود هیات نمایندگی ایران به محل مذاکرات و دیدار «سید عباس عراقچی» با همتای عمانی خود «بدر البوسعیدی»، آغاز شد.سید عباس عراقچی قبل از سفر به مسقط برای شرکت در دور چهارم مذاکرات غیرمستقیم با آمریکا گفته بود که طرحی را به طرف‌های مقابل ارائه داده‌ایم که می‌تواند صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای ایران را تضمین کند. آن‌ها نیز طرح خود را ارائه داده‌اند، اما متأسفانه شاهد ایده‌های متناقضی از سوی آن‌ها هستیم. برخی تحلیلگران معتقدند این دور از مذاکرات نسبت به سه دور قبلی به خاطر تغییر مواضع آمریکایی‌ها در ارتباط با برنامه هسته‌ای ایران و خواسته‌های زیاده‌خواهانه آنها مبنی بر اینکه ایران باید برنامه هسته‌ای خود را تعطیل کند و حق غنی‌سازی در داخل کشور ندارد، چالشی‌تر و سخت‌تر از سه دور قبلی بوده است.در حالی که روز گذشته شبکه خبری سی‌ان‌ان در خبری مدعی شده بود که همراه تیم آمریکا تیم کارشناسی حضور ندارد، امروز برخی منابع خبری اعلام کردند که دست‌کم ۱۲ نفر همراه با نماینده آمریکا، «استیو ویتکاف» در جریان این مذاکرات دیده شده‌اند که به نظر می‌رسد اعضای تیم او باشند و این گزارش برخلاف ادعاهای قبلی رسانه‌های آمریکاست که گفته بودند ویتکاف بدون هیأت فنی یا کارشناسی به عمان خواهد رفت.اسماعیل بقائی، در شبکه «ایکس» نوشت: «چهارمین دور مذاکرات غیرمستقیم ایران-آمریکا دقایقی قبل پایان یافت؛ مذاکراتی دشوار، اما مفید برای درک بهتر از مواضع یکدیگر و یافتن راه‌هایی معقول و واقع‌بینانه برای حل مسائل مورد اختلاف.».

ایران موضع خود در برابر احتمال استفاده اروپایی‌ها از مکانیسم ماشه را به صورت شفاف اعلام کرده است. ما به صورت رسمی به تمامی امضا کنندگان برجام هشدار داده‌ایم که سوءاستفاده از سازوکار ماشه عواقبی همراه خواهد داشت؛ از جمله اینکه نه تنها به نقش اروپا در این توافق پایان می‌دهد، بلکه این اقدام به صورت بالقوه به افزایش تنش‌هایی غیرقابل ترمیم نیز منجر خواهد شد. سه کشور اروپایی باید از خود بپرسند که چرا به چنین بن بستی گرفتار شده‌اند. در دوران دولت قبلی آمریکا، سه کشور اروپایی به عنوان واسطه کلیدی گفتگوهای غیر مستقیم بین تهران و واشنگتن در این گفتگوها نقش داشتند و ایران هم به طور سازنده‌ای با آنان همکاری کرد. اما زمانی که اراده سیاسی در واشنگتن برای رسیدن به یک توافق از بین رفت، اروپایی‌ها نیز به تدریج تلاش‌های خود در این زمینه را قطع کردند. آنها به جای تطبیق خود با شرایط جدید، موضع تقابلی گرفتند و از بهانه هایی مانند حقوق بشر و روابط مشروع ایران با روسیه استفاده کرده و از تحرکات دیپلماتیک برای احیای توافق هسته‌ای دست کشیدند.

احتمالی که از سایر موارد می‌تواند جدی‌تر باشد، اختلاف طرفین بر سر جزئیات توافق است. اگرچه به نظر می‌رسد ایران و آمریکا در کلیات توافق به موضع یکدیگر نزدیک شده‌اند، اما مواضع متناقض مسئولین آمریکایی می‌تواند عاملی باشد تا طرف ایرانی مذاکرات را متوقف کند. موضع مارکو روبیو در مصاحبه با فاکس نیوز مبنی بر اینکه ایران حق غنی‌سازی در خاک خود را ندارد و پاسخ عراقچی مبنی بر حق ایران بر داشتن چرخه کامل سوخت در داخل خاک خود طبق معاهده منع اشاعه (NPT) و تاکید بر این حق در تماس تلفنی با دبیر کل سازمان ملل این احتمال را تقویت تقویت می‌کند. تعویق مذاکرات می‌تواند به تحولات اخیر یمن از جمله سقوط جنگنده اف-۱۸ از ناو USS Harry S. Truman در پی حمله موشکی انصارالله ارتباط داشته باشد. پس از این اتفاق، پیت هگزت، وزیر دفاع آمریکا در حساب ایکس خود خطاب به ایران نوشت که آمریکا «از حمایت کشنده شما از حوثی‌ها آگاه است. شما در زمان و مکانی که ما انتخاب می‌کنیم بهای آن را خواهید پرداخت.» نکته برجسته‌تر آن بود که ویتکاف این پیام هگزت را بازنشر کرد. اگرچه سخنگوی وزارت خارجه آمریکا اصل این گزاره که توافقی درباره مذاکره در روز شنبه وجود داشته را زیر سوال برده است، اما یک دلیل تعویق مذاکره می‌تواند به تغییرات در تیم ترامپ برگردد. ترامپ اخیرا والتز مشاور امنیت ملی را کنار گذاشته و مارک روبیو وزارت خارجه را با حفظ سمت به جای او گماشته است. چنین تغییراتی علاوه بر این که ممکن است بر مسیر مذاکره با ایران اثر بگذارد می‌تواند حاکی از تغییر اولویت دولت ترامپ نیز باشد.

یکی از سناریوهای مطرح شده برای پیچ خوردن دور چهارمن مذارکرات ایران و آمریکا ، سهم خواهی تروئیکای اروپایی یعنی سه کشور آلمان، فرانسه و انگلیس از مذاکرات ایران- امریکا است. در برداشتی بدبینانه تر، برخی معتقدند که ورود تروئیکا ضمن سهم خواهی، تقویت کننده مواضع آمریکا بشکل مستقیم و غیرمستقیم است. روزنامه تهران تایمز در مطلبی با عنوان "پارازیت فرانسوی" نوشت: انگلیس، فرانسه و آلمان با تهدید به جای دیپلماسی، به دنبال فروپاشی مذاکرات ایران و آمریکا هستند. عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، با اشاره به تروئیکای اروپایی، یادآوری کرد که «مذاکرات اصلی با آمریکا است».او به اروپا در مورد دخالت و اتهامات «با انگیزه سیاسی» هشدار داد. لازم به توضیح است که نمایندگان ایران و تروئیکای اروپایی تاکنون چهار بار در سطح معاونان وزارت‌خانه‌های امورخارجه دیدار و گفت‌وگو کرده‌اند.

«مسعود پزشکیان» ظهر روز دوشنبه ۸ اردیبهشت ۱۴۰۴ به دعوت رسمی «الهام علی‌اف» رئیس‌جهور آذربایجان به آذربایجان سفر کرد. وی با استقبال «یعقوب ایوب‌اف» معاون نخست وزیر و «سمیر شریف‌اف» معاون وزیر امور خارجه این کشور وارد فرودگاه بین‌المللی حیدر علی‌اف شهر باکو شد. «عباس عراقچی» وزیر امور خارجه و «مهدی سنایی» معاون سیاسی رئیس‌جمهور در این سفر پزشکیان را همراهی می‌کنند. مهدی سنایی درباره کاهش مدت سفر از دو روز به یک روز، گفت: قرار بود سفر دو روزه باشد اما با توجه به نظارت مستقیم رئیس‌جمهور به حادثه بندر شهید رجایی برنامه‌های فردا به امروز موکول شد و به‌صورت فشرده برگزار خواهد شد.سنایی با اشاره به اهداف سفر رئیس‌جمهور به جمهوری آذربایجان گفت: علاوه بر دیدارهای رسمی که بین دو رئیس‌جمهور وجود دارد، امضای اسنادی در پایان آن در بخش‌های مختلف اقتصادی حوزه ارتباطات و فرهنگی صورت خواهد گرفت.رئیس‌جمهور هم با اشاره به پیوندهای تاریخی، فرهنگی و خانوادگی میان ملت‌های ایران و آذربایجان بیان داشت که این ارتباطات، زمینه‌ساز شکل‌گیری مسیری مناسب برای گسترش همکاری‌های منطقه‌ای خواهد بود. پزشکیان همچنین با ابلاغ سلام‌های گرم مقام معظم رهبری به مقامات آذربایجان، تصریح کرد: جمهوری اسلامی ایران همواره بر حمایت از حقوق مردم آذربایجان تأکید داشته و بر این باور است که منطقه قره‌باغ بخش جدایی‌ناپذیر از خاک جمهوری آذربایجان است.

دور سوم مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا که از ظهر شنبه ۶ اردیبهشت ماه در مسقط با میانجیگری وزیر امور خارجه عمان از ساعت 11 و 43 دقیقه صبح آغاز شده بود، بعد از حدود چهار ساعت مذاکره پایان یافت و دو هیات برای مشورت به پایتخت های خود باز گشتند. هیات فنی- کارشناسی ایران به ریاست معاونان سیاسی و حقوقی-بین‌المللی وزارت امور خارجه و با حضور کارشناسان مجرب حوزه تحریم، از جمله متخصصین اقتصادی-بانکی و کارشناسان مرتبط با حوزه هسته‌ای و تعامل با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، تشکیل شده بود.رویترز به نقل از یک مقام ارشد در دولت ترامپ نوشت: سومین دور مذاکرات هسته‌ای با ایران مثبت و سازنده بود. اکسیوس نیز از قول یک مقام آمریکایی اعلام کرد: هنوز کارهای زیادی باقی مانده، اما پیشرفت بیشتری در مسیر دستیابی به توافق حاصل شد. ما توافق کردیم که به زودی بار دیگر در اروپا دیدار کنیم.وزیر خارجه ایران با بیان اینکه «هم در موضوعات کلان و جزئیات اختلافات وجود دارد»، گفت: تا جلسه بعدی قرار است در پایتخت‌ها بررسی صورت گیرد که چطور می‌توانیم اختلافات را کم کنیم.اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت امور خارجه نیز با رد ادعای برخی رسانه‌های غربی تاکید کرد موضوع توان دفاعی و موشکی کشور در مذاکرات غیرمستقیم با آمریکا مطرح نبوده و نیست.

هم تیم هسته‌ای ما و هم طرف آمریکایی می‌داند که نقاط اصلی اختلاف بر سر سقف غنی‌سازی، تضمین رفع تحریم‌ها و ترتیب گام‌های بازگشت به تعهدات است. با این حال، فشار زمانی مهلت ۶۰ روزه ترامپ برای رسیدن به یک توافق و نقش میانجیگری عمان ،باید با دقت دنباله گیری شود ( مسلما آمریکا برای بعد از شصت روز برای خود برنامه پلن B دارد) تا مبادا با گنجاندن عبارات خاص در متن توافقنامه، بستر را برای امتیازگیری های نابجا فراهم سازند( نظیر واژه تعلیق و لغو در دور های قبلی مذاکرات).شاید تا زمانی که فناوری هسته‌ای ما در مرحله جنینی و نوزادی بود‌، توجیه‌پذیر بود که فناوری هسته‌ای خود را در زمره منافع حاشیه‌ای به حساب آورده و در میز مذاکره بخشی را داده و امتیازی همسطح بخش واگذار شده دریافت کنیم اما امروز فعالیت صلح‌آمیز هسته‌ای ما نه تنها دوره نوزادی‌، بلکه دوره نوجوانی را هم پشت سر گذاشته است و در چنین شرایطی‌، فناوری هسته‌ای ایران در زمره منافع «مهم و حساس» کشور قرار دارد. مگر می‌شود با این همه فراز و نشیب و جانفشانی عزیزانی همچون شهیدان علیمحمدی‌، شهریاری‌، روشن‌، فخری‌زاده و... فعالیت هسته‌ای کشور را با نگاه منافع حاشیه‌ای نگریست و پای میز مذاکره با طرف آمریکایی رفتاری مشابه دهه 80 درخصوص هسته‌ای کشورمان داشت؟

ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه قانون معاهده جامع راهبردی میان این کشور و جمهوری اسلامی ایران که پیشتر به تصویب دومای دولتی و شورای فدراسیون ( دو رکن قانونگذاری روسیه) رسیده بود را امضا کرد.جمعه ۲۸ دی‌ماه ۱۴۰۳ و در سفر دکتر مسعود پزشکیان رئیس‌جمهور به مسکو، معاهده مشارکت جامع راهبردی جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه در آیینی در کاخ کرملین به امضای رؤسای جمهور دو کشور رسید. این سند چارچوب قانونی را برای توسعه بیشتر همکاری بین مسکو و تهران در بلندمدت تعیین می‌کند. این توافق سطح مناسبات روسیه و ایران را به عنوان شرکای راهبردی تثبیت می‌کند و همه حوزه ها از جمله دفاعی، مبارزه با تروریسم، انرژی، مالی، حمل و نقل، صنعت، کشاورزی، فرهنگ، علم و فناوری را در بر می‌گیرد.پیش از این قانونگذاران روس ۱۹ فروردین ۱۴۰۴ در دومای دولتی و سناتورها نیز ۲۷ فروردین در شورای فدراسیون، لایحه ارسالی دولت روسیه با امضای رئیس جمهور این کشور را تصویب کرده بودند.با امضای این قانون توسط پوتین، فرایند قانونی این معاهده در روسیه تکمیل شده است. اجرایی شدن این معاهده منوط به طی شدن فرایند قانونی در دو کشور است.برخی از منتقدین می پرسند که آیا ضرورتی نداشت که مجلس دوازدهم هم اقدام به تصویب متقابل معاهده کند؟

برخی از صاحب نظران معتقدند که آمریکا به دلایل مختلفی به‌دنبال کاهش تنش با ایران است؛ نخست تمرکز راهبردی بر مقابله با چین، دوم کاهش اصطکاک در خاورمیانه برای آزادسازی ظرفیت‌های نظامی و امنیتی و سوم نمایش دیپلماسی فعال برای نشان دادن نتیجه بخشی رویکرد سیاست خارجی‌اش در ۱۰۰ روز نخست. گروهی از تحلیل گران بیان می دارند که تمایل آمریکا به صلح با ایران، راهبرد چندگانه تسهیل و تسریع در تسلط یابی تدریجی از درون ( بجای سرشاخ شدن از بیرون) ، ایمن سازی خط انرژی خاورمیانه ( نفت و گاز خلیج فارس)، کاهش مزاحمت از طرف نیروهای نیابتی در منطقه ( با تاکید بر پنج کشور) ، تسریع و تشدید ایجاد و بهره برداری از تاسیسات تولید میکرو چیت در امارات ، آمادگی برای رویارویی بزرگ با چین ( با تاکید بر دو بعد جدا کردن تایوان یا نگاه ژئوپلتیکی و بعد اقتصادی) را دنبال می کند.

غریب آبادی معاون وزیر خارجه گفت که ما بر سر اصل حق ایران برای غنی‌سازی اورانیوم مذاکره نمی‌کنیم و غنی‌سازی اورانیوم جز خطوط قرمز ماست. ایران به دنبال سلاح هسته‌ای نبوده و غنی سازی اورانیوم هم با اهداف صلح آمیز در کشورمان انجام می‌شود. جلسات کارشناسی و فنی با هدف استخراج جزئیات مذاکرات، روز چهارشنبه هفته جاری به صورت غیر مستقیم در مسقط برگزار خواهد شد.مبانی تحریم یعنی قوانین تحریمی کنگره و دستورات اجرایی رئیس جمهور باید لغو شود و روز چهارشنبه در مورد مسائل اینچنینی مذاکره می شود.برخی از منابع عنوان داشته اند که تاکید ایران بر برداشته شدن تحریم ها و تاکید آمریکایی هابرای رفع نگرانی ادعایی ساخت بمب هسته ای دو روی یک سکه است و مبنای مذاکرات کارشناسی نیز همین مساله است. تاکیداتی نبز نظیر عدم موافقت با انتقال اورانیم به خارج از کشور و برنامه ریزی برای کاهش درصد اورانیوم غنی شده از 60 درصد به سمت درصدهای کمتر، از نمونه قابل ذکر در این باره می باشد. اگر این مرحله باز به جلو برود و به نتیجه برسد آنچه مهم است اخذ تضمین از آمریکا است با توجه به عهدشکنی آمریکا در برجام علی رغم برخورداری از پشتوانه قطعنامه شورای امنیت ، بسیار مهم است و باید برای مساله اخذ تضمین تدبیر جدیدی اندیشید تا کار با اطمینان کافی جلو برود.

نیویورک تایمز مدعی شده است که مقامات ایرانی اعلام کرده‌اند که زیرساخت‌های هسته‌ای‌ را که میلیاردها دلار در آن سرمایه‌گذاری کرده‌اند، نه برخواهند چید و نه از بین خواهند برد. گویا در گفت‌وگوهای خصوصی پیش از آغاز دور جدید مذاکرات، طرف ایرانی به مقامات آمریکایی اعلام کرده بود که آماده‌اند سطح غنی‌سازی اورانیوم را به میزان تعیین‌شده در توافق ۲۰۱۵ با دولت اوباما کاهش دهند: ۳.۶۷ درصد، که سطح مورد نیاز برای تولید سوخت نیروگاه‌های هسته‌ای است. ایران آماده است ذخایر اورانیوم غنی‌شده خود را به روسیه یا کشور دیگری منتقل کند، مشابه آنچه در اوایل سال ۲۰۱۶ و با آغاز اجرای توافق دوران اوباما انجام داد. از آن زمان، ایران به‌طور چشمگیری حجم این ذخایر را افزایش داده و اکنون به اندازه‌ای اورانیوم با غنای ۶۰ درصد در اختیار دارد که در صورت تصمیم به ساخت سلاح، برای تولید بیش از شش بمب هسته‌ای کافی است.