شعار سال: دونالد ترامپ اخيرا در تصميمي خلاف خواست
پنتاگون اعلام کرد که با پايان عمليات عليه داعش، نظاميان آمريكايي بهسرعت از
سوريه خارج خواهند شد. اين تصميم ترامپ که استعفاي جيمز متيس، وزير دفاع آمريكا را
در پي داشت، با واکنشهاي منفي زيادي در داخل آمريكا و نيز در ميان متحدان اين
کشور روبهرو شد. در پي اين اعتراضها گفته ميشود که ترامپ در عقبنشيني نسبت به
تصميم اخير خود، برنامه خروج نيروهاي آمريكايي از سوريه را در مدتزماني چهارماهه
انجام خواهد داد.
لايحهاي که قرار است در روزهاي آينده در سنا به رأي گذاشته شود، نيز بهطورکامل
با خروج نظاميان آمريكا از سوريه مخالفت نخواهد کرد بلکه خواستار خروج طبق برنامه
زمانبندي و با اتخاذ سياستهايي موازي با آن خواهد شد. اعمال تحريم عليه حکومت
بشار اسد يکي از بندهايي است که سناتورهاي ارشد جمهوريخواه از جمله ليندسي گراهام
در لايحه گنجاندهاند تا اين نگراني بين همپيمانان آمريكا ايجاد نشود که اين
کشور سياست خود در قبال سوريه را بهطورکامل تغيير داده است. منتقدان خروج آمريكا
از سوريه بر اين باورند که با اين اقدام، فضاي بيشتري براي نفوذ روسيه و ايران در سوريه
فراهم خواهد شد.
اين لايحه از حمايت هر دو حزب دموکرات و جمهوريخواه برخوردار است و
چهار موضوع مختلف را دربر ميگيرد که دو بخش آن به تقويت رابطه ايالات متحده با اسرائيل
و اردن، دو متحد کليدي آمريكا در خاورميانه، در همسايگي سوريه مربوط ميشود. يک
بخش نيز مشخصا مرتبط با اسرائيل و منع اعمال هرگونه تحريم عليه اين متحد واشنگتن
در خاورميانه است. بخش چهارم اين لايحه بر حکومت بشار اسد تمرکز دارد که در آن بر
لزوم اعمال تحريمهاي بيشتر بر سوريه تأكيد شده است.
تقريبا همزمان با طرح اين لايحه، دونالد ترامپ هم از تصميم پيشين خود
براي خروج در يک ماه از سوريه عقبنشيني کرد و با دادن فرصت حدود چهارماهه براي خارجشدن
نظاميان آمريكايي از اين کشور، موافقت کرده است. ترامپ در جريان سفر اخير خود به
عراق به فرمانده نيروهاي آمريكايي مستقر در سوريه و عراق گفته است که نظاميان چند
ماه فرصت دارند تا به نحوي امن و منظم از سوريه خارج شوند.عمليات نظامي آمريكا در
سوريه سال 2014 و براي مبارزه با داعش آغاز شد. آمريكا درحالحاضر در سوريه بيش
از دو هزار نيروي نظامي دارد.
مذاکره تلفني نتانياهو و پوتين
نخستوزير اسرائيل براي نخستينبار پس از اعلام خروج قريبالوقوع
نظاميان آمريكايي از سوريه، در تماس تلفنی با ولاديمير پوتين، وضعيت سوريه پس از خروج
نظاميان آمريكا از اين کشور را بررسي کرد. دفتر بنيامين نتانياهو، نخستوزير
اسرائيل نيز گفته است که در اين تماس تلفني، دو طرف بر سر هماهنگي امنيتي ميان
ارتشهاي دو کشور در ارتباط با وضعيت سوريه و تحولات اخير اشتراک نظر داشتند. در
بخشي از بيانيه دولت اسرائيل آمده است که نتانياهو به پوتين گفته است «بهطورجدی
قصد دارد مانع از تثبيت موقعيت نظامي ايران در سوريه شود». روسيه از حملات گسترده
نسبت داده شده به اسرائيل در هفته گذشته در چند منطقه سوريه، با اين عنوان که نقض
حريم سوريه و قوانين بينالملل بوده و پروازهاي مسافربري را به خطر انداخته است، انتقاد
کرده است.هماهنگي اسرائيل و روسيه درباره عمليات اسرائيل در سوريه، از حدود چهار
ماه پيش و در پي ساقطشدن هواپيماي نظامي روسيه و کشتهشدن 15 خدمه
آن در جريان يک حمله که اسرائيل عامل آن دانسته شده، عليه «اهداف ايراني» در
لاذقيه براي مدتي با توقف روبهرو شد.
پس از تصميم اوليه ترامپ براي خارجکردن فوري نظاميان آمريكايي از
سوريه، رسانهها از «غافلگيري» نتانياهو از اين تصميم «هماهنگنشده» خبر دادند. نتانياهو در روزهاي گذشته در يک گفتوگوي تلفني با
ترامپ، رئيسجمهور آمريكا را متقاعد کرد تا خروج نظاميان آن کشور از سوريه در
روندي محتاطانهتر انجام شود.
پيشنهاد کردها به دمشق
تصميم ترامپ براي خروج نظاميان آمريكايي از سوريه، با تحولاتي در داخل
اين کشور بحرانزده همراه بود. کردهاي سوريه که درحالحاضر بخشهايي از شرق و شمال
سوريه را در کنترل خود دارند، اعلام کردند که در حال مذاکره براي رسيدن به يک
توافق سياسي با دولت بشار اسد هستند و اين مذاکرات با ميانجيگري روسيه صورت خواهد
گرفت.
يکي از مسئولان ارشد نيروهاي کرد در شمال سوريه گفته است «در تلاشيم تا
اين توافق را با دولت سوريه و بدون درنظرگرفتن جزئيات و زمان دقيق اجراي طرح آمريكا
براي خارجشدن از سوريه پيش ببريم. کردها که بخش عمده شمال و شرق سوريه را در
اختيار دارند، پيشنهاد خود را براي توافق با دولت اسد و برگزاري نشستي در روسيه
ميان کردها و مسئولان سوري مطرح کردهاند و اکنون منتظر پاسخ مسکو هستند. شمال و
شرق سوريه بخشي از خاک سوريه است و حمايت از مرزهاي اين مناطق نيز بر عهده دولت
دمشق است، ما اين را در مذاکراتمان با دولت بشار اسد مطرح خواهيم کرد. ما درباره
آينده سوريه اختلافنظر داريم نه درباره سوريه، مرزها و وحدت آن. ما طرف سوري را
از پيشنهادهايي مطلع کرديم که مفادش آمادگي يگانها براي تحويل تمام نقاط مرزي جهت
گسترش حاکميت دولت سوريه به نظام دمشق است و به موجب آن موضوع قانون اساسي و راهحل
سياسي به آينده موکول شود؛ با اين شرط که روسيه ضامن اين تدارکات باشد.»
پيشازاين نيز روزنامه الشرقالاوسط گزارش داده بود که «سيبان حمو»، فرمانده
يگانهاي مدافع خلق کرد سوريه بههمراه يک هيئت به پايگاه حميميم رفت و سپس ديداري
محرمانه در دمشق برگزار شد که علي مملوک، مدير دفتر امنيت ملي سوريه، علي ايوب،
وزير دفاع سوريه و هيئت نظامي روسيه در آن حضور داشتند. گفته ميشود «حمو» در اين
سفر حامل پيامي با محتواي «تحويل مرزها به دولت سوريه در ازاي موافقت دمشق با
ايجاد حکومت محلي با ضمانت روسيه«بوده است. اين پيشنهاد بهدنبال
دستيابي به توافقي براي پرکردن جاي خالي نيروهاي آمريكايي پس از خروج از سوريه و
بستن راه مداخله ترکيه در شمال و شمال شرقي سوريه است. در چنين شرايطي مسکو که
نفوذ زيادي بر حکومت سوريه دارد، در تلاش است تا نقشي کليدي براي کاهش تنش ميان
تمام طرفين درگير در سوريه ايفا کند.
شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه شرق، تاریخ انتشار 16 دی 97، شماره: 3335