البته باید توجه داشت که سل دیگر اعضای بدن به جز ریه‌ها را نیز درگیر می‌کند که به آن سل خارج ریوی می‌گویند و از جمله آن می‌توان به سل غدد لنفاوی، سل استخوان، سل ادراری یا سل مغز (مننژیت سلی) اشاره کرد.

در سال ۴۳ موارد ابتلا به سل در ایران ۱۴۲ نفر در سال بوده و مبتلایان به دلیل نبود دارو و درمان نامناسب جان خود را از دست می‌دادند اما با ارتقاء بهداشت و واکسناسیون کشوری، اکنون این آمار به ۱۱ بیمار در سال رسیده و همه این‌ها به برکت انقلاب اسلامی بوده که خدمات ارزنده‌ای در حوزه بهداشت و درمان به مردم کشور داده شده است.

بیشترین علت ابتلا به سل رعایت نکردن بهداشت محسوب می‌شود و در کشور‌های در حال توسعه جهان شیوع بالایی دارد، اما ما با وجود اینکه کشوری در حال توسعه هستیم و در همسایگی ما ۲ کشور رکورددار جهان در ابتلا به سل قرار دارند، با این حال توانستیم موارد ابتلا را به ۷ دهم میانگین جهانی برسانیم که خود دستاوردی بزرگ برای کشور عزیزمان ایران در جهان محسوب می‌شود.

مهشید ناصحی رئیس اداره مبارزه با سل وزارت بهداشت گفت: موارد ابتلا به سل در سال ۲۰۱۶ در جهان ۱۴۰ مورد در ۱۰۰ هزار نفر تخمین زده شده است و متاسفانه فقط ۶۱ درصد از موارد سل تخمینی در سال ۲۰۱۶ در کشور‌های جهان شناسایی و به سازمان جهانی بهداشت گزارش شده اند.

رئیس اداره مبارزه با سل و جذام وزارت بهداشت افزود: بیش از ۹۰ درصد موارد بیماری و مرگ ناشی از سل در کشور‌های در حال توسعه رخ می‌دهد، کشور‌هایی که ۷۵ درصد موارد بیماری در آن‌ها به فعال‌ترین گروه سنی به لحاظ اقتصادی (یعنی ۱۵ تا ۵۴ سالگی) تعلق دارد.

وی ادامه داد: در کشور‌های در حال توسعه یک فرد بزرگسال مبتلا به سل به طور متوسط ۳ تا ۴ ماه قادر به کار کردن نیست و لذا ۲۰ تا ۳۰ درصد درآمد سالانه خانواده وی از دست می‌رود، این در حالی است که با مرگ چنین فردی به طور متوسط ۱۵ سال درآمد خانواده به طور یک جا از بین خواهد رفت.

وی با اشاره به اینکه حاصل تقسیم فراوانی مطلق موارد سل کشور‌ها به جمعیت آن‌ها میزان بروز سل نامیده می‌شود، اظهار کرد: در سال ۲۰۱۶ میلادی در جهان، حدود ۱۰.۴ میلیون نفر جدید به سل فعال مبتلا شده (۵.۹ میلیون نفر مرد، ۳.۵ میلیون نفر زن و یک میلیون نفر کودک) که برآورد می‌شود حدود ۱.۶۷ میلیون نفر در اثر این بیماری جان می‌سپارند.

رئیس اداره مبارزه با سل و جذام وزارت بهداشت، اظهار کرد: این بیماری که مهمترین علت مرگ ناشی از بیماری‌های عفونی تک عاملی در جهان است (حتی بیشتر از ایدز، مالاریا و سرخک)، دارای مرتبه نهم در بار جهانی بیماری هاست و پیش بینی می‌شود تا سال ۲۰۲۰ همچنان جایگاه کنونی خود را حفظ کند و یا تا رتبه هفتم ارتقا یابد.

ایرج حریرچی سخنگو و معاون کل وزارت بهداشت با اشاره به وضعیت سل در ایران گفت: به صورت میانگین ۱۴۰ نفر در هر ۱۰۰ هزار نفر جمعیت به سل در جهان مبتلا می‌شوند و ابتلا به سل در ایران با وجود دو همسایه که بیشترین میزان ابتلا به سل در کشورهایشان مشاهده شده، تنها ۱۱ بیمار به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر جمیعت کشور بوده که ۱۳ تا ۱۴ برابر کمتر از متوسط جهانی است.

حریرچی گفت: در ۴۵ سال گذشته نیز ابتلا در ایران ۱۴۲ بیمار به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر بوده است و در سال ۹۶ هشت هزار و ۸۱۹ بیمار مبتلا به سل در کشور شناسایی شدند که ۱۵ درصدشان غیر ایرانی بودند.

علاء الدین الوان، معاون سازمان جهانی بهداشت در سفر خود به ایران نیز از فعالیت‌های ایران در کنترل بیماری سل و ایدز تقدیر کرد.

رئیس اداره مبارزه با سل وزارت بهداشت، بیان کرد: در میان استان ها، سیستان و بلوچستان و گلستان بیشترین میزان‌های بروز و شیوع را در کشور دارا هستند، همسایگی ایران با دو کشور افغانستان و پاکستان که در زمره ۲۲ کشور High Burden دنیا هستند، همچنین عراق (با بحران‌های چند ساله اخیر آن) و کشور‌های تازه استقلال یافته شمال کشور (با شیوع بالای سل مقاوم به چند دارو) ضرورت توجه بیش از پیش ما را به این بیماری متذکر می‌کند.

ایرج حریرچی سخنگوی وزارت بهداشت گفت: برخی از گروه‌ها همچون معتادان، افراد مبتلا به اچ آی وی یا ایدز و افراد بی خانمان بیشتر در معرض ابتلا به سل قرار دارند به گونه‌ای که در افراد مبتلا به ایدز، سل تا ۱۰ درصد مشاهده می‌شود.

حریرچی افزود: ۳۰ آزمایشگاه ویژه کشت ویروس سل، ۵ مرکز بستری سل مقاوم به درمان در استان‌های کرمانشاه، فارس، خراسان رضوی، آذربایجان شرقی و گلستان که از سال ۹۰ آغاز شده بود اکنون فعال شده اند.

حریرچی افزود: بیمارستان مسیح دانشوری نیز به عنوان قطب بین المللی سل به بیماران ایرانی و غیر ایرانی خدمات ارائه می‌دهد و تشخیص و درمان سرپایی بیماری سل در کشور رایگان است.وی بیان کرد: ۸ آزمایشگاه مرجع منطقه‌ای برای سل و همچنین فعالیت شبکه آزمایشگاه سل در ۳۸۱ شهر به صورت رایگان نیز از جمله برنامه‌های وزارت بهداشت برای مقابله با این بیماری است.

ناصحی درباره اقدامات وزارت بهداشت برای کنترل و پیشگیری بیماری سل در ایران گفت: وزارت بهداشت کشور ما نیز اقداماتی را به طور روتین در زمینه کنترل این بیماری انجام داده است، از جمله این اقدامات تشخیص و درمان سل بصورت رایگان، همچنین شناسایی و بررسی افراد خانواده و در تماس نزدیک با بیماران مبتلا به سل و تجویز رایگان درمان پیشگیری برای آن‌ها، واکسیناسیون ب. ث. ژ. در بدو تولد برای پیشگیری از اشکال شدید و کشنده بیماری، بیماریابی فعال و غربالگری سل در گروه‌های در معرض خطر بیشتر نظیر افراد در تماس با بیمار مسلول ریوی، افراد اچ آی وی مثبت، زندانیان، دریافت کنندگان پیوند است.

وی اظهار کرد: اگرچه برنامه کنترل سل در کشور ما بسیار موفق بوده است، اما هنوز موارد سل در کشور ما وجود دارد، سل بر خلاف تصور اشتباه بسیاری از مردم، یک بیماری کاملا قابل درمان است و فقط سل‌های ریوی و سل حنجره مسری تلقی می‌شوند، همچنین سل‌های ریوی و سل حنجره، بشرط عدم وجود مقاومت دارویی، پس از دو هفته از شروع درمان، سرایت پذیری خود را از دست می‌دهند، اگر چه درمان سل حداقل شش ماه بطول می‌انجامد، اما فرد مبتلا معمولا پس از دو هفته از آغاز درمان می‌تواند به زندگی معمول خود بازگردد و پس از خاتمه دوره درمانی تجویز شده توسط پزشک، یک فرد سالم و عادی تلقی می‌شود.

ناصحی اظهار کرد: اگرچه میکروب سل می‌تواند هر بافت یا اندامی از بدن را مبتلا کند، ولی در اغلب موارد (۸۰ درصد) ریه‌ها را درگیر می‌کند. به همین دلیل شایع‌ترین علائم بالینی سل نیز از نوع تنفسی است و شایع ترین علامت بیماری سل داشتن سرفه مزمن (به مدت ۲ هفته و یا بیشتر) است.

وی افزود: توصیه ما به هموطنان عزیزمان این است که در چنین مواردی برای اطمینان به نزدیک‌ترین مرکز بهداشتی درمانی مراجعه کنند، از علائم دیگری که معمولا در بیمار مبتلا به سل می‌تواند در کنار سرفه وجود داشته باشد، می‌توان به تب، کاهش اشتها، تعریق شبانه و کاهش وزن اشاره کرد. به یاد داشته باشیم که خلط خونی یکی از علائمی است که حاکی از تاخیر طولانی در تشخیص بیماری سل بوده و لذا در مراحل اولیه بیماری مشاهده نمی‌شود.

محمد رضا مسجدی عضو ایرانی گروه برنامه ریزی و نماینده کشوری گارد (اتحادیه جهانی علیه بیماری‌های تنفسی) گفت: تلاش‌های مجدانه‌ای برای کوتاه کردن مدت درمان بیماری سل به صورت تحقیقات چند کشوری در حال پیگیری است، اما به هرحال پدیدار شدن موارد سل مقاوم (MDR) و فوق مقاوم (XDR) مشکلات جدی بر سر راه توفیق در کنترل این بیماری در سطح جهان به وجود آورده است.

وی گفت: عمده‌ترین راه تشخیص بیماری سل استفاده از ابزار ساده و ارزان امتحان خلط بیماران به روش مستقیم میکروسکوپی است. البته با امکانات مناسب نتیجه آزمایش در طول یک روز به سرانجام می‌رسد، ولی برای تشخیص موارد مقاوم مدت زمان ۸ تا ۱۶ هفته لازم است که بسیار طولانی و به امکانات و نیروی انسانی ماهر نیازمند است. در سالیان اخیر ابداع تست تشخیصی Genexpert که می‌تواند در خلال ۲ ساعت بیماری سل و نوع MDR آن را مشخص سازد، پیشرفت قابل توجه در این زمینه محسوب می‌شود که در بسیاری از کشور‌ها از جمله کشورمان در بعضی مراکز در دسترس است.

این متخصص ریه در ادامه تصریح کرد: بر اساس تخمین‌های سازمان بهداشت جهانی تقریباً ۱/۳ جمعیت بشر کنونی آلوده به میکروب سل است و علائمی از بیماری نزد آن‌ها مشهود است، به عبارتی این افراد دچار سل نهفته یا خفته هستند. تقریباً در ۵ تا ۱۰ درصد این افراد در طول حیاتشان بیماری سل به حالت فعال در می‌آید که ضمن گرفتار کردن شخص سبب انتقال بیماری به دیگران نیز می‌شود.

براساس برنامه ریزی مرکز بیماری‌ها در وزارت بهداشت، افق ۱۴۰۴ بر مبنای افزایش میزان بیماریابی سل ریوی اسمیر مثبت، بیشتر از ۸۵ درصد و موفقیت درمان سل ریوی اسمیر مثبت بیش از ۹۰ درصد پیش بینی شده است.

کشف موارد مبتلا به سل مسری و درمان موفقیت آمیز حداقل ۹۰ درصد مبتلایان نکته حائز اهمیتی است که در حفظ این دستاورد انقلاب اسلامی در حوزه سلامت نقش ویژه‌ای دارد و باید تلاش کرد به دلیل اینکه ایران در همسایگی کشور‌های پرخطر قرار دارد، همچنان با اقدامات درست و تشخیص به موقع موارد در درمان سل موفق باشد.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری باشگاه خبرنگاران جوان ، تاریخ 18 دی 97، کد مطلب: 6789416:www.yjc.ir