شنبه ۲۰ ارديبهشت ۱۴۰۴ - 2025 May 10 
حضور مقام معظم رهبری در سی و دومین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران که بیست و دومین دیدار ایشان از این رویداد فرهنگی را رقم زد، بهانه ای شد تا مروری بر آثاری داشته باشیم که طی چهار دهه اخیر مورد توجه و تقریظ ایشان قرار گرفته است.
شعار سال :حضور مقام معظم رهبری در سی و دومین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران که بیست و دومین دیدار ایشان از این رویداد فرهنگی را رقم زد، بهانه ای شد تا مروری بر آثاری داشته باشیم که طی چهار دهه اخیر مورد توجه و تقریظ ایشان قرار گرفته است.
سی و دومین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران که از چهارم اردیبهشت ماه فعالیت خود را آغاز کرده و تا چهاردهم اردیبهشت ماه نیز ادامه خواهد داشت، بار دیگر اثبات کرد در هر شرایطی، مردم ایران در همراهی با یار مهربان دستی بالا را دارند. گواه این مدعا صحبت های متعدد مسئولان و دست اندرکاران حوزه نشر و یار مهربان و همچنین ناشران و نویسندگان در اقبال مردم با نمایشگاه سی و دوم کتاب است. این در حالی است که نوسانات قیمت ارز طی یک سال گذشته و گرانی قیمت کاغذ به رشد 30 درصدی قیمت کتاب منجر شده است.
اما یکی از مهمترین اتفاقات نمایشگاه سی و دوم که در ششمین روز آن مصادف با دوشنبه نهم اردیبهشت ماه 1398 به وقوع پیوست حضور مقام معظم رهبری حضرت آیت الله خامنه ای در نمایشگاه کتاب و بازدید بیش از دو ساعت و نیم ایشان از غرفه های مختلف بود. در حقیقت با این حضور در سی و دومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، دفعات بازدید ایشان از بزرگترین رویداد فرهنگی کشور را به عدد 22 رساند.
کتاب و کتاب‌خوانی از جمله سرفصل‌هایی است که در فکر و رفتار حضرت آیت‌الله خامنه‌ای از دیرباز تاکنون جایگاه منحصر به فردی داشته و تاکنون روایت‌های پرشماری نیز از توصیه‌ها، دغدغه‌ها و مطالبه‌های ایشان در این حوزه توسط مسئولان فرهنگی و فعالان تخصصی حوزه کتاب، برای مردم نقل شده است.
اهتمام رهبر انقلاب به بازدید از نمایشگاه کتاب از رفتارهای ویژه ایشان در حوزه کتاب است؛ برنامه‌ای که معمولاً ساعتها طول می‌کشد و در جریان آن اتفاقات جالبی می‌افتد و بحث‌های تخصصی فراوانی بین ناشران و غرفه‌داران با آیت‌الله خامنه‌ای شکل می‌گیرد.
** ادبیات دفاع مقدس و انقلاب ضرورت استراتژیک است
در همین ارتباط علیرضا مختارپور دبیرکل نهاد کتابخانه های عمومی کشور گفت: از مجموع 32 دوره برگزاری نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، مقام معظم رهبری در دوره های مختلف و شرایط گوناگون کشور در 22 دوره شرکت کردند.
وی ادامه داد: مقام معظم رهبری همواره در سخنرانی هایشان به اهمیت مساله مطالعه به خصوص برای نسل جوان تاکید داشتند و حضور در نمایشگاه کتاب و قرار گرفتن یار مهربان در سبد فرهنگی خانواده ها را مساله ای ملی نامیده اند.
مختارپور تصریح کرد: حضرت آیت الله خامنه ای بارها بر این نکته تاکید فرمودند، جامعه ای می تواند در تحقق اهداف خود موفق باشد که مردم بصیر، آگاه و خبیر داشته باشد. یکی از مهمترین راه ها برای رسیدن به چنین جایگاهی از طریق مطالعه و همراهی با یار مهربان میسر می‌شود.
وی در پاسخ به این پرسش که با وجود دامنه متعدد و متکثر مطالعاتی رهبر فرزانه انقلاب چرا اغلب آثاری که مورد تقریظ و توجه مقام معظم رهبری قرار گرفته‌اند بیشتر در حوزه ادبیات انقلاب و دفاع مقدس قرار دارند، گفت: دامنه مطالعاتی مقام معظم رهبری بسیار گسترده است و این مساله در نشست های مختلف و گفت و گو با ناشران و نویسندگان بارها به اثبات رسیده است؛ اما توجهی که ایشان به مساله مطالعه و مطالبه مردم در راستای ثبت و نشر خاطرات دفاع مقدس دارند نه تنها نگاهی همراه با تکریم و تجلیل است که ایشان ادبیات دفاع مقدس و انقلاب را ضرورتی استراتژیک می دانند.
به گفته مختارپور ادبیات دفاع مقدس و انقلاب در دیدگاه مقام معظم رهبری نه تنها بازتاب دهنده بخش مهمی از تاریخ پر افتخار معاصر کشورمان است که می تواند چراغ راهی برای نسل بعدی جوانان کشورمان باشد. جوانانی که ما تجلی فرزندان نسل انقلاب را در قامت مدافعان حرم و سربازان ایران و سرزمین های اسلامی شاهد هستیم، با همان روحیاتی که در سال‌های دفاع مقدس در میان رزمندگان شاهد بودیم و یا در اوج رفتار مردم انقلابی که در تظاهرات سرنگونی رژیم شاهنشاهی حضور داشتند.
دبیرکل نهاد کتابخانه های عمومی کشور با بیان آنکه به دلیل اهمیت جایگاه تربیت نسل جوان به خصوص بر مدار ایستادگی و مقاومت در برابر دشمنان ایران، رهبری همواره به معرفی کتاب‌هایی می‌پردازند که بخش قابل توجهی از آنها به مفهوم دفاع مقدس و انقلاب اختصاص داشته است و در دیدارهای‌شان از نمایشگاه بین المللی کتاب علاوه بر غرفه ناشران عمومی، بخشی از این دیدار را به ناشران دفاع مقدس مانند انتشارات روایت فتح، سوره مهر، فاتحان، سروش و انتشاراتی هایی از این دست اختصاص می دهند.
وی افزود: خوشبختانه این اقدامات باعث ایجاد شور و شوق و گرایش هر چه بیشتر نسل جوان به همراهی با کتاب و یار مهربان شده است.
مختارپور با تاکید بر آنکه حضور شخصیت نخست کشور در رویدادی فرهنگی مانند نمایشگاه بین المللی کتاب حرکتی بی نظیر در میان تمامی مقام های مسئول کشورهای دیگر است یادآور شد: این شکل از حضور و همراهی مقام معظم رهبری با رویداد بین المللی کتاب تهران و همراهی با یار مهربان نه تنها میان مسئولان کشورهای جهان و سطح منطقه که حتی در میان مسئولان کشور خودمان نیز حرکتی نمونه گون و نادر است. در حقیقت همراهی مستمر مقام معظم رهبری با نمایشگاه کتاب را نمی توان با حضور هیچکدام از مسئولان و مدیران کشور نیز نیز مقایسه کرد.
وی ادامه داد: در کنار این همراهی، نکته بینی و ظرافت نگاه مقام معظم رهبری در همراهی با کتاب و آثار منتشر شده و مطالعه و ترویج آنها خود الگوی بسیار بزرگ و مهم برای جوانان از یک سو و از سوی دیگر برای نویسندگان، ناشران و اهالی نشر به شمار می‌رود.
به گفته دبیرکل نهاد کتابخانه های عمومی کشور، همراهی مقام معظم رهبری به شکل مستمر با نمایشگاه کتاب نه تنها می تواند به عنوان الگویی در جوامع مسلمان میان مسئولان و متولیان و مردم قرار گیرد که از سوی دیگر موید این نکته است که کتاب و استناد به کتاب میتواند مهمترین الگو برای پیشرفت جوامع به ویژه جوامع اسلامی باشد.
**57 کتاب توصیه شده مقام معظم رهبری
آنچه در ادامه از خاطر شما می گذرد معرفی و مروری است بر 57 کتابی که در سالیان اخیر مورد توجه مقام معظم رهبری قرار گرفته است و متن و حاشیه های منقش به «دست خط عشق» ایشان بر راویان عاشقی تاریخ معاصر کشورمان.
1) « آن بیست و سه نفر» به قلم احمد یوسف‌زاده؛ 2) «پنجره‌های تشنه» اثر مهدی قزلی؛ 3) «سفر به قبله» به نگارش هدایت‌الله بهبودی؛ 4) «گلستان یازدهم» به نویسندگی بهناز ضرابی‌زاده؛ 5) «وقتی مهتاب گم شد» اثر حمید حسام؛ 6) «دختر شینا» به قلم بهناز ضرابی‌زاده؛ 7) «آب هرگز نمی‌میرد» اثر حمید حسام؛ 8) «فرنگیس» به نگارش مهناز فتاحی؛ 9) «در کمین گل سرخ» به نویسندگی محسن مومنی شریف؛ 10) «آتش به اختیار» اثر حجت ایروانی؛ 11) «اردوگاه عنبر» به نویسندگی مشترک حسین فرهنگ اصلاحی، مهدی گلابی و غلامحسین کهن؛ 12) «بابانظر» اثر سید حسین بیضایی؛ 13) «پا به پای باران» به قلم مشترک مرتضی سرهنگی و هدایت الله بهبودی؛ 14) «پایی که جا ماند» به نگارش سید ناصر حسینی پور؛ 15) «پرواز شماره 22» به نویسندگی عصام عبدال وهاب‌الزبیدی و ترجمه محمدحسین زوارکعبه؛ 16) «پیشانی شیشه‌ای» اثر محمد طیب؛ 17) «تپه‌های لاله سرخ» به قلم غلامرضا نباتی؛ 18) «تیپ 83» به نویسندگی محمدعلی دیباجی؛ 19) «جدال در زیویه» به قلم مشترک شهید محمدتقی مشکوری، عباس پاسیار، ولی صابری و حمید حسینی؛ 20) «جشن حنابندان» با نگارش محمدحسین قدمی؛ 21) «جنگ پابرهنه» به قلم رحیم مخدومی؛ 22) «جنگ خیابانی» اثر سید نظام مولاهویزه، 23) «خداحافظ کرخه» به نویسندگی داوود امیریان؛ 24) «دا» اثر سیده اعظم حسینی؛ 25) «دسته یک» به قلم اصغر کاظمی؛ 26) «دشت شقایق‌ها» به نگارش محمدرضا بایرامی؛ 27) «زنده‌باد کمیل» به نویسندگی محسن مطلق؛ 28) «سفر به شهر زیتون» اثر جواد جزینی؛ 29) «سفر به قله‌ها» به قلم هدایت‌الله بهبودی؛ 30) «شانه‌های زخمی خاکریز» با نگارش صباح پیری؛ 31) «عبور از آخرین خاکریز» به نویسندگی دکتر احمد عبدالرحمن با ترجمه محمدحسین زوارکعبه؛ 32) «فرمانده من» اثر رحیم مخدومی؛ 33) «ضربت متقابل» به نویسندگی مشترک حسین بهزاد و گلعلی بابایی؛ 34) «گزارش یک بازجویی» اثر مرتضی بشیری؛ 35) «لشکر خوبان» به قلم معصومه سپهری؛ 36) «مدال و مرخصی» به نگارش هدایت الله بهبودی؛ 37) «مقتل» به نویسندگی محمد بکایی؛ 38) «نجیب» اثر محمدجواد جزینی؛ 39) «نورالدین پسر ایران» به قلم معصومه سپهری؛ 40) «نونی صفر» اثر سیدحسن شکری؛ 41) «همپای صاعقه» به نوبسدگی مشترک گلعلی بابایی و حسین بهزاد؛ 42) «هنگ سوم» به قلم مجتبی الحسینی با ترجمه محمد حسین زوار کعبه؛ 43) «یادداشت‌های خرمشهر» به نگارش شهید بهروز مرادی؛ 44) «یادداشت‌های ناتمام» به قلم علی سمندریان و 45) «یاد یاران» به نویسندگی حمید داوودآبادی می توان ااشره کرد که تمامی این آثار توسط انتشرات «سوره مهر» به چاپ رسیده است.
اما 12 اثر دیگر لیست 57 کتاب تقریظ شده توسط مقام معظم رهبری از ناشران دیگر است که در ادامه به معرفی آنها خواهیم پرداخت.
46) «یاور صادق» اثر حسین نیری (انتشارات فاتحان)؛ 47) «از الوند تا قراویز» به قلم مشترک حسین بهزاد و گلعلی بابایی (انتشارات بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس)؛ 48) «خاک‌های نرم کوشک» به نگارش سعید عاکف (انتشارات ملک اعظم)؛ 49) «خط فکه» به قلم شهید سیدمحمد شکری (انتشارات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی)؛ 50) «عباس دست‌طلا» اثر محبوبه معراجی پور (انتشارات فاتحان)؛ 51) «فرهنگ جبهه: شوخ طبعی‌ها» به نگارش مشترک مهدی فهیمی و محسن مهرآبادی (انتشارات سروش)؛ 52) « من زنده‌ام» اثر معصومه آباد (انتشارات بروج)؛ 53) «سرباز کوچک امام» به نویسندگی مشترک فاطمه دوست‌کامی و مهدی طحانیان (انتشارات پیام آزادگان)؛ 54) «تَن تَن و سندباد» به قلم محمد میرکیانی (انتشارات قدیانی)؛ 55) «ره‌نمای طریق» اثر محمدعلی جاودان (انتشارات مطیع)؛ 56) «دختران آفتاب» به نویسندگی مشترک امیرحسین بانکی‌پور، بهزاد دانشگر و محمدرضا رضایتمند (انتشارات سروش) و 57) «حماسه هویزه» اثر نصرت‌الله محمودزاده (انتشارات شهید کاظمی).
در ادامه 10 اثر منتخب که بیشترین جریان سازی را در حوزه ادبیات دفاع مفدس و انقلاب در بطن جریان نشر کشور با خود به همراه داشتند را به معرفی می پردازیم:
** خاک‌های نرم کوشک / سعید عاکف
متن تقریظ مقام معظم رهبری:
«الان چند سالی است که کتاب‌هایی درباره سرداران و فرماندهان باب شده و می‌نویسند. بنده هم مشتری این کتاب ها هستم و می‌خوانم. بعضی از این‌ها را من خودم از نزدیک می‌شناختم؛ آنچه درباره‌شان نوشته شده، روایت‌های صادقانه و بسیار تکان دهنده است. این هم حالا آدم میتواند کم و بیش تشخیص بدهد کدام مبالغه آمیز است و کدام صادقانه است. آدم می‌بیند برخی از این شخصیت‌های برجسته، حتی در لباس کارگر به میدان جنگ آمده‌اند؛ این اوستا عبدالحسین برونسی، قبل از انقلاب یک بنّا بود و با بنده هم مرتبط بود. شرح حالش را نوشته‌اند. من توصیه می‌کنم و واقعا دوست می‌دارم شماها بخوانید. اسم این کتاب، خاک‌های نرم کوشک است؛ قشنگ هم نوشته شده است.»
معرفی کتاب:
خاطرات اوستا عبدالحسین برونسی به نقل از خانواده و همرزمان شهید؛ این کتاب شرح حال انسانی وارسته است که قبل از انقلاب در روستای گلبوی کدکن از توابع تربت حیدریه به کار سخت و طاقت فرسای بنایی مشغول بود و در کنار آن به خواندن دروس حوزوی نیز روی آورده بود تا اینکه بعدها به علت شدت یافتن مبارزات او زندانی و مورد شکنجه‌های وحشیانه ساواک قرار گرفت. با پیروزی انقلاب اسلامی در ایران زمینه‌های لازم برای رشد او مهیا شد و چنان لیاقتی از خود نشان داد که زبانزد همگان شد و نامش حتی در محافل خبری استکبار جهانی نیز راه یافت. رمز رستگاری شهید برونسی عبودیت و بندگی بی قید و شرط او در مقابل حق و حقیقت بوده است.
** دا / سیده اعظم حسینی
متن تقریظ مقام معظم رهبری:
«کتاب دا که حقا و انصافا کتاب بسیار خوب و قابل طرح در سطح جهانی است، مربوط به بخش کوچکی از وقایع جنگ تحمیلی است و این نشان می‌دهد که هشت سال دفاع مقدس دارای ظرفیت تولید هزاران کتاب به منظور انتقال فرهنگ و ارزش‌های اسلامی و انقلابی به جامعه و جهان است ... این کتاب در گستره کشور هنوز شناخته نشده است؛ در حالی که چند صد هزار تا حالا چاپ کردید. اگر «دا » شناخته شود، میلیون‌ها نسخه از این کتاب فروش خواهد رفت و میلیون‌ها نفر از محتوای این کتاب بهره خواهند برد... شما هزار کتاب «دا » می‌توانید تولید کنید. «دا» یک رگه‌ی ارزشمند است که در معدن پیدا کردید، این راه را ادامه دهید.»
معرفی کتاب:
این کتاب خاطرات راوی از روزهای آغازین جنگ و روزهای حمله ارتش بعثی عراق به خرمشهر و مقاومت‌های مردمی در این شهر را روایت می‌کند. در این کتاب سیده زهرا حسینی خاطرات خود از روزهای مقاومت و روزهای پس از آن را با جزئی‌ترین موارد روایت می‌کند تا آنجا که این گونه جزئی نگری و بیان لحظه لحظه وقایع باعث شده تا بسیاری آن را رمان بنامند ، حال آنکه این کتاب سراسر خاطرات واقعی و حقیقی سیده زهرا از آن روزها است. راوی در آن روزها تنها 17 سال داشته و اهمیت این کتاب شاید در این باشد که وقایع جنگ ما برای اولین بار از زاویه دید یک دختر نوجوان روایت شده است.
خاطراتی که راوی حدود 20 سال آنها را در درون سینه خود همچون یک راز حفظ کرد و حرفی از آن نزد. در این کتاب ناگفته‌هایی از جنگ بیان شده که تا کنون کسی از آن ها حرف نزده است. این کتاب نگاه‌های مختلف از گروه‌های فکری و اقشار مختلف را به خود جلب کرده است. مسئولان و مدیران فرهنگی، هنرمندان، نویسندگان، سینماگران از جمله کسانی هستند که این کتاب را مورد تحسین قرار داده‌اند.
این کتاب از نظر تصویری و سینمایی جنبه‌های فوق العاده‌ای دارد و اگر به کارگردانی ماهر سپرده شود میتواند بسیار تاثیرگذار باشد. تا کنون چند تن از کارگردان‌های صاحب‌نام کشور برای ساخت فیلم کتاب «دا » ابراز تمایل کرده‌اند.
** پایی که جا ماند / سید ناصر حسینی پور
متن تقریظ مقام معظم رهبری:
«تاکنون هیچ کتابی نخوانده و هیچ سخنی نشنیده‌ام که صحنه‌های اسارت مردان ما در چنگال نامردمانِ بعثی عراق را، آن چنان که در این کتاب است به تصویر کشیده باشد. این یک روایتِ استثنائی از حوادث تکان‌دهنده‌ای است که از سویی صبر و پایداری و عظمت روحی جوانمردانِ ما را، و از سویی دیگر پسَتی و خباثت و قساوت نظامیان و گماشتگان صدام را، جزء به جزء و کلمه به کلمه در برابر چشم و دل خواننده می‌گذارد و او را مبهوت می‌کند. احساس خواننده، از یک سو: شگفتی و تحسین و احساس عزت است، و از سوی دیگر: غم و خشم و نفرت.»
معرفی کتاب:
آنچه از کتاب «پایی که جا ماند» بر می‌آید روایت صادقانه سیدناصر حسینی‌پور است که هیچ ادعایی در نویسندگی ندارد. روزی به شوخی از سید ناصر پرسیده‌اند چرا شهید نشده است و او رندانه جواب داده بود: چون به دو چیز دل بسته بودم؛ یکی دوربین دیده‌بانیم و دیگری یادداشت‌های روزانه‌ام. این کتاب هشتصد صفحه‌ای خاطرات روزانه یک اسیر قطع عضو ایرانی است. این کتاب مقاومتِ صد و نوزده شهید را در یک محاصره و جنگ تمام‌عیار در جزیره مجنون نشان می‌دهد. این کتاب در حقیقت تصویری است از سرگذشت نامه یک نیروی اطلاعات و عملیات که لو رفته است و گوشه ای از سرگذشت‌نامه اسرای مجروح ایرانی است در زندان‌های مخفی عراق و در بیمارستان الرشید بغداد.
در فصل‌های پایانی، کتاب زندگی اسرای مفقودالاثر ایرانی را در اردوگاه‌های تکریت به تصویر می‌کشد و شمه‌ای از مظلومیت اسرای مفقودالاثر را نشان می‌دهد.
** آن بیست و سه نفر / احمد یوسف‌زاده
متن تقریظ مقام معظم رهبری:
«در روزهای پایانی 93 و آغازین 94 با شیرینی این نوشته‌ی شیوا و جذاب و هنرمندانه، شیرین‌کام شدم و لحظه‌ها را با این مردان کم سال و پرهمت گذراندم. به این نویسنده‌ی خوش ذوق و به آن بیست و سه نفر و به دست قدرت و حکمتی که همه‌ی این زیبائی‌ها، پرداخته‌ی سرپنجه‌ی معجزه‌گر اوست درود می‌فرستم و جبهه‌ی سپاس بر خاک می‌سایم.
یک بار دیگر کرمان را از دریچه‌ی این کتاب، آنچنان که از دیرباز دیده و شناخته‌ام، دیدم و منشور هفت رنگ زیبا و درخشان آن را تحسین کردم».
معرفی کتاب:
کتاب آن بیست و سه نفر اثر احمد یوسف زاده حاوی خاطرات بیست و سه نوجوان است که توسط ارتش بعث، در عملیات بیت المقدس به اسارت درآمدند و دیکتاتور عراق سعی داشت از این نوجوانان برای ایجاد جنگ روانی علیه ایران استفاده کند.
نگارش این کتاب از روی دست‌‌نوشته‌‌های سال 1370 احمد یوسف زاده و متن فیلم مستند آقای مهدی جعفری صورت گرفته که حاوی ساعتها مصاحبه‌ی دکتر محمد شهبا با افراد گروه بیست‌وسه است. از این رو، خواننده میتواند مطمئن باشد آنچه در این کتاب می‌‌خواند تخیل و قصه‌‌پردازی نیست؛ بلکه روایتی است از آنچه این 23 نفر دیده و از سر گذرانده‌‌اند.
** نورالدین پسر ایران / معصومه سپهری
متن تقریظ مقام معظم رهبری:
«بسم الله الرحمن الرحیم، این نیز یکی از زیباترین نقاشی‌های صفحه پُرکار و اعجازگونه‌ی هشت سال دفاع مقدس است. هم راوی و هم نویسنده حقاً در هنرمندی، سنگ تمام گذاشته‌اند. آمیختگی این خاطرات به طنز و شیرین‌زبانی که از قریحه ذاتی راوی برخاسته و با هنرمندی و نازک‌اندیشیِ نویسنده، به خوبی و پختگی در متن جا گرفته است، و نیز صراحت و جرئت راوی در بیان گوشه‌هایی که عادتاً در بیان خاطره‌ها نگفته می‌ماند، از ویژگی‌های برجسته این کتاب است. تنها نقصی که به نظر رسید نپرداختن به نقش فداکارانه‌ی همسری است که تلخی‌ها و دشواری‌های زندگی با رزمنده‌ای یک‌دنده و مجروح و شلوغ را به جان خریده و داوطلبانه همراهی دشوار و البته پر اَجر با او را پذیرفته است. ساعات خوش و با صفایی را در مقاطع پیش از خواب با این کتاب گذراندم. والحمد لله.»
معرفی کتاب:
«نورالدین پسر ایران» کتاب خاطرات کسی است که بی‌تعارف و بدون تردید، هشت سال در متن جنگ زندگی کرده و امروز برای ماندگاری آن لحظه‌های بی‌نظیر از خاطراتش گفته است.
روایت خاطرات سید نورالدین، سخت شیرین و خواندنی است. تلاش نویسنده برای حفظ ملاحت و طنز مستتر در لاکم نورالدین نیز قابل توجه و شایان تحسین است.
کتاب «نورالدین پسر ایران » اگرچه به خاطرات یک نوجوان خطه آذربایجان پرداخته است، اما در جای جای کتاب ویژگی‌های «فرزند ایران بودن » نورالدین کاملاً پیدا است؛ ویژگی‌هایی چون صفا و صمیمیت، صداقت و صراحت، سادگی و بی‌تکلفی، سر نترس داشتن و شهادت‌طلبی که به خوبی هم تصویر شده است. این‌ها خُلقیات و صفات تمام فرزندان ایران بود که در جبهه‌های نبرد حاضر بودند. برای ورود به کتاب، حتی بد نیست که از مرور عکس‌های آخر کتاب شروع کنیم. عکس‌های نورالدین و همرزمانش که به ترتیب زمان و تاریخ عکس‌ها پشت سر هم چیده شده‌اند، همه ماجرای نورالدین را از آغاز تا کنون مانند یک سرآغاز و یک روایت بصری بازگو می‌کنند. پس از آن باید سراغ متن کتاب رفت که بسیار روان و شیوا و متعهد به استناد و حتی لحن صاحب خاطرات، روایت شده است.
** تَن تَن و سندباد / محمد میرکیانی
متن تقریظ مقام معظم رهبری:
«بسم الله الرّحمن الرّحیم. من هم همین قصّه را همیشه تعریف می‌کردم! حیف که خیلی‌ها آن را باور نداشتند. حالا خوب شد، شاهد از غیب رسید! راوی این حکایت که خود همه چیز را به چشم خود دیده، حکایت تن‌تن و سندباد را چاپ کرده است. حالا دیگر کار من آسان شد! همین بس است که نسخه‌ی این کتاب را به همه بچه‌ها بدهم«...
معرفی کتاب:
«تن‌تن و سندباد» نوشته محمد میرکیانی از معدود آثار قابل دفاع در حوزه کودکان و نوجوانان است که بیش از بیست‌وپنج سال پیش به رشته تحریر درآمد.
داستان این کتاب از آنجا آغاز می‌شود که گروهی از قهرمان‌های داستان‌های غربی به رهبری تن‌تن- چهره معروف قصه‌های غربی که داستان‌های آن از اول برای باشکوه جلوه دادن استعمار اروپاییان به‌ویژه انگلیس منتشر شد- راهی سرزمین‌های مشرق زمین می‌شوند تا بتوانند با آنها بجنگند و شکست‌شان بدهند. در این‌سوی ماجرا قهرمان‌های مشرق زمین به رهبری سندباد به مقابله با آنها می‌روند و درنهایت سندباد ویارانش موفق می‌شوند که می‌توانند آنها را شکست دهند.
** فرهنگ جبهه: شوخ طبعی‌ها / مهدی فهیمی، محسن مهرآبادی
متن تقریظ مقام معظم رهبری:
«وقتی که جلد اول کتاب شما، فرهنگ جبهه، در آمد، طبعا،ً به طور عادی، مثل بقیه منشوراتی که پیش من می‌آورند، نشستم آن را خواندم. این کتاب از بس من را جذب کرد، تا آخرش خواندم. بعد دیدم این کافی نیست، به خانه بردم و گفتم همه بنشینید این کتاب را بخوانید! در جمع خانواده، جاهایی از کتاب را خود بازکردم و خواندم. گفتم که این کتاب اصلاً باید در فضای خانه‌ها باشد و همه باید آن را همیشه داشته باشند. شما اصطلاحات کتاب فرهنگ جبهه را جمع کردید؛ این اصطلاحات خیلی ارزش دارد. مجموعه آن به صورت یک ماده‌ی خام تاریخی و به صورت یک سند تاریخی، الان در اختیار ماست. براساس سند تاریخی، کارهای گزارشی فراوانی ممکن است انجام بگیرد. چقدر خوب است ک آن کسانی که فیلم می‌سازند، یا قصه می‌نویسند، یا شعر می‌گویند، یا نمایشنامه می‌نویسند، از این نوشته‌ها و این اسناد استفاده کنند. آن وقت کارآیی این نوشته‌های شما به حد نهایت می‌رسد که در ادبیات و در هنر رایج مربوط به جنگ بیاید و به خورد آنها برود؛ همچنان که آن اسم‌ها و لقب‌هایی که به آنها اشاره کردید، مثل حسن بی‌ریا، خودش موضوع یک داستان است. این باید بیاید و مثل نگینی که انسان در جای مهمی آن را می‌نشاند، در جای مهمی قرار بگیرد.»
معرفی کتاب:
شاید در کنار هم قرار دادن شوخ طبعی و جبهه، کمی غیر منتظره باشد؛ اما ناب‌ترین شوخی‌ها را به شکل ساده و صمیمی در همین فرهنگ جبهه می‌بینیم که چندان به آن پرداخته نشده است. این شوخی‌ها در چهار قلمرو عبادی، جنگ و شهادت، خوردن و آشامیدن و روابط اجتماعی جای می‌گیرند و رزمندگان، بدون آشنایی نظری با سازوکار ساخت طنز، هر سه نوع طنز، یعنی کلامی، تصویری و محتوایی را به کار برده‌اند.
زبان خوش، سبز، با طراوت، معطر، مهذب و لطیف داشتن، به نظر اهل جهاد و شهادت، کمترین باقیات الصالحات دوره دفاع مقدس و رزمندگان آن است. وقتی زمین و زمان در آتش التهاب و جنون دنیای دیوانه امروز زیر و زبر شدند، از حق نگذشتن و از مدار عدالت خارج نشدن و به جای سردادن آواز مشئوم در خرابه‌ها و ویرانه‌ها، آواز یاد مستان سر دادن و مرگ را نیز ملعبه و بازیچه خود ساختن، این همه و بیشتر را می‌توان در سطر سطر موضوعات فرهنگ جبهه خصوصا شوخ طبعی‌ها پی جست.
** خداحافظ کرخه / نویسنده: داوود امیریان
متن تقریظ مقام معظم رهبری:
«بسم الله الرحمن الرحیم، این کتاب شیرین و ساده، زندگی و احساس و جهت‌گیری‌های بسیجی را بخوبی تشریح می‌کند. نویسنده که خود یک بسیجی با همه‌ی بار فرهنگی این کلمه است، با بیان بعضی از جزئیات بظاهر کم اهمیتّ، آن امر مهم را تصویر و ترسیم کرده است. با اینکه جوانی کم سن و سال است، بسی پخته‌تر از عمر خود می‌نویسد و می‌اندیشد. گاه در نقل حوادث، تسلسل طبیعی و منطقی رعایت نشده است. باری، این یکی از کتابهای خیلی خوب در مجموعه خاطره‌ها است».
معرفی کتاب:
داوود امیریان نگارش کتاب «خداحافظ کرخه» را در سنین جوانی یا شاید بتوان گفت نوجوانی شروع کرده است. وی بیشتر از آنکه در پی معرفی نام و اعتبار افراد در جبهه‌های جنگ باشد، به بیان خصوصیات رفتاری و اخلاقی آنها پرداخته است. شخصیت‌هایی که او در این کتاب از آنها نام می‌برد، ناشناسند.
اکثر آنها بسیجیان گمنامی هستند که یا به شهادت رسیدند، یا جانباز شدند و یا در گوشه‌ای از این کشور زندگی می‌کنند. اما آنچه این کتاب را خواندنی می‌کند صمیمیت و سادگی نویسنده در بیان حال و هوای رزمندگان هنگام عملیات، قبل و بعد از آن، پشت جبهه و فضای کلی جبهه‌ها است.
امیریان کتاب «خداحافظ کرخه » را در چهار بخش تنظیم کرده که هر بخش آن چند فصل کوتاه دارد. از اولین لحظات اعزام به جبهه و استقرار در اردوگاه‌ها تا شوخی‌های رزمندگان در حال و هوای جنگ و روحیه بالای آنها هنگام عملیات، توسلات و مناجات‌های بسیجیان قبل از شهادت و توصیف لحظه شهادت آنها، در این کتاب به خوبی تصویر شده‌اند. نکته دیگر اینکه چون روایتگر این خاطرات خود در همه‌جا حضور داشته و از زبان خودش خاطرات را نقل می‌کند، بر اثرگذاری و باورپذیری آن افزوده است.
** آب هرگز نمی‌میرد / حمید حسام
متن تقریظ مقام معظم رهبری:
«بسم‌الله‌الرّحمن‌الرّحیم. سلام بر یاران حسین (علیه‌السّلام) و سلام بر لشکر انصارالحسین همدان؛ و سلام بر شهیدان، دلاوران، فدائیان، شیران روز و عابدان شب؛ و سلام بر شهید زنده میرزا محمد سُلگی و بر همسر باایمان و صبور او؛ و سلام بر حمید حسام که دردانه‌هایی چون سُلگی و خوش‌لفظ را به ما شناساند. ساعتهای خوش و باصفائی را با این کتاب گذراندم و بارها با دریغ و حسرت گفتم:
درنگی کرده بودم کاش در بزم جنون من هم / لبی تر کرده زان صهبای جام پرفسون من هم
هزاران کام در راه است و دل مشتاق و من حیران / که ره چون می‌توانم یافتن سوی درون من هم ...
در میان کتابهای خاطرات جنگ، این، یکی از بهترین‌ها است. نگارش درست و قوی، ذوق سرشار، سلیقه و حوصله، همّت بلند، همه با هم دست به کار تولید این اثر شده‌اند. کتاب خانم ضرّابی در شرح حال شهید عالی‌مقام علی چیت‌سازیان نیز دارای همین برجستگی‌ها است. این دو نفر از ستارگان اقبال همدانند.»
معرفی کتاب:
«آب هرگز نمی میرد» اسلوبی تازه و طرحی نو در تاریخ شفاهی است که با محوریت خاطرات سردار میرزا محمد سلگی و روایت جمعی از رزمندگان گردان حضرت ابوالفضل و چهار فرمانده لشکر انصار الحسین(ع) به سامان رسیده است که این روش برای جامعیت روایت با توجه به اینکه راوی روایت خاطرات خود را حدیث نفس می دانست انجام شد. استشمام عطر علقمه را از خاطرات علمدار گردان حضرت ابوالفضل(ع) در این کتاب می‌توان دریافت.
فصل اول کتاب به معرفی راوی و نحوه بزرگ شدن او در خانواده ای مذهبی در روستا و ارادت مردم لر زبان این خطه به حضرت ابوالفضل(ع) و شخصیت‌های عاشورایی می پردازد. در بخشی از فصل دوم راوی از روستا برای کار نقاشی ساختمان به همراه برادرش به تهران سفر می کند در بخش هایی از این قسمت به دوران انقلاب و فرهنگ حاکم در پوشش زنان و دختران و فرهنگ غربی نیز اشاره می شود که در شهر فرنگ، تهران آن زمان حاکم بود و راوی در سال 54 عازم خدمت سربازی می شود و در سایر فصول نیز به فعالیت ها و مصاحبه های انجام شده و عملیات های آن دوران پرداخته می شود.
** فرنگیس / مهناز فتاحی
متن تقریظ مقام معظم رهبری:
«بخش ناگفته و بااهمّیّتی از حوادث دوران دفاع را به مناسبت شرح حال این بانوی شجاع و فداکار، در این کتاب می‌توان دید. بانو فرنگیس دلاور با همان روحیّه‌ی استوار و پُرقدرت، و با زبان صادق و صمیمی یک روستایی، و با عواطف و احساسات رقیق و لطیف یک زن، با ما سخن گفته و منطقه‌ی ناشناخته و مهمّی از جغرافیای جنگ تحمیلی را با جزئیّاتش به ما نشان داده است. ما از روستاهای مرزی در دوران جنگ و مصائب فراوان آنان و آوارگی‌ها و گرسنگی‌ها و خسارتهای مادّی و ویرانی‌ها و داغ عزیزان آنها، هرگز به این وضوح و تفصیلی که در این روایت صادقانه آمده است، خبر نداشتیم؛ و نیز از فداکاری جوانان آنان که در شمار اوّلین شتابندگان به مقابله با دشمن مهاجم بودند. ماجرای قتل و اسارت دشمن به دست این بانوی دلاور هم که خود یک داستان مستقل و استثنائی است که نظیر آن فقط در سوسنگرد، در همان اوان، اتّفاق افتاده بود. بانو فرنگیس را باید بزرگ داشت و از نویسنده‌ی کتاب -خانم فتّاحی- به‌خاطر قلم روان و شیوا و هنر مصاحبه‌گیری و خاطره‌نویسی، باید بسیار تشکّر کرد.»
معرفی کتاب:
خاطرات فرنگیس حیدرپور اثر برگزیده جایزه کتاب سال دفاع مقدس به قلم مهناز فتاحی است که به روایت خاطرات زنی شجاع که در مقام دفاع توانست سرباز دشمن را اسیر کند و نیروی دشمن را به خاک و خون بکشاند، می‌پردازد. رهبر انقلاب در سفرشان به کرمانشاه به این بانوی بزرگ اشاره کرده بودند و بر ثبت خاطراتش تاکید داشتند.
این زن کرمانشاهی در روستایی نزدیک گیلان غرب زندگی می‌کند، رفتارش پر ابهت‌تر از تندیس تبر به دستش در کرمانشاه است و دلی مهربان دارد. فرنگیس برای سالیان سال خسته و کلافه از دوربین و مصاحبه زیر بار تعریف خاطراتش نمی‌رفت تا اینکه بالاخره در این کتاب حاضر به روایت بخشی از حوادثی شد که در طی سالیان جنگ بر وی گذشته است.
در سال 1359 پس از حمله عراق به روستای اوازین، مردم به دره‌های اطراف فرار می‌کنند. فرنگیس که در آن زمان 18 سال داشت شب هنگام همراه برادر و پدرش برای تهیه غذا به روستا باز می‌گردند. اما در طول راه پدر و برادر فرنگیس ضمن درگیری با عوامل عراقی کشته می‌شوند و فرنگیس در پی برخورد با دو سرباز عراقی بدون داشتن سلاح گرم، با تبر پدرش با سربازان درگیر شده، یکی را کشته و دیگری را با تمام تجهیزات جنگی اسیر می‌کند و به مقر فرماندهی ارتش ایران تحویل می‌دهد.
کتاب فرنگیس در 12 فصل تنظیم شده که فصل اول به دوران کودکی راوی می‌پردازد که در آن از جنگ و پیامدهای آن خبری نیست اما سایه فقر و محرومیت در جایی که فرنگیس و خانواده‌اش زندگی می‌کنند به خوبی مشهود است. او در این فصل ماجرایی را تعریف می‌کند که قرار بوده به رغم مخالف خود به عقد یک مرد عراقی در شهر خانقین درآید که با دخالت گرگین‌خان، از بزرگان فامیل از اتفاق ناخواسته پیشگیری می‌شود.
در فصل دوم، خواستگاری از روستای مجاور، گورسفید، برای فرنگیس می‌آید که این بار ازدواج صورت می‌گیرد و او با مردی به نام علیمردان زندگی مشترکی را شروع می‌کند. فصل بعدی نشان می‌دهد این زن و شوهر جوان زندگی نسبتا خوشی را آغاز می‌کنند اما در ادامه که شرح آن در فصل چهارم آمده، اول زندگی مشترک این زوج جوان با آغاز جنگ تحمیلی حکومت بعثی عراق علیه جمهوری اسلامی ایران همزمان شده و نیروهای متجاوز عراقی خیلی زود از مرزها گذشته و به روستای آنها نزدیک می‌شوند.
گروهی از مردهای روستا برای مقابله با دشمن به خط مقدم می‌روند و گروهی دیگر که برای سراغ گرفتن از آنها راهی می‌شوند همگی به شهادت می‌رسند. زنان و مردان باقی مانده در روستا به کوه‌های اطراف پناه می‌برند و به این صورت صحنه‌های دهشتناک جنگ و مقاومت و حماسه آفرینی زنان و مردان غیور مناطق مرزی از جمله خطه گیلان‌غرب به ویژه فرنگیس و خانواده‌اش یکی پس از دیگری خود را نشان می‌دهد. فرنگیس در یکی از این صحنه‌ها و هنگامی که از پناهگاهی در کوه‌های اطراف روستا به خانه برگشته تا آذوقه بردارد، در بازگشت با 2 سرباز عراقی مواجه می‌شود که یکی از آنها را با تبر می‌کشد و دیگری را اسیر می‌کند.
در فصل‌های بعدی کتاب، دوران آوارگی فرنگیس و خانواده‌اش و دیگر ساکنان روستاهای مناطق مرزی روایت می‌شود که چندین بار محل اسکان خود را تغییر می‌دهند. بارها به روستا باز می‌گردند اما هر بار با بمباران‌های بی‌وقفه دشمن مواجه شده و تعدادی شهید و مجروح می‌شوند. تعدادی از اعضای خانواده فرنگیس هم در این وقایع شهید و مجروح می‌شوند.
علاوه بر بمباران‌های دشمن، برخورد کودکان و نوجوانان و اهالی روستاها با مین هم بارها حادثه‌ساز می‌شود. با توجه به موقعیت جغرافیایی محل سکونت فرنگیس و خانواده‌اش، او صحنه‌هایی از دوران دفاع مقدس را روایت می‌کند که جزو وقایع اصلی جنگ در آن دوران محسوب می‌شدند. از جمله بمباران‌های بی‌وقفه روستاهای اطراف گیلان غرب، حمله منافقین به اسلام آباد و عملیات مرصاد و دیگر وقایعی که جزو حوادث فراموش نشدنی آن دوران هستند؛ همچون سفر مقام معظم رهبری به استان کرمانشاه که در آن سفر مقام معظم رهبری به شهر گیلان غرب هم می‌روند و فرنگیس موفق می‌شود با رهبر معظم انقلاب دیدار کند.
سی و دومین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران که از چهارم اردیبهشت ماه فعالیت خود را آغاز کرده و تا چهاردهم اردیبهشت ماه نیز ادامه خواهد داشت، بار دیگر اثبات کرد در هر شرایطی، مردم ایران در همراهی با یار مهربان دستی بالا را دارند. گواه این مدعا صحبت های متعدد مسئولان و دست اندرکاران حوزه نشر و یار مهربان و همچنین ناشران و نویسندگان در اقبال مردم با نمایشگاه سی و دوم کتاب است. این در حالی است که نوسانات قیمت ارز طی یک سال گذشته و گرانی قیمت کاغذ به رشد 30 درصدی قیمت کتاب منجر شده است.
اما یکی از مهمترین اتفاقات نمایشگاه سی و دوم که در ششمین روز آن مصادف با دوشنبه نهم اردیبهشت ماه 1398 به وقوع پیوست حضور مقام معظم رهبری حضرت آیت الله خامنه ای در نمایشگاه کتاب و بازدید بیش از دو ساعت و نیم ایشان از غرفه های مختلف بود. در حقیقت با این حضور در سی و دومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، دفعات بازدید ایشان از بزرگترین رویداد فرهنگی کشور را به عدد 22 رساند.
کتاب و کتاب‌خوانی از جمله سرفصل‌هایی است که در فکر و رفتار حضرت آیت‌الله خامنه‌ای از دیرباز تاکنون جایگاه منحصر به فردی داشته و تاکنون روایت‌های پرشماری نیز از توصیه‌ها، دغدغه‌ها و مطالبه‌های ایشان در این حوزه توسط مسئولان فرهنگی و فعالان تخصصی حوزه کتاب، برای مردم نقل شده است.
اهتمام رهبر انقلاب به بازدید از نمایشگاه کتاب از رفتارهای ویژه ایشان در حوزه کتاب است؛ برنامه‌ای که معمولاً ساعتها طول می‌کشد و در جریان آن اتفاقات جالبی می‌افتد و بحث‌های تخصصی فراوانی بین ناشران و غرفه‌داران با آیت‌الله خامنه‌ای شکل می‌گیرد.
** ادبیات دفاع مقدس و انقلاب ضرورت استراتژیک است
در همین ارتباط علیرضا مختارپور دبیرکل نهاد کتابخانه های عمومی کشور گفت: از مجموع 32 دوره برگزاری نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، مقام معظم رهبری در دوره های مختلف و شرایط گوناگون کشور در 22 دوره شرکت کردند.
وی ادامه داد: مقام معظم رهبری همواره در سخنرانی هایشان به اهمیت مساله مطالعه به خصوص برای نسل جوان تاکید داشتند و حضور در نمایشگاه کتاب و قرار گرفتن یار مهربان در سبد فرهنگی خانواده ها را مساله ای ملی نامیده اند.
مختارپور تصریح کرد: حضرت آیت الله خامنه ای بارها بر این نکته تاکید فرمودند، جامعه ای می تواند در تحقق اهداف خود موفق باشد که مردم بصیر، آگاه و خبیر داشته باشد. یکی از مهمترین راه ها برای رسیدن به چنین جایگاهی از طریق مطالعه و همراهی با یار مهربان میسر می‌شود.
وی در پاسخ به این پرسش که با وجود دامنه متعدد و متکثر مطالعاتی رهبر فرزانه انقلاب چرا اغلب آثاری که مورد تقریظ و توجه مقام معظم رهبری قرار گرفته‌اند بیشتر در حوزه ادبیات انقلاب و دفاع مقدس قرار دارند، گفت: دامنه مطالعاتی مقام معظم رهبری بسیار گسترده است و این مساله در نشست های مختلف و گفت و گو با ناشران و نویسندگان بارها به اثبات رسیده است؛ اما توجهی که ایشان به مساله مطالعه و مطالبه مردم در راستای ثبت و نشر خاطرات دفاع مقدس دارند نه تنها نگاهی همراه با تکریم و تجلیل است که ایشان ادبیات دفاع مقدس و انقلاب را ضرورتی استراتژیک می دانند.
به گفته مختارپور ادبیات دفاع مقدس و انقلاب در دیدگاه مقام معظم رهبری نه تنها بازتاب دهنده بخش مهمی از تاریخ پر افتخار معاصر کشورمان است که می تواند چراغ راهی برای نسل بعدی جوانان کشورمان باشد. جوانانی که ما تجلی فرزندان نسل انقلاب را در قامت مدافعان حرم و سربازان ایران و سرزمین های اسلامی شاهد هستیم، با همان روحیاتی که در سال‌های دفاع مقدس در میان رزمندگان شاهد بودیم و یا در اوج رفتار مردم انقلابی که در تظاهرات سرنگونی رژیم شاهنشاهی حضور داشتند.
دبیرکل نهاد کتابخانه های عمومی کشور با بیان آنکه به دلیل اهمیت جایگاه تربیت نسل جوان به خصوص بر مدار ایستادگی و مقاومت در برابر دشمنان ایران، رهبری همواره به معرفی کتاب‌هایی می‌پردازند که بخش قابل توجهی از آنها به مفهوم دفاع مقدس و انقلاب اختصاص داشته است و در دیدارهای‌شان از نمایشگاه بین المللی کتاب علاوه بر غرفه ناشران عمومی، بخشی از این دیدار را به ناشران دفاع مقدس مانند انتشارات روایت فتح، سوره مهر، فاتحان، سروش و انتشاراتی هایی از این دست اختصاص می دهند.
وی افزود: خوشبختانه این اقدامات باعث ایجاد شور و شوق و گرایش هر چه بیشتر نسل جوان به همراهی با کتاب و یار مهربان شده است.
مختارپور با تاکید بر آنکه حضور شخصیت نخست کشور در رویدادی فرهنگی مانند نمایشگاه بین المللی کتاب حرکتی بی نظیر در میان تمامی مقام های مسئول کشورهای دیگر است یادآور شد: این شکل از حضور و همراهی مقام معظم رهبری با رویداد بین المللی کتاب تهران و همراهی با یار مهربان نه تنها میان مسئولان کشورهای جهان و سطح منطقه که حتی در میان مسئولان کشور خودمان نیز حرکتی نمونه گون و نادر است. در حقیقت همراهی مستمر مقام معظم رهبری با نمایشگاه کتاب را نمی توان با حضور هیچکدام از مسئولان و مدیران کشور نیز نیز مقایسه کرد.
وی ادامه داد: در کنار این همراهی، نکته بینی و ظرافت نگاه مقام معظم رهبری در همراهی با کتاب و آثار منتشر شده و مطالعه و ترویج آنها خود الگوی بسیار بزرگ و مهم برای جوانان از یک سو و از سوی دیگر برای نویسندگان، ناشران و اهالی نشر به شمار می‌رود.
به گفته دبیرکل نهاد کتابخانه های عمومی کشور، همراهی مقام معظم رهبری به شکل مستمر با نمایشگاه کتاب نه تنها می تواند به عنوان الگویی در جوامع مسلمان میان مسئولان و متولیان و مردم قرار گیرد که از سوی دیگر موید این نکته است که کتاب و استناد به کتاب میتواند مهمترین الگو برای پیشرفت جوامع به ویژه جوامع اسلامی باشد.
**57 کتاب توصیه شده مقام معظم رهبری
آنچه در ادامه از خاطر شما می گذرد معرفی و مروری است بر 57 کتابی که در سالیان اخیر مورد توجه مقام معظم رهبری قرار گرفته است و متن و حاشیه های منقش به «دست خط عشق» ایشان بر راویان عاشقی تاریخ معاصر کشورمان.
1) « آن بیست و سه نفر» به قلم احمد یوسف‌زاده؛ 2) «پنجره‌های تشنه» اثر مهدی قزلی؛ 3) «سفر به قبله» به نگارش هدایت‌الله بهبودی؛ 4) «گلستان یازدهم» به نویسندگی بهناز ضرابی‌زاده؛ 5) «وقتی مهتاب گم شد» اثر حمید حسام؛ 6) «دختر شینا» به قلم بهناز ضرابی‌زاده؛ 7) «آب هرگز نمی‌میرد» اثر حمید حسام؛ 8) «فرنگیس» به نگارش مهناز فتاحی؛ 9) «در کمین گل سرخ» به نویسندگی محسن مومنی شریف؛ 10) «آتش به اختیار» اثر حجت ایروانی؛ 11) «اردوگاه عنبر» به نویسندگی مشترک حسین فرهنگ اصلاحی، مهدی گلابی و غلامحسین کهن؛ 12) «بابانظر» اثر سید حسین بیضایی؛ 13) «پا به پای باران» به قلم مشترک مرتضی سرهنگی و هدایت الله بهبودی؛ 14) «پایی که جا ماند» به نگارش سید ناصر حسینی پور؛ 15) «پرواز شماره 22» به نویسندگی عصام عبدال وهاب‌الزبیدی و ترجمه محمدحسین زوارکعبه؛ 16) «پیشانی شیشه‌ای» اثر محمد طیب؛ 17) «تپه‌های لاله سرخ» به قلم غلامرضا نباتی؛ 18) «تیپ 83» به نویسندگی محمدعلی دیباجی؛ 19) «جدال در زیویه» به قلم مشترک شهید محمدتقی مشکوری، عباس پاسیار، ولی صابری و حمید حسینی؛ 20) «جشن حنابندان» با نگارش محمدحسین قدمی؛ 21) «جنگ پابرهنه» به قلم رحیم مخدومی؛ 22) «جنگ خیابانی» اثر سید نظام مولاهویزه، 23) «خداحافظ کرخه» به نویسندگی داوود امیریان؛ 24) «دا» اثر سیده اعظم حسینی؛ 25) «دسته یک» به قلم اصغر کاظمی؛ 26) «دشت شقایق‌ها» به نگارش محمدرضا بایرامی؛ 27) «زنده‌باد کمیل» به نویسندگی محسن مطلق؛ 28) «سفر به شهر زیتون» اثر جواد جزینی؛ 29) «سفر به قله‌ها» به قلم هدایت‌الله بهبودی؛ 30) «شانه‌های زخمی خاکریز» با نگارش صباح پیری؛ 31) «عبور از آخرین خاکریز» به نویسندگی دکتر احمد عبدالرحمن با ترجمه محمدحسین زوارکعبه؛ 32) «فرمانده من» اثر رحیم مخدومی؛ 33) «ضربت متقابل» به نویسندگی مشترک حسین بهزاد و گلعلی بابایی؛ 34) «گزارش یک بازجویی» اثر مرتضی بشیری؛ 35) «لشکر خوبان» به قلم معصومه سپهری؛ 36) «مدال و مرخصی» به نگارش هدایت الله بهبودی؛ 37) «مقتل» به نویسندگی محمد بکایی؛ 38) «نجیب» اثر محمدجواد جزینی؛ 39) «نورالدین پسر ایران» به قلم معصومه سپهری؛ 40) «نونی صفر» اثر سیدحسن شکری؛ 41) «همپای صاعقه» به نوبسدگی مشترک گلعلی بابایی و حسین بهزاد؛ 42) «هنگ سوم» به قلم مجتبی الحسینی با ترجمه محمد حسین زوار کعبه؛ 43) «یادداشت‌های خرمشهر» به نگارش شهید بهروز مرادی؛ 44) «یادداشت‌های ناتمام» به قلم علی سمندریان و 45) «یاد یاران» به نویسندگی حمید داوودآبادی می توان ااشره کرد که تمامی این آثار توسط انتشرات «سوره مهر» به چاپ رسیده است.
اما 12 اثر دیگر لیست 57 کتاب تقریظ شده توسط مقام معظم رهبری از ناشران دیگر است که در ادامه به معرفی آنها خواهیم پرداخت.
46) «یاور صادق» اثر حسین نیری (انتشارات فاتحان)؛ 47) «از الوند تا قراویز» به قلم مشترک حسین بهزاد و گلعلی بابایی (انتشارات بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس)؛ 48) «خاک‌های نرم کوشک» به نگارش سعید عاکف (انتشارات ملک اعظم)؛ 49) «خط فکه» به قلم شهید سیدمحمد شکری (انتشارات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی)؛ 50) «عباس دست‌طلا» اثر محبوبه معراجی پور (انتشارات فاتحان)؛ 51) «فرهنگ جبهه: شوخ طبعی‌ها» به نگارش مشترک مهدی فهیمی و محسن مهرآبادی (انتشارات سروش)؛ 52) « من زنده‌ام» اثر معصومه آباد (انتشارات بروج)؛ 53) «سرباز کوچک امام» به نویسندگی مشترک فاطمه دوست‌کامی و مهدی طحانیان (انتشارات پیام آزادگان)؛ 54) «تَن تَن و سندباد» به قلم محمد میرکیانی (انتشارات قدیانی)؛ 55) «ره‌نمای طریق» اثر محمدعلی جاودان (انتشارات مطیع)؛ 56) «دختران آفتاب» به نویسندگی مشترک امیرحسین بانکی‌پور، بهزاد دانشگر و محمدرضا رضایتمند (انتشارات سروش) و 57) «حماسه هویزه» اثر نصرت‌الله محمودزاده (انتشارات شهید کاظمی).
در ادامه 10 اثر منتخب که بیشترین جریان سازی را در حوزه ادبیات دفاع مفدس و انقلاب در بطن جریان نشر کشور با خود به همراه داشتند را به معرفی می پردازیم:
** خاک‌های نرم کوشک / سعید عاکف
متن تقریظ مقام معظم رهبری:
«الان چند سالی است که کتاب‌هایی درباره سرداران و فرماندهان باب شده و می‌نویسند. بنده هم مشتری این کتاب ها هستم و می‌خوانم. بعضی از این‌ها را من خودم از نزدیک می‌شناختم؛ آنچه درباره‌شان نوشته شده، روایت‌های صادقانه و بسیار تکان دهنده است. این هم حالا آدم میتواند کم و بیش تشخیص بدهد کدام مبالغه آمیز است و کدام صادقانه است. آدم می‌بیند برخی از این شخصیت‌های برجسته، حتی در لباس کارگر به میدان جنگ آمده‌اند؛ این اوستا عبدالحسین برونسی، قبل از انقلاب یک بنّا بود و با بنده هم مرتبط بود. شرح حالش را نوشته‌اند. من توصیه می‌کنم و واقعا دوست می‌دارم شماها بخوانید. اسم این کتاب، خاک‌های نرم کوشک است؛ قشنگ هم نوشته شده است.»
معرفی کتاب:
خاطرات اوستا عبدالحسین برونسی به نقل از خانواده و همرزمان شهید؛ این کتاب شرح حال انسانی وارسته است که قبل از انقلاب در روستای گلبوی کدکن از توابع تربت حیدریه به کار سخت و طاقت فرسای بنایی مشغول بود و در کنار آن به خواندن دروس حوزوی نیز روی آورده بود تا اینکه بعدها به علت شدت یافتن مبارزات او زندانی و مورد شکنجه‌های وحشیانه ساواک قرار گرفت. با پیروزی انقلاب اسلامی در ایران زمینه‌های لازم برای رشد او مهیا شد و چنان لیاقتی از خود نشان داد که زبانزد همگان شد و نامش حتی در محافل خبری استکبار جهانی نیز راه یافت. رمز رستگاری شهید برونسی عبودیت و بندگی بی قید و شرط او در مقابل حق و حقیقت بوده است.
** دا / سیده اعظم حسینی
متن تقریظ مقام معظم رهبری:
«کتاب دا که حقا و انصافا کتاب بسیار خوب و قابل طرح در سطح جهانی است، مربوط به بخش کوچکی از وقایع جنگ تحمیلی است و این نشان می‌دهد که هشت سال دفاع مقدس دارای ظرفیت تولید هزاران کتاب به منظور انتقال فرهنگ و ارزش‌های اسلامی و انقلابی به جامعه و جهان است ... این کتاب در گستره کشور هنوز شناخته نشده است؛ در حالی که چند صد هزار تا حالا چاپ کردید. اگر «دا » شناخته شود، میلیون‌ها نسخه از این کتاب فروش خواهد رفت و میلیون‌ها نفر از محتوای این کتاب بهره خواهند برد... شما هزار کتاب «دا » می‌توانید تولید کنید. «دا» یک رگه‌ی ارزشمند است که در معدن پیدا کردید، این راه را ادامه دهید.»
معرفی کتاب:
این کتاب خاطرات راوی از روزهای آغازین جنگ و روزهای حمله ارتش بعثی عراق به خرمشهر و مقاومت‌های مردمی در این شهر را روایت می‌کند. در این کتاب سیده زهرا حسینی خاطرات خود از روزهای مقاومت و روزهای پس از آن را با جزئی‌ترین موارد روایت می‌کند تا آنجا که این گونه جزئی نگری و بیان لحظه لحظه وقایع باعث شده تا بسیاری آن را رمان بنامند ، حال آنکه این کتاب سراسر خاطرات واقعی و حقیقی سیده زهرا از آن روزها است. راوی در آن روزها تنها 17 سال داشته و اهمیت این کتاب شاید در این باشد که وقایع جنگ ما برای اولین بار از زاویه دید یک دختر نوجوان روایت شده است.
خاطراتی که راوی حدود 20 سال آنها را در درون سینه خود همچون یک راز حفظ کرد و حرفی از آن نزد. در این کتاب ناگفته‌هایی از جنگ بیان شده که تا کنون کسی از آن ها حرف نزده است. این کتاب نگاه‌های مختلف از گروه‌های فکری و اقشار مختلف را به خود جلب کرده است. مسئولان و مدیران فرهنگی، هنرمندان، نویسندگان، سینماگران از جمله کسانی هستند که این کتاب را مورد تحسین قرار داده‌اند.
این کتاب از نظر تصویری و سینمایی جنبه‌های فوق العاده‌ای دارد و اگر به کارگردانی ماهر سپرده شود میتواند بسیار تاثیرگذار باشد. تا کنون چند تن از کارگردان‌های صاحب‌نام کشور برای ساخت فیلم کتاب «دا » ابراز تمایل کرده‌اند.
** پایی که جا ماند / سید ناصر حسینی پور
متن تقریظ مقام معظم رهبری:
«تاکنون هیچ کتابی نخوانده و هیچ سخنی نشنیده‌ام که صحنه‌های اسارت مردان ما در چنگال نامردمانِ بعثی عراق را، آن چنان که در این کتاب است به تصویر کشیده باشد. این یک روایتِ استثنائی از حوادث تکان‌دهنده‌ای است که از سویی صبر و پایداری و عظمت روحی جوانمردانِ ما را، و از سویی دیگر پسَتی و خباثت و قساوت نظامیان و گماشتگان صدام را، جزء به جزء و کلمه به کلمه در برابر چشم و دل خواننده می‌گذارد و او را مبهوت می‌کند. احساس خواننده، از یک سو: شگفتی و تحسین و احساس عزت است، و از سوی دیگر: غم و خشم و نفرت.»
معرفی کتاب:
آنچه از کتاب «پایی که جا ماند» بر می‌آید روایت صادقانه سیدناصر حسینی‌پور است که هیچ ادعایی در نویسندگی ندارد. روزی به شوخی از سید ناصر پرسیده‌اند چرا شهید نشده است و او رندانه جواب داده بود: چون به دو چیز دل بسته بودم؛ یکی دوربین دیده‌بانیم و دیگری یادداشت‌های روزانه‌ام. این کتاب هشتصد صفحه‌ای خاطرات روزانه یک اسیر قطع عضو ایرانی است. این کتاب مقاومتِ صد و نوزده شهید را در یک محاصره و جنگ تمام‌عیار در جزیره مجنون نشان می‌دهد. این کتاب در حقیقت تصویری است از سرگذشت نامه یک نیروی اطلاعات و عملیات که لو رفته است و گوشه ای از سرگذشت‌نامه اسرای مجروح ایرانی است در زندان‌های مخفی عراق و در بیمارستان الرشید بغداد.
در فصل‌های پایانی، کتاب زندگی اسرای مفقودالاثر ایرانی را در اردوگاه‌های تکریت به تصویر می‌کشد و شمه‌ای از مظلومیت اسرای مفقودالاثر را نشان می‌دهد.
** آن بیست و سه نفر / احمد یوسف‌زاده
متن تقریظ مقام معظم رهبری:
«در روزهای پایانی 93 و آغازین 94 با شیرینی این نوشته‌ی شیوا و جذاب و هنرمندانه، شیرین‌کام شدم و لحظه‌ها را با این مردان کم سال و پرهمت گذراندم. به این نویسنده‌ی خوش ذوق و به آن بیست و سه نفر و به دست قدرت و حکمتی که همه‌ی این زیبائی‌ها، پرداخته‌ی سرپنجه‌ی معجزه‌گر اوست درود می‌فرستم و جبهه‌ی سپاس بر خاک می‌سایم.
یک بار دیگر کرمان را از دریچه‌ی این کتاب، آنچنان که از دیرباز دیده و شناخته‌ام، دیدم و منشور هفت رنگ زیبا و درخشان آن را تحسین کردم».
معرفی کتاب:
کتاب آن بیست و سه نفر اثر احمد یوسف زاده حاوی خاطرات بیست و سه نوجوان است که توسط ارتش بعث، در عملیات بیت المقدس به اسارت درآمدند و دیکتاتور عراق سعی داشت از این نوجوانان برای ایجاد جنگ روانی علیه ایران استفاده کند.
نگارش این کتاب از روی دست‌‌نوشته‌‌های سال 1370 احمد یوسف زاده و متن فیلم مستند آقای مهدی جعفری صورت گرفته که حاوی ساعتها مصاحبه‌ی دکتر محمد شهبا با افراد گروه بیست‌وسه است. از این رو، خواننده میتواند مطمئن باشد آنچه در این کتاب می‌‌خواند تخیل و قصه‌‌پردازی نیست؛ بلکه روایتی است از آنچه این 23 نفر دیده و از سر گذرانده‌‌اند.
** نورالدین پسر ایران / معصومه سپهری
متن تقریظ مقام معظم رهبری:
«بسم الله الرحمن الرحیم، این نیز یکی از زیباترین نقاشی‌های صفحه پُرکار و اعجازگونه‌ی هشت سال دفاع مقدس است. هم راوی و هم نویسنده حقاً در هنرمندی، سنگ تمام گذاشته‌اند. آمیختگی این خاطرات به طنز و شیرین‌زبانی که از قریحه ذاتی راوی برخاسته و با هنرمندی و نازک‌اندیشیِ نویسنده، به خوبی و پختگی در متن جا گرفته است، و نیز صراحت و جرئت راوی در بیان گوشه‌هایی که عادتاً در بیان خاطره‌ها نگفته می‌ماند، از ویژگی‌های برجسته این کتاب است. تنها نقصی که به نظر رسید نپرداختن به نقش فداکارانه‌ی همسری است که تلخی‌ها و دشواری‌های زندگی با رزمنده‌ای یک‌دنده و مجروح و شلوغ را به جان خریده و داوطلبانه همراهی دشوار و البته پر اَجر با او را پذیرفته است. ساعات خوش و با صفایی را در مقاطع پیش از خواب با این کتاب گذراندم. والحمد لله.»
معرفی کتاب:
«نورالدین پسر ایران» کتاب خاطرات کسی است که بی‌تعارف و بدون تردید، هشت سال در متن جنگ زندگی کرده و امروز برای ماندگاری آن لحظه‌های بی‌نظیر از خاطراتش گفته است.
روایت خاطرات سید نورالدین، سخت شیرین و خواندنی است. تلاش نویسنده برای حفظ ملاحت و طنز مستتر در لاکم نورالدین نیز قابل توجه و شایان تحسین است.
کتاب «نورالدین پسر ایران » اگرچه به خاطرات یک نوجوان خطه آذربایجان پرداخته است، اما در جای جای کتاب ویژگی‌های «فرزند ایران بودن » نورالدین کاملاً پیدا است؛ ویژگی‌هایی چون صفا و صمیمیت، صداقت و صراحت، سادگی و بی‌تکلفی، سر نترس داشتن و شهادت‌طلبی که به خوبی هم تصویر شده است. این‌ها خُلقیات و صفات تمام فرزندان ایران بود که در جبهه‌های نبرد حاضر بودند. برای ورود به کتاب، حتی بد نیست که از مرور عکس‌های آخر کتاب شروع کنیم. عکس‌های نورالدین و همرزمانش که به ترتیب زمان و تاریخ عکس‌ها پشت سر هم چیده شده‌اند، همه ماجرای نورالدین را از آغاز تا کنون مانند یک سرآغاز و یک روایت بصری بازگو می‌کنند. پس از آن باید سراغ متن کتاب رفت که بسیار روان و شیوا و متعهد به استناد و حتی لحن صاحب خاطرات، روایت شده است.
** تَن تَن و سندباد / محمد میرکیانی
متن تقریظ مقام معظم رهبری:
«بسم الله الرّحمن الرّحیم. من هم همین قصّه را همیشه تعریف می‌کردم! حیف که خیلی‌ها آن را باور نداشتند. حالا خوب شد، شاهد از غیب رسید! راوی این حکایت که خود همه چیز را به چشم خود دیده، حکایت تن‌تن و سندباد را چاپ کرده است. حالا دیگر کار من آسان شد! همین بس است که نسخه‌ی این کتاب را به همه بچه‌ها بدهم«...
معرفی کتاب:
«تن‌تن و سندباد» نوشته محمد میرکیانی از معدود آثار قابل دفاع در حوزه کودکان و نوجوانان است که بیش از بیست‌وپنج سال پیش به رشته تحریر درآمد.
داستان این کتاب از آنجا آغاز می‌شود که گروهی از قهرمان‌های داستان‌های غربی به رهبری تن‌تن- چهره معروف قصه‌های غربی که داستان‌های آن از اول برای باشکوه جلوه دادن استعمار اروپاییان به‌ویژه انگلیس منتشر شد- راهی سرزمین‌های مشرق زمین می‌شوند تا بتوانند با آنها بجنگند و شکست‌شان بدهند. در این‌سوی ماجرا قهرمان‌های مشرق زمین به رهبری سندباد به مقابله با آنها می‌روند و درنهایت سندباد ویارانش موفق می‌شوند که می‌توانند آنها را شکست دهند.
** فرهنگ جبهه: شوخ طبعی‌ها / مهدی فهیمی، محسن مهرآبادی
متن تقریظ مقام معظم رهبری:
«وقتی که جلد اول کتاب شما، فرهنگ جبهه، در آمد، طبعا،ً به طور عادی، مثل بقیه منشوراتی که پیش من می‌آورند، نشستم آن را خواندم. این کتاب از بس من را جذب کرد، تا آخرش خواندم. بعد دیدم این کافی نیست، به خانه بردم و گفتم همه بنشینید این کتاب را بخوانید! در جمع خانواده، جاهایی از کتاب را خود بازکردم و خواندم. گفتم که این کتاب اصلاً باید در فضای خانه‌ها باشد و همه باید آن را همیشه داشته باشند. شما اصطلاحات کتاب فرهنگ جبهه را جمع کردید؛ این اصطلاحات خیلی ارزش دارد. مجموعه آن به صورت یک ماده‌ی خام تاریخی و به صورت یک سند تاریخی، الان در اختیار ماست. براساس سند تاریخی، کارهای گزارشی فراوانی ممکن است انجام بگیرد. چقدر خوب است ک آن کسانی که فیلم می‌سازند، یا قصه می‌نویسند، یا شعر می‌گویند، یا نمایشنامه می‌نویسند، از این نوشته‌ها و این اسناد استفاده کنند. آن وقت کارآیی این نوشته‌های شما به حد نهایت می‌رسد که در ادبیات و در هنر رایج مربوط به جنگ بیاید و به خورد آنها برود؛ همچنان که آن اسم‌ها و لقب‌هایی که به آنها اشاره کردید، مثل حسن بی‌ریا، خودش موضوع یک داستان است. این باید بیاید و مثل نگینی که انسان در جای مهمی آن را می‌نشاند، در جای مهمی قرار بگیرد.»
معرفی کتاب:
شاید در کنار هم قرار دادن شوخ طبعی و جبهه، کمی غیر منتظره باشد؛ اما ناب‌ترین شوخی‌ها را به شکل ساده و صمیمی در همین فرهنگ جبهه می‌بینیم که چندان به آن پرداخته نشده است. این شوخی‌ها در چهار قلمرو عبادی، جنگ و شهادت، خوردن و آشامیدن و روابط اجتماعی جای می‌گیرند و رزمندگان، بدون آشنایی نظری با سازوکار ساخت طنز، هر سه نوع طنز، یعنی کلامی، تصویری و محتوایی را به کار برده‌اند.
زبان خوش، سبز، با طراوت، معطر، مهذب و لطیف داشتن، به نظر اهل جهاد و شهادت، کمترین باقیات الصالحات دوره دفاع مقدس و رزمندگان آن است. وقتی زمین و زمان در آتش التهاب و جنون دنیای دیوانه امروز زیر و زبر شدند، از حق نگذشتن و از مدار عدالت خارج نشدن و به جای سردادن آواز مشئوم در خرابه‌ها و ویرانه‌ها، آواز یاد مستان سر دادن و مرگ را نیز ملعبه و بازیچه خود ساختن، این همه و بیشتر را می‌توان در سطر سطر موضوعات فرهنگ جبهه خصوصا شوخ طبعی‌ها پی جست.
** خداحافظ کرخه / نویسنده: داوود امیریان
متن تقریظ مقام معظم رهبری:
«بسم الله الرحمن الرحیم، این کتاب شیرین و ساده، زندگی و احساس و جهت‌گیری‌های بسیجی را بخوبی تشریح می‌کند. نویسنده که خود یک بسیجی با همه‌ی بار فرهنگی این کلمه است، با بیان بعضی از جزئیات بظاهر کم اهمیتّ، آن امر مهم را تصویر و ترسیم کرده است. با اینکه جوانی کم سن و سال است، بسی پخته‌تر از عمر خود می‌نویسد و می‌اندیشد. گاه در نقل حوادث، تسلسل طبیعی و منطقی رعایت نشده است. باری، این یکی از کتابهای خیلی خوب در مجموعه خاطره‌ها است».
معرفی کتاب:
داوود امیریان نگارش کتاب «خداحافظ کرخه» را در سنین جوانی یا شاید بتوان گفت نوجوانی شروع کرده است. وی بیشتر از آنکه در پی معرفی نام و اعتبار افراد در جبهه‌های جنگ باشد، به بیان خصوصیات رفتاری و اخلاقی آنها پرداخته است. شخصیت‌هایی که او در این کتاب از آنها نام می‌برد، ناشناسند.
اکثر آنها بسیجیان گمنامی هستند که یا به شهادت رسیدند، یا جانباز شدند و یا در گوشه‌ای از این کشور زندگی می‌کنند. اما آنچه این کتاب را خواندنی می‌کند صمیمیت و سادگی نویسنده در بیان حال و هوای رزمندگان هنگام عملیات، قبل و بعد از آن، پشت جبهه و فضای کلی جبهه‌ها است.
امیریان کتاب «خداحافظ کرخه » را در چهار بخش تنظیم کرده که هر بخش آن چند فصل کوتاه دارد. از اولین لحظات اعزام به جبهه و استقرار در اردوگاه‌ها تا شوخی‌های رزمندگان در حال و هوای جنگ و روحیه بالای آنها هنگام عملیات، توسلات و مناجات‌های بسیجیان قبل از شهادت و توصیف لحظه شهادت آنها، در این کتاب به خوبی تصویر شده‌اند. نکته دیگر اینکه چون روایتگر این خاطرات خود در همه‌جا حضور داشته و از زبان خودش خاطرات را نقل می‌کند، بر اثرگذاری و باورپذیری آن افزوده است.
** آب هرگز نمی‌میرد / حمید حسام
متن تقریظ مقام معظم رهبری:
«بسم‌الله‌الرّحمن‌الرّحیم. سلام بر یاران حسین (علیه‌السّلام) و سلام بر لشکر انصارالحسین همدان؛ و سلام بر شهیدان، دلاوران، فدائیان، شیران روز و عابدان شب؛ و سلام بر شهید زنده میرزا محمد سُلگی و بر همسر باایمان و صبور او؛ و سلام بر حمید حسام که دردانه‌هایی چون سُلگی و خوش‌لفظ را به ما شناساند. ساعتهای خوش و باصفائی را با این کتاب گذراندم و بارها با دریغ و حسرت گفتم:
درنگی کرده بودم کاش در بزم جنون من هم / لبی تر کرده زان صهبای جام پرفسون من هم
هزاران کام در راه است و دل مشتاق و من حیران / که ره چون می‌توانم یافتن سوی درون من هم ...
در میان کتابهای خاطرات جنگ، این، یکی از بهترین‌ها است. نگارش درست و قوی، ذوق سرشار، سلیقه و حوصله، همّت بلند، همه با هم دست به کار تولید این اثر شده‌اند. کتاب خانم ضرّابی در شرح حال شهید عالی‌مقام علی چیت‌سازیان نیز دارای همین برجستگی‌ها است. این دو نفر از ستارگان اقبال همدانند.»
معرفی کتاب:
«آب هرگز نمی میرد» اسلوبی تازه و طرحی نو در تاریخ شفاهی است که با محوریت خاطرات سردار میرزا محمد سلگی و روایت جمعی از رزمندگان گردان حضرت ابوالفضل و چهار فرمانده لشکر انصار الحسین(ع) به سامان رسیده است که این روش برای جامعیت روایت با توجه به اینکه راوی روایت خاطرات خود را حدیث نفس می دانست انجام شد. استشمام عطر علقمه را از خاطرات علمدار گردان حضرت ابوالفضل(ع) در این کتاب می‌توان دریافت.
فصل اول کتاب به معرفی راوی و نحوه بزرگ شدن او در خانواده ای مذهبی در روستا و ارادت مردم لر زبان این خطه به حضرت ابوالفضل(ع) و شخصیت‌های عاشورایی می پردازد. در بخشی از فصل دوم راوی از روستا برای کار نقاشی ساختمان به همراه برادرش به تهران سفر می کند در بخش هایی از این قسمت به دوران انقلاب و فرهنگ حاکم در پوشش زنان و دختران و فرهنگ غربی نیز اشاره می شود که در شهر فرنگ، تهران آن زمان حاکم بود و راوی در سال 54 عازم خدمت سربازی می شود و در سایر فصول نیز به فعالیت ها و مصاحبه های انجام شده و عملیات های آن دوران پرداخته می شود.
** فرنگیس / مهناز فتاحی
متن تقریظ مقام معظم رهبری:
«بخش ناگفته و بااهمّیّتی از حوادث دوران دفاع را به مناسبت شرح حال این بانوی شجاع و فداکار، در این کتاب می‌توان دید. بانو فرنگیس دلاور با همان روحیّه‌ی استوار و پُرقدرت، و با زبان صادق و صمیمی یک روستایی، و با عواطف و احساسات رقیق و لطیف یک زن، با ما سخن گفته و منطقه‌ی ناشناخته و مهمّی از جغرافیای جنگ تحمیلی را با جزئیّاتش به ما نشان داده است. ما از روستاهای مرزی در دوران جنگ و مصائب فراوان آنان و آوارگی‌ها و گرسنگی‌ها و خسارتهای مادّی و ویرانی‌ها و داغ عزیزان آنها، هرگز به این وضوح و تفصیلی که در این روایت صادقانه آمده است، خبر نداشتیم؛ و نیز از فداکاری جوانان آنان که در شمار اوّلین شتابندگان به مقابله با دشمن مهاجم بودند. ماجرای قتل و اسارت دشمن به دست این بانوی دلاور هم که خود یک داستان مستقل و استثنائی است که نظیر آن فقط در سوسنگرد، در همان اوان، اتّفاق افتاده بود. بانو فرنگیس را باید بزرگ داشت و از نویسنده‌ی کتاب -خانم فتّاحی- به‌خاطر قلم روان و شیوا و هنر مصاحبه‌گیری و خاطره‌نویسی، باید بسیار تشکّر کرد.»
معرفی کتاب:
خاطرات فرنگیس حیدرپور اثر برگزیده جایزه کتاب سال دفاع مقدس به قلم مهناز فتاحی است که به روایت خاطرات زنی شجاع که در مقام دفاع توانست سرباز دشمن را اسیر کند و نیروی دشمن را به خاک و خون بکشاند، می‌پردازد. رهبر انقلاب در سفرشان به کرمانشاه به این بانوی بزرگ اشاره کرده بودند و بر ثبت خاطراتش تاکید داشتند.
این زن کرمانشاهی در روستایی نزدیک گیلان غرب زندگی می‌کند، رفتارش پر ابهت‌تر از تندیس تبر به دستش در کرمانشاه است و دلی مهربان دارد. فرنگیس برای سالیان سال خسته و کلافه از دوربین و مصاحبه زیر بار تعریف خاطراتش نمی‌رفت تا اینکه بالاخره در این کتاب حاضر به روایت بخشی از حوادثی شد که در طی سالیان جنگ بر وی گذشته است.
در سال 1359 پس از حمله عراق به روستای اوازین، مردم به دره‌های اطراف فرار می‌کنند. فرنگیس که در آن زمان 18 سال داشت شب هنگام همراه برادر و پدرش برای تهیه غذا به روستا باز می‌گردند. اما در طول راه پدر و برادر فرنگیس ضمن درگیری با عوامل عراقی کشته می‌شوند و فرنگیس در پی برخورد با دو سرباز عراقی بدون داشتن سلاح گرم، با تبر پدرش با سربازان درگیر شده، یکی را کشته و دیگری را با تمام تجهیزات جنگی اسیر می‌کند و به مقر فرماندهی ارتش ایران تحویل می‌دهد.
کتاب فرنگیس در 12 فصل تنظیم شده که فصل اول به دوران کودکی راوی می‌پردازد که در آن از جنگ و پیامدهای آن خبری نیست اما سایه فقر و محرومیت در جایی که فرنگیس و خانواده‌اش زندگی می‌کنند به خوبی مشهود است. او در این فصل ماجرایی را تعریف می‌کند که قرار بوده به رغم مخالف خود به عقد یک مرد عراقی در شهر خانقین درآید که با دخالت گرگین‌خان، از بزرگان فامیل از اتفاق ناخواسته پیشگیری می‌شود.
در فصل دوم، خواستگاری از روستای مجاور، گورسفید، برای فرنگیس می‌آید که این بار ازدواج صورت می‌گیرد و او با مردی به نام علیمردان زندگی مشترکی را شروع می‌کند. فصل بعدی نشان می‌دهد این زن و شوهر جوان زندگی نسبتا خوشی را آغاز می‌کنند اما در ادامه که شرح آن در فصل چهارم آمده، اول زندگی مشترک این زوج جوان با آغاز جنگ تحمیلی حکومت بعثی عراق علیه جمهوری اسلامی ایران همزمان شده و نیروهای متجاوز عراقی خیلی زود از مرزها گذشته و به روستای آنها نزدیک می‌شوند.
گروهی از مردهای روستا برای مقابله با دشمن به خط مقدم می‌روند و گروهی دیگر که برای سراغ گرفتن از آنها راهی می‌شوند همگی به شهادت می‌رسند. زنان و مردان باقی مانده در روستا به کوه‌های اطراف پناه می‌برند و به این صورت صحنه‌های دهشتناک جنگ و مقاومت و حماسه آفرینی زنان و مردان غیور مناطق مرزی از جمله خطه گیلان‌غرب به ویژه فرنگیس و خانواده‌اش یکی پس از دیگری خود را نشان می‌دهد. فرنگیس در یکی از این صحنه‌ها و هنگامی که از پناهگاهی در کوه‌های اطراف روستا به خانه برگشته تا آذوقه بردارد، در بازگشت با 2 سرباز عراقی مواجه می‌شود که یکی از آنها را با تبر می‌کشد و دیگری را اسیر می‌کند.
در فصل‌های بعدی کتاب، دوران آوارگی فرنگیس و خانواده‌اش و دیگر ساکنان روستاهای مناطق مرزی روایت می‌شود که چندین بار محل اسکان خود را تغییر می‌دهند. بارها به روستا باز می‌گردند اما هر بار با بمباران‌های بی‌وقفه دشمن مواجه شده و تعدادی شهید و مجروح می‌شوند. تعدادی از اعضای خانواده فرنگیس هم در این وقایع شهید و مجروح می‌شوند.
علاوه بر بمباران‌های دشمن، برخورد کودکان و نوجوانان و اهالی روستاها با مین هم بارها حادثه‌ساز می‌شود. با توجه به موقعیت جغرافیایی محل سکونت فرنگیس و خانواده‌اش، او صحنه‌هایی از دوران دفاع مقدس را روایت می‌کند که جزو وقایع اصلی جنگ در آن دوران محسوب می‌شدند. از جمله بمباران‌های بی‌وقفه روستاهای اطراف گیلان غرب، حمله منافقین به اسلام آباد و عملیات مرصاد و دیگر وقایعی که جزو حوادث فراموش نشدنی آن دوران هستند؛ همچون سفر مقام معظم رهبری به استان کرمانشاه که در آن سفر مقام معظم رهبری به شهر گیلان غرب هم می‌روند و فرنگیس موفق می‌شود با رهبر معظم انقلاب دیدار کند.
شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری ایرنا،تاریخ انتشار:13 اردیبهشت1398،کدخبر:83301217،www.irna.ir
برگزیده ها