شعار سال: بسياري ونزوئلا را سنگ‌ محکي براي سنجش تمايل آمريکا براي اقدام نظامي در کشورهاي خارجي توصيف مي‌کنند. داستان از اين قرار است که برخي مي‌گويند با وجود تمايل تيم ضدايراني و تندرو آمريکا در حوزه سياست خارجي، خود شخص رئيس‌جمهور علاقه‌اي به جنگ ندارد. اين گزاره چند وقتي است که بر سر زبان وزير خارجه ايران نيز قرار گرفته. يکي از نکاتي که ظريف در گفت‌وگوهاي خود با شبکه‌ها و رسانه‌هاي غربي برجسته مي‌کند، همين است. جواد ظريف با بازخواني شعار تبليغاتي ترامپ تأکيد مي‌کند که او به مردم آمريکا وعده داد که جنگي را آغاز نخواهد کرد؛ اما داستان موقعي در دست‌انداز مي‌افتد که تيم «B» وارد ماجرا مي‌شود؛ جان بولتون، محمد بن‌سلمان، بن‌ زايد و بنيامين نتانياهو. اين اصطلاح هم ساخته محمدجواد ظريف است. حرف وزير امور خارجه ايران اين است که اين تيم به دنبال کشاندن ترامپ در تله‌اي هستند که با بالابردن تنش، گزينه نظامي به اتفاق محتمل‌تري تبديل شود. جامعه و شرايط ونزوئلا با ايران خيلي متفاوت است؛ اما تصميم‌ آمريکا در قبال اين کشور نفتي آمريکاي جنوبي مي‌تواند تأثير زيادي بر روند سياست خارجي ايالات متحده داشته باشد.
‌

سی‌ان‌ان: ترامپ گفت تمايلي به جنگ و مداخله نظامي ندارد
برخي منابع فاش کرده‌اند پس از حمايت علني مقامات ارشد آمريکايي از مداخله نظامي در ونزوئلا، دونالد ترامپ اعلام کرده تمايلي به آغاز «جنگ طولاني با عواقب نامشخص» ندارد. اين گزارش سی‌ان‌ان مورد توجه رسانه‌هاي متعددي در ايران قرار گرفت. تمرکز رسانه‌ها بر اين گزارش خود به علت اين بود که براي مخاطب ايراني، ماجرای ونزوئلا و رابطه ترامپ و بولتون فراتر از مناقشه دو کشور دوست و دشمن شده است. به‌ گزارش رسانه‌هاي داخلي به نقل از سی‌ان‌ان برخي مقامات نزديک به تحولات ونزوئلا اعلام کرده‌اند پس از آنکه اين هفته نقشه‌های آمريکا براي انتقال قدرت در ونزوئلا نقش بر آب شد، دونالد ترامپ، رئيس‌جمهوری اين کشور، از مشاوران ارشدش خواسته تا مراتب احتياط را درباره اظهارنظر در اين‌ موضوع رعايت کنند. ترامپ درباره این موضوع که برخي از دستيارانش علنا از مداخله نظامي در ونزوئلا حرف مي‌زنند، ابراز نارضايتي کرده است. ترامپ پس از تماس تلفني با «ولاديمير پوتين»، رئيس‌جمهوری روسيه، در روز جمعه همچنين در اظهاراتي متناقض از مقامات ارشد دولتش که گفته بودند مسکو در تلاش براي سرپا نگه‌داشتن دولت کاراکاس است، حضور روسيه در ونزوئلا را کم‌اهميت جلوه داد. در چند روز اخير جان بولتون، تأثيرگذارترين عضو گروه B از نظر ظريف، گزينه نظامي در قبال ونزوئلا را مطرح کرد. به گزارش سی‌ان‌ان ترامپ درباره گفته مشاور امنيت ملي خود گفته اگر بولتون راه خودش را مي‌رفت، او اکنون در چندين مکان در حال جنگ بود. ترامپ از مدت‌ها پيش اظهار کرده بود که «همه گزينه‌ها درباره ونزوئلا روي ميز است».«مايک پمپئو»، وزير خارجه و ديگر عضو تيم گروه B، هم در مصاحبه با فاکس‌نيوز گفت که «اقدام نظامي امکان‌پذير است و اگر لازم باشد، آمريکا اين کار را خواهد کرد».

بولتون هم پنتاگون را براي اعمال گزينه‌هاي نظامي تحت فشار قرار داده و او اين هفته در مصاحبه‌اي گفت که ايالات متحده اجازه نمي‌دهد که با گوايدو بدرفتاري شود.اما ترامپ که تا‌به‌حال دست بولتون را براي مديريت وضعيت ونزوئلا باز گذاشته بود، به نظر مي‌رسد اين هفته محتاط‌تر وارد عمل شده و محرمانه درباره طرح‌هاي گوايدو براي به‌دست‌گرفتن قدرت و کسب پشتيباني ارتش ونزوئلا اظهار نگراني کرده است. بولتون موضع‌گيري‌هاي تندي درباره بسياري از مسائل دارد و از ديرباز جزء مقامات تندرو آمريکا محسوب مي‌شد. بدبيني رئيس‌جمهور آمريکا زماني شکل گرفت که کودتاي نظامي‌اي که گوايدو و برخي مقامات آمريکايي روي آن حساب کرده بودند، شکست خورد و او را واداشت تا به اعتبار سرويس اطلاعاتي آمريکا که اعلام کرده بود حلقه داخلي مادورو براي تمرّد از او آماده‌اند، شک کند. به گفته برخي منابع آگاه، ترامپ در نشست‌هايي در هفته جاري، دستيارانش را درباره اينکه اطلاعات مربوط به گوايدو تا چه حد موثق است، تحت فشار قرار داده بود. به گفته منابع آشنا به موضوع، ترامپ مشتاق برکناري مادورو از قدرت است؛ ولي به مشاورانش تفهيم کرده که تمايلي ندارد عملياتي را آغاز کند که به «جنگ طولاني با عواقب نامشخص» بينجامد.سی‌ان‌ان به نقل از يک فرد آگاه از محتواي نشست روز چهارشنبه گذشته کاخ سفيد براي بررسي اقدامات بعدي در ونزوئلا نوشت که اين مذاکرات تنها حدود 10 تا 15 دقيقه طول کشيده است. دولت ونزوئلا سه‌شنبه گذشته از خنثي‌سازي تلاش گروهي نظامي براي کودتا خبر داد.

ونزوئلا، سنگ محک رابطه ترامپ با بولتون
البته اين‌دست تحليل‌ها تنها به سی‌ان‌ان اختصاص ندارد. ديروز ايسنا، به نقل از پايگاه خبري هيل نوشت: جان بولتون در روزهاي اخير حمايت خود را از مداخله نظامي در ونزوئلا براي برکناري نيکولاس مادورو، رئيس‌جمهور اين کشور، ابراز کرده است؛ اقدامي که مي‌تواند براي دونالد ترامپ يک چالش باشد؛ رئيس‌جمهوري که تاکنون ترجيح خود را براي کاهش درگيري‌هاي نظامي موجود و جلوگيري از بروز درگيري‌هاي جديد ابراز کرده و در اين راستا نيز اقداماتي انجام داده است. در‌حالي‌که ترامپ گفته است تمام گزينه‌ها درباره ونزوئلا روي ميز هستند، جان بولتون به چهره‌اي تبديل شده که به طور علني از هرگونه اقدام نظامي حمايت مي‌کند. بولتون روز جمعه با مايک پمپئو، وزير امور خارجه آمريکا و پاتريک شاناهان، وزير دفاع موقت در پنتاگون ديدار کرد تا درباره وضعيت ونزوئلا با آنان گفت‌وگو کند. اين دو تفکر متفاوت درباره مداخله خارجي اکنون و در‌حالي‌که آمريکا در حال بررسي اقدامش در قبال ونزوئلا است، در دولت فعلي آمريکا در شديدترين سطح خود قرار دارند. پل پوزنر، کارشناس مسائل ونزوئلا در دانشگاه کلارک در‌اين‌باره مي‌گويد: دولت آمريکا بسيار دچار شکاف است. ترامپ لفاظي‌هاي بولتون را دوست دارد؛ اما فکر نمي‌کنم علاقه‌اي به مداخله در ونزوئلا داشته باشد. به گفته پوزنر، رئيس‌جمهور آمريکا تمايل دارد «مواضعي را برگزيند که فکر مي‌کند در مسائل داخلي به لحاظ سياسي به او کمک خواهند کرد». او مي‌گويد: ترامپ قصد ندارد ماشه را بچکاند. به باور ويليام لئوگراند، استاد دانشگاه آمريکن که متخصص سياست‌هاي خارجي آمريکا در قبال آمريکاي لاتين است، بيشتر اظهارات کاخ سفيد درباره ونزوئلا تحت تأثير جان بولتون است. لئوگراند در‌اين‌باره مي‌گويد: «فکر مي‌کنم شکي نيست که جان بولتون هم به طور علني و به باور من، هم به طور پنهان اين سياست را هدايت کرده است. چيزي که ترامپ درباره ونزوئلا گفته، کاملا از استراتژي‌هاي بولتون دور بوده است».لئو گراند، متخصص سياست‌هاي خارجي آمريکا در قبال آمريکاي‌لاتين دراين‌باره مي‌گويد: «فکر مي‌کنم اين تهديد که گزينه نظامي هنوز کنار گذاشته نشده، بخشي از اقدامي رواني براي هدف قراردادن ارتش ونزوئلاست».راين برگ، کارشناس مسائل آمريکاي‌لاتين در مؤسسه «امريکن اينترپرايز» درباره نشست جمعه گفت: «مقامات دولت پنجشنبه ناگهان به اين فکر کردند که مسائل آن‌طور که مي‌خواهند نتيجه نمي‌دهد. فکر مي‌کنم تيم امنيت ملي در حال اطمينان‌دادن به رئیس‌جمهور بر سر اين مسئله (کنترل بر شرايط) است».

به باور پوزنر، کارشناس مسائل ونزوئلا در دانشگاه کلارک، اما عدم اقدام عملي احتمالا براي بولتون رضايت‌بخش نيست. به گفته پوزنر، احتمالا بولتون «دليلي ديگر براي مداخله نظامي پيدا مي‌کند و در اين صورت، ترامپ از اين اقدام کنار خواهد کشيد، زيرا مي‌داند که اين موضع براي او شکست به همراه خواهد داشت.»
‌

گاردين: پمپئو و بولتون، قلدرهايي که فکر مي‌کنند جهان را اداره مي‌کنند
يک روزنامه انگليسي با انتقاد از مواضع وزير خارجه آمريکا و مشاور امنيت ملي کاخ سفيد، آنها را «قلدرهايي» خواند که هنوز با تفکرات جنگ سرد فکر مي‌کنند آمريکا «هژمون جهاني است». روزنامه شناخته‌شده گاردين نيز در يادداشتي «مايک پمپئو»، وزير خارجه آمريکا و «جان بولتون»، مشاور امنيت ملي کاخ سفيد، را «قلدر» خوانده و سياست خارجي دولت کنوني اين کشور در قبال ونزوئلا و ايران را به باد انتقاد گرفته است.

در اين يادداشت آمده است: «وزراي خارجه آمريکا مي‌توانند مثل جان کري کسل‌کننده باشند يا مثل جورج مارشال يک فرد واقعا زيرک باشند يا اينکه مثل هيلاري کلينتون به‌شدت سياسي باشند، اما اينکه مايک پمپئو، وزير خارجه کنوني که بي‌پرده صحبت مي‌کند، مشکل‌ساز است.»
گاردين در انتقاد از مواضع پمپئو به مواردي از قبيل حمايت او از ديپلماسي مبتني‌بر زور در ونزوئلا، اظهاراتش درباره «تغيير رژيم در ايران» و تأکيدش بر اينکه «شايد خداوند دونالد ترامپ را براي نجات اسرائيل فرستاده باشد»، اشاره مي‌کند. به اعتقاد گاردين، اين‌گونه مواضع تند وزير خارجه آمريکا براي «ترزا مي»، نخست‌وزير و «جرمي هانت»، وزير خارجه انگليس، دردسرساز است، چراکه با اصول و سياست‌هاي طولاني‌مدت مغايرت دارد. از وقتي که پمپئو وزير خارجه شده، آمريکا از برجام، «پيمان منع موشک‌هاي ميان‌برد هسته‌اي» (INF) و «معاهده تجارت تسليحات» خارج شده است؛ توافق‌هايي که انگليس از آنها حمايت مي‌کند.در ادامه اين گزارش به مواضع وزير خارجه آمريکا درباره ونزوئلا و هم‌نظربودن او با مواضع جنگ‌طلبانه «جان بولتون»، مشاور امنيت ملي کاخ سفيد اشاره شده است. از نظر گاردين، «اکنون اين پمپئو و بولتون هستند که سياست خارجي آمريکا را اداره مي‌کنند و «افراد بالغ» از قبيل «جيمز متيس»، وزير دفاع سابق، يا استعفا داده‌اند يا اخراج شده‌اند. دامنه توجه ترامپ کوتاه است و او همين حالا درگير انتخابات ۲۰۲۰، موضوع روسيه و گزارش «رابرت مولر» است، در نتيجه اکنون از منظر خط‌مشي و رئیس جمهور خلل وجود دارد و پمپئو و بولتون دارند اين خلأ را پر مي‌کنند». گاردين در پايان اين يادداشت، به سفر وزير خارجه آمريکا به لندن و ديدارش با نخست‌وزير انگليس اشاره مي‌کند و پمپئو و بولتون را افراد قلدر و زورگوهايي مي‌خواند که «فکر مي‌کنند جهان را آنها اداره مي‌کنند.»
‌‌

سردار سليماني: سيا به ترامپ گفته نبايد با ايران وارد جنگ شد
موضوع خط‌مشي آمريکا در قبال ايران و احتمال جنگ، همه‌جا مطرح است. چهره‌هاي زيادي هم درباره آن اظهارنظر کرده‌اند، اما موضع‌گيري اخير سردار سليماني نيز قابل‌توجه است.

آخرين موضع‌گيري سردار سليماني دراين‌باره از اين قرار است: «الان خود دشمن چه مي‌گويد؟ ... مي‌دانيد سازمان سيا به ترامپ چه مي‌گويد؟ - تازه اينها [جان بولتون و سازمان سيا] تندروهايشان هستند- مي‌گويند نبايد با ايران درگير شد ولو در (يک) نقطه». سردار سليماني ادامه داد: «بعضي‌‌ها مي‌گويند آمريکا با ما درگير جنگ نمي‌شود، اما اگر درگير جنگ هم شد، «جنگ نقطه‌اي» است؛ مثلا يک نقطه ما را مي‌زند. اما تصور دشمن چيست؟ شما بعضي‌وقت‌ها از زبان دشمن حرف مي‌زنيد؛ به‌جاي آنکه واقعيت دشمن را بدانيم، قدرت دشمن را بالا مي‌بريم؛ به‌جاي آنکه قدرت دشمن را بشناسيم. دشمن مي‌گويد ما نبايد اقدامي انجام بدهيم، چون هرگونه اقدام نظامي در اين مقطع ممکن است ما را به يک جنگ بي‌پايان بکشاند و همه منافع ما را به خطر بيندازد. من اطلاعات را مي‌گويم، نه تحليل.»

فلاحت‌پيشه: آمريکا مي‌خواهد ايران را وارد فاز افراطي کند
اما دغدغه بسياري از تحليلگران اين است که مناقشه ايران و آمريکا از دست در برود؛ دقيقا همان چيزي که تيم B به دنبال آن است. ديروز رئيس کميسيون امنيت ملي و سياست خارجي مجلس گفت: «تلاش آمريکا از تحريم‌هاي تازه هسته‌اي، وادارکردن ايران به خارج‌شدن از آژانس و ان‌پي‌تي است تا پرونده ايران در ذيل فصل هفت منشور سازمان ملل قرار گيرد، بنابراین ما نبايد وارد فاز افراطي شويم».

حشمت‌الله فلاحت‌پيشه ادامه داد: «ايران بايد بدون ورود به فاز افراطي در قالب برجام و اساسنامه آژانس توليدات صنعت هسته‌اي خود را به سطوح بالاتر از ۲۰ درصد برساند، چون ما اين تجربه را داريم که با اين رويکرد دنيا بسيج شد تا با ما مذاکره کند که نتيجه آن برجام شد». او افزود: «استفاده از سازوکارهاي بين‌المللي به آن معناست که از سازوکارهاي بدون آمريکا بهره گيريم، چنين ظرفيتي براي ايران وجود دارد که سطح خود را به توان چانه‌زني قبل از برجام برگردانيم. در اين راه هم دليلي ندارد وارد فاز افراطي شويم. جمهوري اسلامي ايران نبايد از هيچ معاهده‌اي به صورت اعلامي خارج شود، چون آمريکا به دنبال چنين بهانه‌اي است». فلاحت‌پيشه در جمع‌بندي گفت: «ما بايد به‌عنوان يکي از راهکارهاي پيش‌رو وارد مذاکره با آژانس و اعضاي برجام براي توليد سوخت ۲۰ درصد و بالاتر شويم.»

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه شرق، تاریخ انتشار 16 اردیبهشت 98، شماره: 3420