شعار سال:مقام معظم رهبری در دیدار رمضانی خود با مسئولان و کارگزاران نظام اسلامی که بحث «آتش زدن برجام از سوی ایران» در صورت «پاره شدن برجام از سوی آمریکا» را مطرح کردند؛ در ضمن آن معنایی مهم را نیز مورد اشاره قرار دادند.

ایشان فرمودند:

«تا وقتی که حالا به‌طور کامل (برجام را) نقض نکرده‌اند ما هم نقض نمی‌کنیم لکن در مقابل خطاهای آنها و کارشکنی آنها، ما بایستی توانایی‌هایمان را حفظ کنیم.»[1]

و اما معنی «نقض کامل برجام از سوی طرف مقابل» چیست؟!

آنچه از ظاهر این عبارت مهم فهمیده می‌شود این است که طرف مقابل بصورت طابق النعل بالنعل، یکایک مفادّ برجام را زیر پا گذاشته و نقض کند.

و اما این فهم صرفاً مربوط به ظاهر و متن برجام است.

مبحث «نقض کامل برجام» همچنین می‌تواند به روح برجام که بخش اصلی توافقنامه است نیز اشاره داشته باشد.

قدر متیقّن این است که روح برجام عبارت است از یک یا چند هدف کلی و اصلی که دولت یازدهم ایران برای حصول آنها پای میز مذاکره هسته‌ای نشسته و رفتار طرف مقابل به نحوی که منجر به عدم حصول این هدف یا اهداف برای ایران شود به منزله بی‌دستاوردی برجام و نقض کامل آن است.

در بحث اول و احتمال زیر پا گذاشته شدن یکایک مفاد برجام از سوی طرف مقابل، اما و اگرهای زیادی وجود دارد.

اگرچه ما با طرف‌هایی بدعهد و خبیث طرفیم اما به هر حال چند بند در برجام وجود دارد که در اصطلاح یا بندهایی هستند که اجرای آنها کم‌زحمت است و یا اینکه انکار یکطرفه آنها از سوی آمریکا و متحدانش سؤالات زیادی را در نزد افکار عمومی جهان ایجاد خواهد کرد و لذا بعید به نظر می رسد آمریکا آن ها را زیر پا بگذارد.

این در حالی است که ما تجربه مذاکرات شکست خورده سال 83 و نقض یکایک بندهای توافق از سوی غرب را نیز داریم.

به هر روی به نظر می‌رسد که این مسئله نیاز به اقتراح بیشتری دارد و نظرات حقوقی و سیاسی بیشتری برای در اطراف آن مطرح شود.

*ضریب بالای احتمال نقض روح برجام

مسئله دوم و احتمال تلاش طرف مقابل برای بی خاصیت شدن کامل برجام برای ایران اما احتمالات قریب‌تر به پاسخی دارد.

آمریکایی‌ها و متحدانشان به خوبی می‌دانند که دولت رئیس جمهور روحانی وعده‌های پرطمطراقی را از قِبل برجام به افکار عمومی ایران داده است.

از طرفی به نظر می‌رسد که خود اعضای کابینه رئیس‌جمهور روحانی نیز امیدهای فراوانی به برجام بسته‌اند و این مسئله نه از چشم کشورهای 5+1، نه از چشم مردم ایران و نه از چشم مسئولان ارشد نظام جمهوری اسلامی ایران مکتوم نمانده است.

(این فرض بر این پایه قرار دارد که دولت یازدهم هدف اصلی‌تری از برجام نداشته است. تحلیل‌هایی وجود دارد که بیان می‌کند هدف اصلی‌تر دولت یازدهم از برجام، ابراز حضور خود در فرایند جهانی‌سازی و گلوبالیزاسیون بوده است!)

در برایند تمام آن وعده‌ها و این امیدها نیز مسئله‌ای به نام «گشایش ملموس اقتصادی» و «رفع تمام تحریم‌ها» قرار دارد.

هرچند که در طول ماه‌های گذشته از اجرایی شدن برجام تاکنون صداهایی از درون دولت و جریان‌های حامی آن به گوش رسیده که قصد خریدن زمان برای تحقق وعده‌ها و یا به قولی «منطقی کردن وعده‌ها» را دارند! اما به هر حال همه می‌دانیم که گشایش ملموس اقتصادی و رفع تمام تحریم‌ها معانی مشخصی همچون «ارزانی»، «افزایش سرمایه‌گذاری خارجی»، «عدم اعمال تحریم‌های جدید» و «عادی‌سازی روابط بانکی بین‌المللی» دارد.

فی‌الواقع اگر این 4 رویداد که تحقق آنها و حداقل تحقق نشانه‌های آنها نیاز به زمان طولانی نداشت رخ‌نمون نشوند؛ امضاکنندگان برجام در دولت یازدهم باید توضیحات مکفی را برای افکار عمومی و سران ارشد نظام در چنته داشته باشند.

ما می‌توانیم این 4 رویداد را بصورت علی‌الاطلاق، همان «روح برجام» بدانیم.

به نظر می‌رسد در معنای «نقض کامل برجام»، این مفهوم، قریب‌تر به ذهن باشد که «نقض روح برجام» احتمال بیشتری نسبت به «نقض متن برجام» دارد و ایضاً خطر بیشتری هم متوجه آن است.

*تحریم‌ها و تکلیف مشخص آمریکا

در کنار دو احتمال بررسی شده؛ این مسئله را نیز بایستی مد نظر داشت که آمریکا صراحتاً و حتی به گواهی برخی اذناب داخلی‌اش! تحریم‌ها را ابزار مهم خود و تنها وسیله فعلی فشار بر ایران می‌داند.

این تحریم‌ها نیز به زعم کاخ سفید، تحریم‌های تأثیرگذار و مهم در زندگی مردم هستند نه تحریم‌هایی مثل تحریم هواپیما، تحریم ویزا و یا ممانعت از صادرات نفت!

بحث بی‌دستاوردی برجام برای ایران به یک معضل آشکار تبدیل شده است که مقامات ایران و محافل غربی به آن اشاره‌های مکرری دارند و این روزها تنها کسی که مدعیست دستاوردهای برجام را لمس می‌کند رئیس‌جمهور روحانی است.

(البته تحریم‌ها در تمام استعداد خود هیچگاه اثری بیش از 30 درصد در اقتصاد کلان ایران نداشته‌اند و تاکنون هم مشخص نشده است که چرا به یکباره در اواخر دولت قبل و در دولت کنونی، مبحث تحریم‌ها از سوی مسئولان دوَل وقت مورد اشاره قرار گرفت؟!)

و علی‌القاعده بعید به نظر می‌رسد که آمریکا با امضای یک توافقنامه یا به دلیل تغییر دولت در ایران، مهربان شده و قصد داشته باشد که یگانه ابزار فشار خود علیه ایران را ملغی کند.

دقت شود که ما در حال حرف زدن از آمریکایی هستیم که از هیچ خباثتی اعم از حمایت از گروهک‌های تروریستی علیه ایران، حملات سایبری، تصویب بودجه برای خرابکاری در ایران و تهدید نظامی علیه کشورمان فروگذار نیست و رئیس جمهور آن هم صراحتاً بیان می‌کند که حتی اگر می‌توانست اجازه بسته شدن یک پیچ را هم در تأسیسات هسته‌ای ایران نمی‌داد.

این حقیقت آشکار نیز اگر در کنار دو احتمال قبلی قرار گیرد، مجدداً اثبات می‌کند که بحث نقض روح برجام یک احتمال کاملاً جدی است که اولاً به منزله نقض کامل برجام محسوب می‌شود و ثانیاً نمی‌توان و نباید نسبت به وقوع آن بی‌تفاوت ماند.

خاصّه آنکه بحث بی‌دستاوردی برجام برای ایران به یک معضل آشکار تبدیل شده است که مقامات ایران و محافل غربی به آن اشاره‌های مکرری دارند و این روزها تنها کسی که مدعیست دستاوردهای برجام را لمس می‌کند رئیس‌جمهور روحانی است...

با اندكي تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری فارس، تاریخ انتشار: 12 تیر 1395، کد مطلب: 13950411001248 : www. farsnews.com