شعار سال:ایران در حال جلوگیری از ایجاد یک بدعت غیر اصولی و خطرناک در آژانس بین‌المللی اتمی است. این موضع‌گیری کاظم غریب‌آبادی، نماینده دائم ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است که کمی پس از انتشار گزارش جدید درباره فعالیت‌های هسته‌ای ایران مطرح شده است. گزارش جدید آژانس، سه سایت اعلام نشده در ایران را مشخص کرده است که مدعی است محل ذخیره اورانیوم یا فعالیت‌های هسته‌ای است، اما مقام‌های ایرانی پاسخگویی به این ادعاها را یک بدعت خطرناک برای سازمان بین‌المللی انرژی اتمی می‌دانند. چنانکه بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی نیز عدم پاسخگویی ایران به ادعاهای جدید آژانس را تابعی از ملاحظات حقوقی می‌داند.
جدیدترین گزارش آژانس درباره راستی آزمایی اجرای برجام در حالی روز سه‌شنبه(13 اسفند) منتشر شد که بر پایه آن ادعا شده آژانس ذرات اورانیوم طبیعی ساخت بشر را در مکانی که توسط ایران به آژانس اظهار نشده بود، شناسایی کرده است و بر همین اساس، خواستار دسترسی به سایت‌های اعلام نشده در ایران شده است. خواسته‌ای که از سوی مقام‌های کشورمان پاسخ نگرفته است.
پیشتر رافائل گروسی، مدیر کل آژانس که هفته گذشته به پاریس سفر و با امانوئل مکرون رئیس‌جمهوری فرانسه، دیدار کرده بود در گفت‌و‌گو با خبرگزاری فرانسه مدعی شده بود که «ما رد اورانیوم را در (سایت تورقوزآباد) پیدا کرده‌ایم و این مسأله بسیار مهم است و نشان می‌دهد که ایران احتمالاً فعالیت‌های اعلام نشده هسته‌ای در این مکان داشته و ما منشأ اورانیوم پیدا شده را نمی‌دانیم. این موضوع مرا نگران می‌کند.»
گروسی همچنین در گفت‌و‌گو با خبرگزاری رویترز مدعی شده چنانچه ایران از پاسخگویی به آژانس درباره فعالیت‌های گذشته اتمی در سه سایت خود اجتناب کند وارد بحران جدیدی خواهد شد. مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی در این رابطه افزود:«ما از ایران قدری اطلاعات و دسترسی خواسته‌ایم، اما به اطلاعاتی که درخواست کرده‌ایم دست پیدا نکرده‌ایم.» او افزود: «اصرار کرده‌ایم و با وجود همه تلاش‌هایمان نتوانسته‌ایم به آن اطلاعات دست پیدا کنیم... معنای این موضوع این است که ایران دارد در توانایی آژانس برای انجام کارش مانع‌تراشی می‌کند.»
آژانس سال گذشته از ایران خواسته بود که منشأ اورانیوم کشف شده در سایتی نزدیک به تهران را اعلام کند. خواسته‌ای که کمی پس از این ادعای بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، در سال گذشته مطرح شد که ایران در تورقوزآباد در نزدیکی تهران یک انبار مخفی هسته‌ای دارد. بنا به ادعای آژانس، دو سایت دیگر هم وجود دارد که اواخر ژانویه سال‌جاری درخواست دسترسی به آنها نیز به ایران ارائه شد، اما تهران هیچ پاسخی نداد. آن‌طور که رویترز اعلام کرده سایت‌های جدید ادعایی در رابطه با فعالیت‌های ایران قبل از سال ۲۰۱۵ بوده و ایران به آژانس گفته است که در رابطه با مطالب ادعایی مربوط به قبل از سال ۲۰۱۵ که برجام امضا شد، هیچ تعهدی برای پاسخ‌گویی ندارد.

ملاحظات حقوقی ایران

نماینده ایران در آژانس و سخنگوی سازمان انرژی اتمی در واکنش به گزارش جدید آژانس، به تبیین ابعاد پیدا و پنهان ادعاهای جدید پرداخته‌اند. ابتدا کاظم غریب آبادی، نماینده دائم ایران با اشاره به اینکه آژانس می‌خواهد به مطالب جعلی سرویس‌های جاسوسی اعتباربخشی کند، گفت: «طرح هرگونه درخواست روشنگری یا دسترسی تکمیلی از سوی آژانس مبتنی بر مطالب جعلی سرویس‌های جاسوسی از جمله رژیم صهیونیستی نه تنها در مغایرت با اسناد تأسیسی آژانس و نظام راستی آزمایی قرار دارد، بلکه هیچ تعهدی را نیز برای ایران در جهت اجابت این درخواست‌ها ایجاد نمی‌کند.» نماینده ایران تأکید کرد: «ایران در حال جلوگیری از ایجاد یک بدعت غیر اصولی و خطرناک در آژانس بین‌المللی اتمی است.»
بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی نیز عدم پاسخگویی ایران به ادعاهای جدید آژانس را تابعی از ملاحظات حقوقی دانست. کمالوندی در یک نشست خبری با بیان اینکه فعالیت‌های ایران به طور کامل مشخص شده است، افزود:«ما درباره درخواست‌های آژانس جهت دسترسی‌ به برخی مکان‌ها در ایران، ملاحظات حقوقی داریم و همیشه بر آنها پافشاری کرده‌ایم. البته مقام‌های آژانس، درباره فعالیت هسته‌ای ایران در برخی سایت‌های اعلام نشده صحبت کرده‌اند در حالی که این مکان‌ها سایت نیستند، چون سایت تعریف خودش را دارد.» سخنگوی سازمان انرژی اتمی تصریح کرد:«سؤال‌های آژانس باید طبق اساسنامه آژانس، توافق پادمانی و متن پروتکل، مبانی مشروع و تعریف شده داشته باشد که متأسفانه هیچ کدام از پرسش‌های اخیر آژانس از ایران بر پایه این تعریف نبود.»

اطلاعات تحریف شده اسرائیل

سخنگوی سازمان انرژی اتمی ضمن تأکید بر این مسأله که درخواست اطلاعات و دسترسی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی باید مبانی حقوقی داشته باشد، گفت: «بخشی از این اطلاعات تحریف شده توسط رژیم صهیونیستی در اختیار آژانس قرار گرفته است و فشار زیادی هم از ناحیه آن چه در دوره مرحوم آقای یوکیو آمانو مدیرکل سابق چه در دوره آقای رافائل گروسی مدیر کل کنونی آژانس وارد شده است که آژانس نباید آنها را به‌عنوان اسناد و مدارک متقن بپذیرد زیرا این موارد در تعاریف پروتکلی و پادمانی نمی‌گنجد.»
کمالوندی افزود: «ما بر اساس قرارداد پادمانی و پروتکل الحاقی حتی در توافق‌های برجامی یکسری تعهدات را برای پروتکل الحاقی و پادمان پذیرفته‌ایم امااین مسأله به این مفهوم نیست که هر سؤالی دارند شما باید جواب دهید، رژیم صهیونیستی ادعا می‌کند که ۵۵ هزار سند دارد و این سندها باید بررسی شود مفهوم دیگرش این است که باید هر کدام از این سندها را که ادعای رژیم صهیونیستی است جوابگو باشیم و این روش درست و پسندیده‌ای نیست یک کشوری یا یک رژیمی ادعا بکند من از یک راه جاسوسی اطلاعاتی به‌دست آورده‌ام.» سخنگوی سازمان انرژی اتمی افزود: «آن‌ها گفته‌اند اطلاعات به دست آمده از طریق جاسوسی حاصل شده و حالا آژانس بین‌المللی انرژی اتمی می‌خواهد این اطلاعات را رسیدگی کند.» طبق گفته سخنگوی سازمان انرژی اتمی، ایران بر اساس ماده ۶۹ پادمان که بین ایران و آژانس منعقد شده است، اطلاعاتی را به آژانس می‌دهد که به آن گزارش می‌گویند که آژانس بعد از آن راستی آزمایی می‌کند و اگر بعد از راستی آزمایی سؤالی داشته باشد مطرح می‌کند و سپس اگر سؤالی داخل سایت داشته باشد، مطرح می‌کند و ما به آن دسترسی می‌یابیم.
دلایل قوی ایران برای پاسخ ندادن
سخنگوی سازمان انرژی اتمی در ادامه به پروتکل الحاقی اشاره کرد و افزود: «به موازات پروسه نظارت پادمانی، پروتکل الحاقی نیز مطرح است که علاوه بر مواد، برخی فعالیت‌ها را هم شامل می‌شود. هر سؤال و هر دسترسی، در اختیار آژانس نیست. مجموعه‌ای از سؤالات باید براساس اظهاریه‌ها داده یا مکانی مورد نظر باید مطابق آن سؤال مطرح شود، زیرا برخی از موارد و اطلاعات می‌تواند در دسترس عموم قرار گیرد مانند مقاله‌ها و کتاب‌ها و نه اطلاعات جاسوسی، نه اطلاعات تحریف شده توسط رژیم صهیونیستی.» کمالوندی با بیان اینکه من فکر می‌کنم بخشی از این مطالب فضاسازی رسانه‌ای است تأکید کرد: «بعید می‌دانم که آقای رافائل گروسی چنین مطالبی را بگوید، چون در جایگاه سیاسی نیستند و جایگاه حقوقی دارند و آنچه واقعیت است، این است که ایران دلایل قوی برای پاسخ ندادن دارد و باید عقلا بررسی کنند که حق با چه کسی است ضمن اینکه با فضاسازی رسانه‌ای فعالیت‌ها تیره و تار نشان داده می‌شود.»
رد ادعای آژانس از سوی روسیه
روسیه ادعای آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای بازرسی از دو تأسیسات در ایران را رد کرد. میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی در وین، در صفحه شخصی توئیتر خود با اشاره غیرمستقیم به گزارش جدید آژانس درباره برنامه هسته‌ای ایران، نوشت: «برای درک دقیق‌تر، لازم است بدانید که مسأله دسترسی بازرسان آژانس به دو سایت در ایران برای نمونه‌برداری، هیچ ربطی به ادعای گذشته نظامی احتمالی برنامه هسته‌ای ایران ندارد.» او پیشتر در توئیت دیگری نوشته بود: «مسأله دسترسی در بردارنده هیچ معنای عملیاتی نیست. در واقع، هیچ نگرانی از اشاعه مطرح نیست. مسأله صرفاً درباره اجرای مناسب رویه‌های پیش‌بینی‌شده در پروتکل الحاقی است.»
اشاره این مقام روسی به «ابعاد نظامی احتمالی» به ادعاهایی درباره اقدامات ایران است که در سال‌های گذشته میان ایران و آژانس مبنی بر ساخت سلاح‌های هسته‌ای در گذشته مطرح شده بود که پرونده آن در نهایت با پیگیری‌های طرفین در آذرماه سال 94 و چند ماه بعد از دستیابی به توافق هسته‌ای، بسته شد.

شعار سال،با اندکی تخلیص و اضافات بر گرفته از روزنامه ایران، تاریخ ۱۵ اسفند ۱۳۹۸،شماره : 7296،www.iran-newspaper.com