شعار سال: ابوذر ابراهیمی ترکمان، در دی ماه ۱۳۹۲ با حکم علی جنتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به ریاست سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی انتخاب شد.

او معتقد است سازمان فرهنگ باید در راستای معرفی دستاوردهای عظیم کشورمان، فرهنگ اسلامی – ایرانی را به عنوان درخشان‌ترین مشخصه به دنیا معرفی کند. ابراهیمی در سخنانش تاکید می‌کند در سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی از همان ابتدا شعار محوری «جهان عاری از خشونت و افراطی‌گری» را در رأس برنامه‌های نمایندگی‌های فرهنگی خود در بیش از ٦٣ کشور جهان قرار داده و تلاش کرده است با برنامه‌های مختلف و متنوع براساس موقعیت هر کشوری این شعار را تبیین کند و در این راه به نتایج قابل قبولی هم دست یافته است.

به منظور آشنایی بیشتر با عملکرد سازمان در دولت تدبیر و امید، سیاست‌ها و برنامه های محوری گفت‌وگویی بدین شرح منتشر می‌شود:

* آغاز مسئولیت شما درست چند ماه پس از روی کارآمدن دولت تدبیر و امید بود. دولتی که حضور خود در عرصه بین‌الملل را با شعار محوری « جهان عاری از خشونت و افراطی‌گری» شروع کرد. سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی چه اقداماتی در تبیین این شعار انجام داده است؟

بشر در طول حیات خود در کره زمین دوران‌های مختلفی را سپری کرده است. تمدن‌های بزرگ را پشت سر گذاشته و جنگ‌های بزرگی را نیز تجربه کرده است که با مطالعه تاریخ می‌توانیم رنج‌هایی را که انسان با قدرت‌طلبی برخی خودکامگان متحمل شده، دقیق‌تر متوجه شویم. حقایق تاریخی به ما می‌گویند که در نهایت این فرهنگ‌های متعالی هستند که توانایی‌ مانایی را در جهان پیدا کرده‌اند و تا به امروز امتداد یافته‌اند.

ما اعتقاد داریم که فرهنگ اسلامی – ایرانی ما درخشان‌ترین مشخصه ایران عزیز است و با این مشخصه می‌توانیم حرف‌های بسیاری را در جهان امروز برای گفتن داشته باشیم. به ویژه در شرایطی که خشونت و افراطی‌گری متأثر از سیاست‌های نظام جهانی سلطه، بلای جان بشریت کنونی شده است. اکنون هنگام درخشش فرهنگ والای اسلامی – ایرانی است که متأثر از تعالیم انبیاء الهی و اهل بیت عصمت و طهارت (ع) می‌باشد.

هنگامی که رئیس‌جمهور محترم شعار «جهان عاری از خشونت و افراطی‌گری » را در مجمع عمومی سازمان ملل مطرح کردند دقیقاً شرایط کنونی جهان را مدنظر داشتند. جهانی خسته از خشونت و تشنه صلح مبتنی بر عدالت که به بشر فرصت بروز استعدادهای خدادادی‌اش را بدهد.

ما در سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی از همان ابتدا این شعار را در رأس برنامه‌های نمایندگی‌های فرهنگی خود در بیش از ٦٣ کشور جهان قرار دادیم و تلاش کردیم با برنامه‌های مختلف و متنوع براساس موقعیت هر کشوری این شعار را تبیین کرده و به ویژه در سطح نخبگان، پیام امروز ملت ایران را که از زبان رئیس‌جمهورش بیان شده بود به مخاطبان برسانیم.

برگزاری همایش‌های متعدد در کشورهای مختلف و همچنین در داخل کشور با همین عنوان از برنامه‌های سازمان بود که طی این سال‌ها صورت گرفته و امسال نیز چنین برنامه‌هایی را در دست اجرا داریم. در سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی به عنوان پیام‌رسان فرهنگ و میراث عظیم این سرزمین تلاش می‌نماییم از این فرصت به نحو شایسته ای بهره‌برداری کنیم.

در این مدت ما با رهبران ادیان جهان در گفت وگو بودیم و نفی خشونت و افراطی گری در جهان مهمترین محور گفت وگوی ما با رهبران ادیان و آیین ها بوده است. این نشست ها صرفا گفت و گوهای صرف دینی نبوده است بلکه رهبران ادیان در گفت و گوهای خود کوشیده اند مبانی نظری این موضوع را در عرصه رفتار دینی و اجتماعی متجلی کنند.

چاپ ده‌ها عنوان کتاب در توضیح مبانی نظری و مطالعات منطقه ای و کشورهای مختلف و در سطح جهانی از دیگر اقداماتی بوده که در سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی انجام شده است. ده‏ها نشست علمی در کشورهای مختلف جهان برپا شده است تبدیل شدن این موضوع به گفتمانی جدی در مناسبات فرهنگی بین المللی جمهوری اسلامی ایران کاری بوده که مصرانه در سطح جهانی پیگیری شده است.

*سازمان چه فعالیت‌هایی برای مقابله با جریان‌های تکفیری و تندروی‌های مذهبی در جهان انجام داده و اقدامات آن برای معرفی اسلام ناب محمدی (ص) چه بوده است ؟

همان‌طور که گفته شد خشونت و افراطی‌گری بلای جان بشر و جامعه امروز جهانی شده است. به نظر ما آگاه سازی جوامع هدف و جوامعی که جریان‌های تکفیری از ظرفیت آنها برای گسترش تفکر انحرافی خود استفاده می کنند، مهمترین اقدام در مبارزه با این جریان است.

بدین منظور تلاش کرده‌ایم با استفاده از شیوه‌های مختلف، این جوامع درکشورهای اسلامی، به ویژه نخبگان و مراکز دانشگاهی و دینی را از خطراتی که گسترش جریان‌های تکفیری برای وحدت امت اسلامی دارد،آگاه کنیم. از طریق معرفی اسلام ناب محمدی (ص) با تمام مشخصه‌هایش تلاش می‌کنیم آنها را با حقایق دینی و مذهبی خود آشنا کنیم و حربه تکفیر را از دست این جریان‌ها بگیریم.

اگر چه جریان‌های تکفیری بر اساس سال‌ها فعالیت فرهنگی وهابیت و با صرف بودجه فراوان در کشورهای مختلف اسلامی شکل گرفته‌اند و اکنون ظهور و بروز یافته‌اند. اما ما نیز از سال‌ها پیش در نمایندگی‌های فرهنگی با این جریانات در حال مقابله هستیم و باید اذعان کنیم که با بودجه نابرابر این اقدامات را انجام داده‌ایم.

به هرحال امروز که این جریانات با اقدامات خشونت آمیز خود متاسفانه چهره اسلام را مخدوش کرده‌اند، وظیفه ما دو چندان است. اقدامات ما در این خصوص براساس معرفی فعالیت‌های قرآنی در جمهوری اسلامی ایران و عرضه بدون واسطه فرهنگ والای اهل بیت (علیهم السلام) از راه های متعدد و مختلف بنا شده‌اند.

اگر چه در این مسیر نیز با فشارهای متعدد جریان‌های وهابی روبرو هستیم و آنها با اهرم های مالی تلاش دارند حتی روی نمایندگی‌های ما تاثیر بگذارند و گاهی با فشار به دولت میزبان تعطیلی آنها را خواستار شوند. در هر حال هوشمندانه و مؤثر فعالیت می‌کنیم و این فشارها نیز نتیجه تاثیر فعالیت نمایندگی‌های فرهنگی است.

جمهوری اسلامی ایران امروز در سطح جهانی گفتمانی را نمایندگی می کند که مبتنی بر خیرخواهی و همزیستی مسالمت آمیز انسانی و سعادت بشری است. در دهه های گذشته در سطح جهان دشمنان کوشیدند که چهره ایران و انقلاب اسلامی چهره ای مخدش و خشونت طلب معرفی شود اما در چند سال گذشته دشمنان انقلاب اسلامی نیز پذیرفته اند که چهره مسالمت جو و ضد افراطی اسلام را در ایران می‌توان دید.

اجماع جهانی که در باب این موضوع شکل گرفته پدیده مبارکی است و ترسیم چهره واقعی از ایران و انقلاب اسلامی است. همه جریان ها و حکومت هایی که بر چهره نورانی انقلاب اسلامی و ایران عزیز پنجه کشیده اند امروز در سطح جهانی در جایگاه متهم هستند و این مسئولیت سازمان ما را برای کار بیشتر و جدی تر دو چندان می کند.

*سازمان دو سال پیش جایزه جهانی اربعین را پایه‌گذاری کرد. اقدامی که در ترویج اندیشه اهل بیت (ع) مؤثر بوده است. این جایزه آیا به هدف خود نایل شده است؟

محبت به اهل بیت عصمت و طهارت بویژه امام حسین (ع) یکی از مشخصه های فرهنگی ما است که ظرفیت بسیاری برای معرفی به بشر امروز دارد. این محبت به صورت‌های مختلفی نمایان می شود گاهی به صورت اشک ریختن بر مصائب آن حضرت است که این جلوه، نهایت عشق به امام حسین( ع) است. اما عموما برای انسانی که در فرهنگ دیگری رشد کرده و بزرگ شده است قابل درک نیست و در مرحله آشنایی با این فرهنگ نمی‌تواند با آن ارتباط برقرار کند.

اما گاهی به صورت راهپیمایی اربعین نمایان می‌شود که یک راهپیمایی عظیم با حضور میلیون‌ها انسان عاشق و پاکباخته است با مشخصاتی که در خود دارد و ما آن را می‌شناسیم. از خدمت رایگان و با اصرار به زائران گرفته تا محبت به همنوع که در آن موج می زند. این جلوه الگویی قابل ارائه و نقطه شروعی بسیار مؤثر برای آشنایی بشر امروز با فرهنگ اهل بیت (ع) است. بنابراین ما در سازمان با اطلاعی که از تمایلات فرهنگی مردم در کشورهای مختلف جهان داریم این الگو را بسیار مؤثر دانسته و نهایت تلاش خود را برای معرفی این چهره محبت‌آمیز شیعه به جهان مبذول داشته‌ایم.

بنابراین جایزه جهانی اربعین را پایه‌گذاری کردیم و تلاش داریم این جایزه را در سال‌های آتی در رشته‌های مختلف هنری گسترش دهیم. این جایزه اکنون در سال دوم در دو رشته عکس و فیلم برگزار شده و امیدواریم با فعالیت بیشتر در آینده بتوانیم به اهداف خود از این جایزه برسیم.

ظرفیت عظیم این رخداد بزرگ نشان دهنده محبت و عشق بی انتهای محبان اهل بیت به حضرت اباعبدالله است. آنچه در قالب جایزه جهانی اربعین اربعین انجام شده و می شود هرگز نمی تواند عظمت این رخداد بزرگ را نشان دهد اما سازمان ما پرداختن جدی به این موضوع را وظیفه خود می داند.

*فعالیت‌های قرآنی سازمان که با تشکیل بنیاد بین‌المللی قرآن کریم سمت و سوی نظام‌مندی به خود گرفته است و همچنین استفاده از ظرفیت بالای مراجع عظام در خارج از کشور تا کنون چه نتیجه‌ای را به همراه داشته است؟

یکی از موضوعاتی که جریان‌های تکفیری روی آن تمرکز کرده اند و ما را به عدم توجه به آن متهم کرده و ذهن مسلمانان را نسبت به ایران بدبین می کنند، قرآن کریم است. به همین علت گسترش فعالیت‌های قرآنی در خارج از کشور از جمله رئوس فعالیت‌های سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی است. اکنون هفته‌های قرآنی متعددی را در خارج از کشور برگزار می‌کنیم. در مناسبت‌های ماه مبارک رمضان و ماه محرم قراء بین‌المللی کشورمان و گروه‌های مطرح تواشیح را به کشورهای مختلف اعزام می‌کنیم تا مسلمانان کشورهای مختلف با جایگاه قرآن در نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران آشنا شوند.

این فعالیت ها تأثیر خیلی خوبی داشته است. در نهایت با تأسیس بنیاد بین‌المللی قرآن کریم تلاش داشته‌ایم که این فعالیت‌ها را به صورت متشکل تر و هدف‌مندتر ارائه دهیم. از سوی دیگر تلاش کرده‌ایم از ظرفیت مراجع عظام تقلید برای آشنایی بی واسطه مسلمانان با علمای طراز اول شیعه بهره برداری کنیم تا آنان بتوانند به صورت مستقیم معارف ناب شیعی را از زبان مرجعیت بشنوند.

*برگزاری هفته‌های فرهنگی از وظایف محوری سازمان برای معرفی و ترویج فرهنگ و تمدن ایرانی ـ اسلامی است. آیا سازمان در ٣ سال اخیر تحولی در برگزاری این هفته‌ها انجام داده است؟

هفته‌های فرهنگی همانطور که گفتید یکی از وظایف محوری ما و یکی از شیوه‌های اصلی سازمان برای معرفی میراث فرهنگی ما به ویژه برای عموم مردم کشورهای مختلف است. در این هفته‌ها در یک بازه زمانی مشخص و بر اساس توافقنامه‌های فی مابین با کشورهای میزبان، برنامه‌های متنوع فرهنگی با اجرای گروه‌های مختلف از کشورمان به اجرا درمی‌آید و در معرض دید مخاطبان قرار می‌گیرد که غالباً با استقبال فراوان بازدیدکنندگان روبرو می‌شوند.

در این دوره تلاش کرده‌ایم به چند نکته توجه کنیم؛ اول اینکه برگزاری هفته‌های فرهنگی را با مطالعه بیشتری انجام دهیم تا نتایج بهتری را کسب کنیم، دوم اینکه گروه‌های شرکت‌کننده را با همکاری ادارات کل فرهنگ و ارشاد اسلامی سراسر کشور از میان هنرمندان مختلف سراسر ایران اسلامی انتخاب و اعزام کنیم که همین امر هم به تقویت فعالیت‌های فرهنگی در اقصی نقاط کشور کمک شایانی کرده است و هم اینکه تمامی ظرفیت‌های فرهنگی کشورمان را در هفته‌های فرهنگی عرضه کرده است.

سومین نکته اینکه تلاش کرده‌ایم محتوای برنامه‌ها را متنوع کنیم و از همه داشته‌های فرهنگی در رشته‌های مختلف در این رویداد‌های فرهنگی استفاده نماییم. اکنون هفته‌های فرهنگی هم شامل آثار هنرهای قرآنی است و هم صنایع دستی و فیلم‌های سینمایی و جلوه‌های نوین پیشرفت‌های جمهوری اسلامی ایران. بنابراین بسته فرهنگی که اینک در این هفته‌های فرهنگی ارایه می‌شود، بسیار کامل‌تر شده است.

*به نظر می‌آید که در چند سال اخیر و به ویژه در دوره مدیریت شما تبادل‌ هیأت‌های علمی و دانشگاهی، فرهنگی و هنری و همچنین دینی، با نوعی هدفمندی همراه است. در صورت درست بودن این فرضیه، دلیل این اقدام چیست و اهداف کنونی بر چه اساسی شکل گرفته‌اند؟

تبادل هیأت‌های مختلف به ویژه هیأت‌های علمی یکی از راه‌های مؤثر آشنایی گروه‌های مرجع در کشورهای مختلف با فرهنگ و پیشرفت‌های علمی کشورمان است. اما نکته قابل توجه این است که ما قبلاً با مراجعه به گروه‌های تأثیرگذار از آنان برای بازدید از کشورمان دعوت می‌کردیم ولی پس از تغییر نگرش در دولت و شعار «جهان عاری از خشونت و افراطی‌گری» رییس جمهور محترم، اکنون در بسیاری از کشورها آنها خود با مراجعه به نمایندگی‌های مختلف خواستار حضور در ایران هستند که جالب توجه است.

این شکل حضور هم هزینه‌های ما را کاسته و هم به نتایج بهتری منجر شده است. از سوی دیگر تبادل هیأت‌ها را از محافل علمی به سمت محافل گردشگری نیز هدایت کرده‌ایم، یعنی اکنون میزبان هیأت‌هایی از نمایندگان شرکت‌های فعال در امر گردشگری می‌شویم تا آنها را با جذابیت‌های دیدنی کشورمان آشنا کنیم و زمینه افزایش سفر گردشگران به ایران را فراهم کنیم. بنابراین ما اهداف خود را در چارچوب سیاست‌های دولت تعریف کرده‌ایم و برای رسیدن به آنها تلاش می‌کنیم.

*سال گذشته طرح تاپ (TOP) با حضور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، رونمایی شد. هدف از این طرح چیست و چه نتایجی را به دنبال دارد؟

سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی از بدو تأسیس توجه خاصی به ترجمه متون فرهنگی، ادبی و معارف دینی کشورمان به زبان‌های دیگر مبذول داشته است. اما با محول کردن رسمی این موضوع یعنی ترجمه آثار فارسی به زبان‌های دیگر از سوی شورای عالی انقلاب فرهنگی به این سازمان، موضوع شکل دیگری پیدا کرد.

بر این اساس مرکز ساماندهی ترجمه و نشر معارف اسلامی و علوم انسانی، در سازمان تأسیس شد و ترجمه این آثار به صورت متمرکز در این مرکز انجام رفت؛ اما پس از بررسی نتایج کار و مطالعه عملکرد مراکز مشابه در دنیا به این نتیجه رسیدیم که باید تحولی در این امر صورت بگیرد؛ بنابراین طرح تاپ (TOP) را تهیه و ارایه کردیم. بر اساس طرح تاپ (TOP) ما حمایت‌کننده هستیم و مؤسسات و ناشران مختلف در کشورهای دنیا کار ترجمه را انجام داده و نتیجه را به صورت کتاب چاپ و منتشر می‌کنند و ما درصد مشخصی از کتاب‌ها را خریداری می‌کنیم. با این شیوه تحول بزرگی در امر ترجمه رخ داده است.

اکنون با هزینه‌ای که پیش‌تر برای ترجمه و نشر یک کتاب می‌پرداختیم؛ چندین کتاب را ترجمه و چاپ می‌کنیم. علاوه بر این توزیع اثر نیز بر عهده‌ مؤسسه‌ای است که کار را انجام داده است. به این ترتیب بخش نشر ما در گستره بین الملل متکی به ظرفیت‌های بین‏‌المللی شده و از صورت دولتی درآمده، کیفیت کار بسیار بهتر شده و کتابهای نشر شده در بازار گسترده‌تری امکان توزیع دارند و...

*اخیراً شاهد انتصاب رییس جدید مرکز بین‌المللی گفت‌وگوی ادیان سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی از سوی جنابعالی بودیم. به این مناسبت در خصوص فعالیت‌های این مرکز اندکی توضیح دهید؟

گفت‌وگوهای بین‌الادیانی یکی از فعالیت‌های اصلی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی است که در چارچوب دیپلماسی دینی تعریف می‌شود. این مرکز یکی از فعال‌ترین مراکز سازمان است که برگزارکننده گفت‌وگوهای دینی مابین اندیشمندان مسلمان با اندیشمندان ادیان و مذاهب ‌دیگر است.

تاکنون گفت‌وگوهای دینی متعددی با مسیحیت کاتولیک، پروتستان و ارتدوکس، همچنین مسیحیت ارمنی، شخصیت‌های زرتشتی و موبدان و نیز مراکز مذهبی بودایی و مذاهب دیگر توسط این مرکز برنامه‌ریزی و اجرا شده است. این گفت‌‌وگوها نتایج درخشانی را نیز به همراه داشته است و سبب شده فضایی مملو از گفت‌وگو و تضارب آراء ما بین ادیان در جهان پرتلاطم کنونی، حاکم شود.

در پی برگزاری این گفت‌وگوها اکنون می‌توانیم ادعا کنیم که توانایی تاثیرگذاری بر مسائل و مشکلات فیمابین ادیان را داریم. امیدواریم در این دوره بتوانیم فعالیت‌های مؤثر گذشته را ادامه داده و تحولات جدیدی را به وجود بیاوریم و این موضوع مهم را در سطح جهانی به شکل جدی‏تری پیگیری کنیم.

*این روزها بحث اقتصاد مقاومتی در سطح کشور مطرح است. آیا در حوزه فعالیت شما هم می‌توانیم چنین موضوعی را مطرح کنیم؟

فکر می‌کنیم که در این حوزه عملکرد موفقی داشته‌ایم. راهبردی را تحت عنوان هم‌افزایی فعالیت‌های فرهنگی در خارج از کشور تعریف کردیم و بر این اساس با دعوت از ٣٢ نهاد و سازمانی که فعالیت یا محصول فرهنگی آنها می‌توانست در خارج از کشور مفید باشد، با برگزاری جلسات متعدد تلاش کردیم در این خصوص یک هم‌افزایی ایجاد کنیم که تحقق آن نتایج درخشانی را به دنبال داشته است.

با این راهبرد اکنون حضور فرهنگی این سازمان‌ها و نهادها در قالب سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی به عنوان مسئول و مدیر فعالیت‌های فرهنگی در خارج از کشور متمرکز شده و هم‌افزایی ایجادشده از هدر رفت منابع جلوگیری کرده است. از سویی دیگر با حمایت‌‌های جناب آقای جنتی، وزیر محترم فرهنگ و ارشاد اسلامی و تأکیدات ایشان، ادارات کل فرهنگ و ارشاد اسلامی در سراسر کشور برای مشارکت در فعالیت‌های ما همکاری تنگاتنگی دارند. این همکاری‌ها نتایج قابل توجهی را به دنبال داشته است؛ از سویی هزینه‌های ما برای اعزام گروه‌های فرهنگی ـ هنری به دیگر کشورها کمتر شده است و از سویی دیگر اهالی فرهنگ در اقصی نقاط کشور فرصت یافته‌اند تا هنر خویش را در معرض دید مردمان دیگر کشورها قرار دهند.

اصل این حرکت موجب شده تا به عنوان سازمان فرهنگ در تعالی و رشد این گروه‌ها نقش داشته‌ باشیم؛ به هر حال ما موظف به ارائه همه ظرفیت‌های فرهنگی ایران به دیگر کشورها هستیم. استقبال در دیگر کشورها هم بسیار خوب بوده است و ما با جدیت این مسیر را ادامه می‌دهیم.

مضایق گسترده در سال‌های اخیر ما را بر آن داشت که در شیوه کار خود تجدید نظر کنیم. این تجدید نظر در حوزه‌های گوناگون صورت گرفته است اعم از چگونگی به کارگیری منابع انسانی، روش های انجام ماموریت، مدیریت منابع مالی و... که توضیح هر یک مجالی می طلبد. توصیه و تاکید مقام معظم رهبری بر این مقوله، به مثابه تاییدی بود بر تجدید نظری که سازمان در حوزه های گوناگون در کار خود کرده است و ان‌‏شاءالله ادامه خواهد داشت تا سازمانی اثر گذار، چالاک، هوشمند و برنامه محور داشته باشیم و بتوانیم پیامگذاری شایسته برای فرهنگ ایران و انقلاب اسلامی باشیم.