شعار سال: «مهران کامروا» روز پنجشنبه، درباره تاثیر شکست دونالد ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری بر تحولات خاورمیانه گفت: کشور‌های عربی حاشیه خلیج فارس تقریبا جزو آخرین کشور‌هایی بودند که پیروزی جو بایدن در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا را تبریک گفتند و در مسابقه تبریک‌گویی نسبت به دیگر کشور‌ها و متحدان آمریکا عقب ماندند.

وی با بیان اینکه عربستان سعودی تقریبا جزو آخرین کشور‌هایی بود که به بایدن تبریک گفت، اظهار داشت: قطر تقریبا جزو اولین کشور‌هایی بود که پیروزی بایدن را تبریک گفتند. آن‌ها دلخوشی از ترامپ نداشتند چراکه او در میان منازعه بین دوحه و ریاض، جانب عربستان را گرفته بود و گفته بود قطر باید حمایتش را از تروریسم پایان دهد و ریاض و ابوظبی طرح این سخن را از ترامپ خواسته بودند.

کشور‌های منطقه، سیاست خارجی بایدن را ادامه دولت دوم اوباما می‌دانند

این کارشناس ارشد جهان عرب با بیان اینکه کشور‌های حاشیه خلیج فارس موضع متحد و یکسانی درباره ترامپ یا بایدن نداشتند، تصریح کرد: عربستان سعودی و امارات می‌خواستند ترامپ پیروز انتخابات ریاست جمهوری شود و پیروزی بایدن را به منزله بازگشت به دوران باراک اوباما، کاهش تنش میان ایران و آمریکا و بهبود مناسبات تهران و واشنگتن تلقی می‌کنند.

به گفته کامروا، هرچند ترامپ کشور‌های حاشیه خلیج فارس را می‌دوشید و آن‌ها را تحقیر می‌کرد، ولی آن‌ها بازهم ترامپ را نسبت به بایدن ترجیح می‌دادند و می‌خواستند او پیروز انتخابات شود، زیرا فکر می‌کنند سیاست خارجی بایدن، ادامه سیاست خارجی دولت دوم باراک اوباما است.

عربستان الان هم از ترامپ می‌ترسد

وی با اشاره به روابط شخصی بین ترامپ و حکام سعودی خاطرنشان کرد: یکی از دلایلی که موجب تاخیر در تبریک این کشور‌ها به بایدن شد، آن بود که این کشور‌ها آنقدر با ترامپ رابطه نزدیک داشتند و البته از او می‌ترسیدند که نمی‌خواستند با تبریک گفتن‌شان، ترامپ از آن‌ها دلخور شود.

رییس مرکز مطالعات بین‌المللی و منطقه‌ای دانشگاه جرج تاون آمریکا در قطر ادامه داد: حتی با وجود آنکه ترامپ انتخابات را باخته، عربستان از ترامپ می‌ترسد و اگر یک درصد احتمال تغییر نتایج انتخابات وجود داشت، آن‌ها نمی‌خواستند ترامپ را از خود ناامید و عصبانی کنند.

کشور‌های عربی به دنبال اثرگذاری بر سیاست آمریکا هستند

کامروا با بیان اینکه تقریبا همه کشور‌های عربی در حال حدس زدن سیاست خارجی بایدن هستند، ابراز داشت: آن‌ها این سوال را دارند بایدن چه سیاست خارجی را دنبال می‌کند. اتفاقا آن‌ها در دوره گذشته هم توانستند در دوران گذار و انتقال قدرت، بر سیاست خارجی ترامپ اثر بگذارند و همین مسئله موجب شده، این کشور‌ها از هم‌اکنون به دنبال اثرگذاری بر سیاست خارجی دولت آتی آمریکا باشند.

وی با اشاره به ابعاد روابط خارجی بیان کرد: روابط خارجی دارای دو بعد است؛ یک بعد ساختاری و یک بعد شخصی. روابط ساختاری کشور‌های حاشیه خلیج فارس مبتنی بر اتحاد با ایالات متحده است و این کشور‌ها متحد آمریکا در منطقه محسوب می‌شوند بنابراین تغییری در سیاست‌های آمریکا درباره حمایت از این کشور‌ها در برابر تهدیدات، فروش تسلیحات و تجهیزات نظامی و معاهدات و قرارداد‌های بلند مدت ایجاد نمی‌شود.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه نیرو‌های نظامی آمریکا در همه کشور‌های عربی خلیج فارس حضور دارند، یادآور شد: ساختار روابط کشور‌های عربی حاشیه خلیج فارس با آمریکا دچار تغییر خاصی نمی‌شود، اما نوع نگاه سران کشور‌ها با یکدیگر هم موثر است و می‌تواند روابط را گرم یا سرد کند.

کامروا با اشاره به نگاه بایدن به کشور‌های عربی عنوان کرد: جو بایدن هشت سال معاون باراک اوباما بود و براساس قانون اساسی معاون رئیس‌جمهوری باید تابعی از رئیس جمهوری باشد. ما هنوز نمی‌دانیم دکترین بایدن چیست و تیم سیاست خارجی او به چه شکلی خواهد بود. اما می‌توان حدس زد که نگاه کمتر ایدئولوژیکی داشته باشد و به کل منطقه و نه فقط اعراب نگاه کند.

روابط آمریکا با کشور‌های عربی در دولت بایدن به گرمی دوران ترامپ نیست

وی افزود: احتمال دارد روابط آمریکا با این کشور‌ها در دوران بایدن به گرمی دوران ترامپ نباشد و بایدن فشار‌هایی را در مورد مسائلی همچون حقوق بشر و کاهش فروش تسلیحات در قبال این کشور‌ها دنبال کند.

تحلیلگر ارشد مسائل سیاست خارجی با اشاره به سابقه سناتوری جو بایدن گفت: ما از این مسئله هم آگاه هستیم که وقتی جو بایدن در مجلس سنا حضور داشت، محمدجواد ظریف سفیر و نماینده ایران در سازمان ملل متحد بود و بایدن به همراه تعدادی از سناتور‌ها دیدار‌هایی را با ظریف داشته است. این مسئله می‌تواند موجب شود تا بایدن نگاه عمیق‌تری به منطقه داشته باشد تا آنکه نگاهش به منطقه براساس روابط شخصی باشد همانند آنچه که در دوران ترامپ وجود داشت.

عربستان به سمت اثرگذاری بر سیاست‌های منطقه‌ای بایدن می‌رود

کامروا در پاسخ به این سوال که آیا احتمال دارد سیاست خارجی بایدن مانند ترامپ متاثر از رایزنی‌های لابی سعودی شود، اظهار داشت: کشور‌های عربی از جمله عربستان لابی‌های قدرتمند و ثروتمندی در واشنگتن دارند و حتما به دنبال اثرگذاری خواهند رفت، ولی موضوعی که وجود دارد، این است که بایدن یک سیاستمدار است، اما ترامپ دلال و تاجر بود و به همین خاطر، نوع روابط واشنگتن با ریاض و ابوظبی متفاوت از دوران قبل بود.

به گفته این کارشناس ارشد جهان عرب، در دوران ترامپ همه کشور‌های عربی سعی می‌کردند با انعقاد قرارداد‌های بلند مدت و خرید تسلیحات، اعتماد ترامپ را جلب کرده و یک رابطه شخصی و گرم ایجاد کنند تا از این طریق بر سیاست‌های خاورمیانه‌ای آمریکا اثرگذار باشند، اما احتمال تکرار چنین شرایطی در دوران بایدن کمتر خواهد بود.

بایدن کمتر از ترامپ به اسرائیل امتیاز می‌دهد

وی اضافه کرد: البته سیاست خارجی آمریکا در خاورمیانه دارای اصولی است که با آمدن یا رفتن فردی در مقام ریاست جمهوری تغییر نمی‌کند. مثلا حمایت از اسرائیل و اتحاد استراتژیک بین آمریکا و اسرائیل یکی از همین اصول فراحزبی است؛ هرچند ترامپ رابطه بین اسرائیل و آمریکا را عمیق‌تر کرد. ممکن است بایدن کمتر مثل ترامپ بخواهد به اسرائیل امتیاز بدهد.

کامروا با بیان اینکه رابطه با مصر برای آمریکا مهم است، تصریح کرد: دلیل این موضوع هم آن است که مصر نقش مهمی در تامین امنیت اسرائیل دارد. اما با این وجود، همچنان معلوم نیست که بایدن در قبال لیبی و سوریه چه سیاستی را در پیش بگیرد. در مورد ایران هم معلوم نیست که او به دنبال چه برجامی باشد و توافقی که او با ایران دنبال می‌کند، تا چه اندازه مورد حمایت و استقبال تهران قرار بگیرد.

سیاست ترامپ در مورد سوریه تفاوت چندانی با اوباما نداشت

وی با اشاره به سیاست ترامپ نسبت به سوریه خاطرنشان کرد: وقتی ترامپ رئیس‌جمهوری آمریکا شد، او نسبت به سیاست‌های آمریکا خیلی انتقاد کرد و داد و بیداد راه انداخت، اما او هم کار خاصی انجام نداد و سیاستش در مورد سوریه تفاوت اساسی چندانی با اوباما نداشت.

رییس مرکز مطالعات بین‌المللی و منطقه‌ای دانشگاه جرج تاون آمریکا در قطر درباره رابطه آمریکا و اسرائیل در دوران بایدن هم ابراز داشت: قطعا یکی از کسانی که از شکست ترامپ ناراحت است، نتانیاهو است. رابطه بین ترامپ و نتانیاهو بسیار شخصی و منحصربه‌فرد است در حالی که رابطه بین نتانیاهو و اوباما بسیار سرد بود. ترامپ امتیازاتی به نتانیاهو داد که هیچ رئیس‌جمهوری به هیچ مقام اسرائیلی نداده بود.

بایدن از تداوم سیاست عادی‌سازی روابط اعراب و اسرائیل حمایت می‌کند

کامروا با بیان اینکه رابطه اسرائیل و آمریکا در دوران بایدن همانند دوران اوباما خواهد شد، عنوان کرد: قطعا رابطه دوستانه و گرمی بین بایدن و نتانیاهو وجود نخواهد داشت، اما در عین حال تغییری در سیاست حمایت آمریکا از اسرائیل ایجاد نمی‌شود و کاخ سفید همچنان از عادی‌سازی روابط کشور‌های عربی با اسرائیل حمایت خواهد کرد.

وی با اشاره به نوع نگاه کشور‌های عربی به عادی‌سازی روابط با اسرائیل یادآور شد: آمریکا دیگر مانند قبل به نفت خاورمیانه وابسته نیست بنابراین کشور‌های عربی خلیج فارس فکر می‌کنند یکی از راه‌های حفظ رابطه با آمریکا، وصل شدن به اسرائیل است یعنی اگر رابطه‌شان با اسرائیل قوی باشد، در درازمدت هم رابطه‌شان با ایالات متحده قوی خواهد بود. براساس این نگاه، احتمالا کشور‌های عربی بیشتری به دنبال عادی‌سازی روابط با اسرائیل خواهند رفت.

بایدن در ماه عسل ریاست‌جمهوری‌اش خدشه‌ای به روابط با اسرائیل وارد نمی‌کند

این تحلیلگر ارشد مسائل سیاست خارجی در پاسخ به این سوال که آیا پروژه معامله قرن از سوی بایدن متوقف می‌شود، بیان کرد: «معامله قرن» شعار و طرحی بود که حتی در دولت ترامپ هم فراموش و طرح «توافق ابراهیم» جایگزین آن شد. من فکر می‌کنم بایدن در دوران ماه عسل ریاست جمهوری خود هیچ اقدامی که موجب خدشه در روابط آمریکا و اسرائیل شود، انجام ندهد.

کامروا تغییر راهبردی در روابط میان واشنگتن و ریاض در دوران بایدن را بعید برشمرد و گفت: احتمالا روابط آمریکا و عربستان همچنان عمیق باشد و فروش تسلیحات و تجهیزات نظامی به این کشور ادامه داشته باشد. با این حال باید دید اکثریت مجلس سنا در اختیار کدام حزب خواهد بود. اگر دموکرات‌ها در اقلیت باشند اتفاق خاصی رخ نخواهد داد، ولی اگر آن‌ها در اکثریت قرار بگیرند، احتمالا فشار‌های حقوق بشری بر عربستان بیشتر و فروش تسلیحات کمتر شود.

وی ادامه داد: البته اولویت بایدن هم کشور‌های عربی نخواهند بود. او احتمالا در سیاست خارجی بهبود مناسبات با متحدین اروپایی، تقویت ناتو، تنظیم مناسبات با چین و مذاکره با ایران برای دستیابی به یک توافق جدید را دنبال کند؛ بنابراین موضوعاتی مانند تحریم عربستان به خاطر قتل جمال خاشقچی، جنگ یمن و مسئله لیبی چندان در اولویت‌های بایدن نخواهد بود.

این استاد دانشگاه یادآور شد: مهمترین ترس کشور‌های عربی از بایدن بازگشت احتمالی آمریکا به توافق هسته‌ای است. آن‌ها در چند سال گذشته تعابیر و روایات منفی خود درباره برجام را مطرح کرده‌اند و از قضا موفق هم بودند و جو ضدایرانی در واشنگتن را عمیق‌تر و پررنگ‌تر کرده‌اند.

به گفته کامروا، هر کسی هم رئیس‌جمهوری باشد – چه بایدن و چه ترامپ - و بخواهد به برجام بازگردد یا با ایران مذاکره کند، کار دشواری در پیش دارد و نمی‌تواند نسبت به ملاحظات کشور‌های عربی یا اسرائیل بی‌تفاوت باشد.

وی درباره سفر روز‌های آتی وزیر خارجه آمریکا به کشور‌های منطقه هم تصریح کرد: دولت ترامپ سعی می‌کند تحریم‌ها آنقدر گسترده، عمیق و محکم باشد تا دولت بعدی هم قادر به لغو آن نباشد. این سیاست را مایک پمپئو و الیوت آبرامز دنبال می‌کنند که ضدیت شدیدی با ایران دارند. آن‌ها با این اقدام می‌خواهند کاری بکنند که عمق خصومت میان آمریکا و کشور‌های عربی با وجود ریاست جمهوری بایدن همچنان تداوم داشته باشد.

بهبود روابط تهران و واشنگتن، اعراب را مجبور به عادی‌سازی روابط با ایران می‌کند

رییس مرکز مطالعات بین‌المللی و منطقه‌ای دانشگاه جرج تاون آمریکا در قطر درباره استقبال کشور‌های عربی از پمپئو هم خاطرنشان کرد: این کشور‌ها در حال رقابت با یکدیگر برای نزدیک‌تر شدن با آمریکا هستند. این رقابت ابعاد مختلفی دارد. به همین خاطر فکر می‌کنم استقبال خوب و گرمی از پمپئو انجام شود. با این حال، منهای سیاستگذاران اصلی، نظام دیپلماسی آمریکا مایل است تنش میان آمریکا و ایران کمتر شود.

کامروا در پاسخ به این سوال که آیا با انتخاب بایدن، تغییری در روابط ایران با کشور‌های عربی حاشیه خلیج فارس می‌شود؟ ابراز داشت: فکر نکنم در آینده‌ای نزدیک تغییر اساسی در روابط ایران با عربستان سعودی، بحرین و امارات ایجاد شود، اما اگر کشور‌های عربی خلیج فارس مشاهده کنند سیاست بایدن با ترامپ در مورد ایران، اختلافات محسوسی دارد و واشنگتن در حال عادی‌سازی روابط تهران است، نهایتا آن‌ها هم اجبارا به سمت بهبود روابط با ایران حرکت خواهند کرد.

وی افزود: باید دید روابط ایران و آمریکا به چه سمت و سویی خواهد رفت و آیا بایدن سعی می‌کند آمریکا به میز مذاکره بازگردد یا آنکه سیاست‌های تهاجمی آمریکا را ادامه می‌دهد. یادمان باشد ترامپ تا دو ماه دیگر همچنان رئیس‌جمهوری است و دستگاه تصمیم‌گیری سیاسی، نظامی و امنیتی آمریکا تغییری نخواهند کرد و در این مدت، ممکن است هر اتفاقی رخ دهد.

 

شعار سال با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از ایرنا،تاریخ انتشار:22آبان1399،کدخبر:84105465،www.irna.ir