شعار سال: مهدی مستفید در یادداشتی ارسالی با عنوان «آراز خوانی اردوغان، حاشیه یا متن؟!» نوشت: نمی‌دانم دکتر ظریف و کسانی که با شعار وا ایرانا در این چند روز به تنش بین ایران و ترکیه، مهمترین مسیر ارتباطی فعلی ایران با جهان، دامن زدند سخنرانی اردوغان در باکو را گوش کرده اند یا نه؟!

با توجه به حاشیه‌های ایجاد شده پیشنهاد می‌کنم همه ایران دوستان آن نطق را گوش کنند و برای فهم بهتر آن از آشنایان به فرهنگ و زبان ترکی آذربابجان کمک بگیرند.

در کل سخنرانی اردوغان یکبار به ایران اشاره شد، آن هم نه به عنوان رقیب بلکه عضوی از گروه همکاری ششگانه که قرار است در منطقه شکل گیرد، مهمترین نکته سخنرانی نیز دعوت از ارمنستان برای عادی سازی روابط و پیوستن به این گروه همکاری بود. ولی این موارد در ایران مورد توجه قرار نگرفت و نگاه‌ها بیشتر متوجه بخش ادبی خطابه شد!

اردوغان برای ابراز احساسات به مردمی که پیروزی تاریخی شان را جشن گرفته بودند متنی ادبی ارائه داد.

از آزادی ابر‌های پهلوگرفته بر سر کوه‌های “شوشا”، از رویش دوباره “خاری بلبل”، از اوجگیری دوباره نوای “قره باغ شیکسته سی”سخن گفت این استعاره‌ها نه تنها برای مردم شمال ارس بلکه برای جنوب آن نیز همچون میراثی مشترک ملموس و شیوا بود.

اردوغان شعری از بختیار وهابزاده در وصف پاسداری از وطن خواند از شعرای نامی آذربایجان نامبرد و نزدیکی خود را به مردم آذربایجان با نشان دادن تسلطش بر تاریخ و ادبیات آن‌ها نشان داد.

و، اما “آراز”، آراز نماد فراق در هر دو آذربایجان و بلکه بین همه آذربایجانی‌های جهان است. اردوغان وقتی از آزادی سه شهر همجوار آراز سخن گفت با خواندن شعر موصوف، به پایان جدایی زورگویانه آن مناطق اشاره کرد و با قراردادن ترجیح بند “آی لاچین جان لاچین” اتفاقا بر ضمیر مورد اشاره اش تاکید کرد. هر چند عدم فهم مشترکات فرهنگی وادبی دو سوی ارس، می‌تواند موجب سوء تفاهم شود، ولی بی شک هر ترکی دان منصفی به سادگی بر سوء نبودن منظور اردوغان از آن شعر گواه خواهد بود!

شاید نبود فردی آشنا به زبان و فرهنگ محل در وزارت خارجه سبب سوءبرداشت وزیر شده است! ولی نگاه واقع گرایانه نشانگر آن است که یک بیت شعر در هر حالت نباید چنین سبب توجه شده و مرثیه حسرت آذربایجانی‌ها نوای تجزیه طلبی نام می‌گرفت!

ایراد آن مراسم نه شعر اردوغان، بلکه جایگاه او بود، جایگاهی که او در آن قرار گرفته بود بیش و پیش از همه برازنده حاکمان ایران بود، ولی سیاست‌های انزوا طلبانه و توطئه انگارانه، ما را از آن دور و اردوغان را بدان رهنمون شد. حال برای چربش حاشیه بر متن مجبور به شیون شده ایم و ظریف مجبور به چنان توییتی شد که در تاریخ طنز سیاسی جهان جاودان خواهد ماند!

ایران در ۳۰ سال گذشته بخصوص در سال‌های قبل‌تر می‌توانست به راحتی حل کننده مناقشه قره باغ باشد، ولی بر اساس ملاحظاتی اقدام نکرد. در جنگ اخیر هم بهترین موقعیت برای ایران مهیا بود که در عمل به قانون اساسی اش و در راستای حقوق بین الملل در کنار مظلومِ، محقی بایستد که مردمانش مسلمان وشیعه اند.

مواضع صریح رهبر انقلاب نیز بر این موضع تاکید داشت، ولی شبهه حضور تکفیری‌ها در جبهه قره باغ موجب شد موضع رسمی به صراحتِ شکل نگیرد، با پایان جنگ کذب بودن شایعه حضور تکفیری‌ها قوی‌تر شد. به راستی این شایعه از کجا منتشر شده بود که موجب کندی مواضع ما شد؟

شاید آنان که در کسوت تصمیم گیران سیاست خارجی ما به بهانه وطن پرستی حسرت عدم حمایت از ارمنستان اشغالگر را می‌خورند می‌توانند اصلی‌ترین متهمان این سیاستگذاری غلط باشند.

عامل اصلی شکست سیاست خارجی ما خصوصا در قفقاز، تغییر در جهان بینی سیاسی ماست. ما به نام ملت سازی و ملی گرایی خود را هرروز بیشتر از دیروز منزوی ساخته ایم.

تلاش برای یکسان سازی ملی، ما را به جایی رسانده است که نه تنها زبان پیرامون، بلکه زبانی که گویش بخش بزرگی ار مردمان خودمان هست را نیز نمی‌فهمیم!

 

ملی گراییِ فارس‌گرایی که هم اکنون به جای امت‌گرایی اسلامی در کشور ترویج می‌شود و هر غیر فارسی را تهدیدی برای ملیت می‌داند پاشنه آشیل سیاست ماست.

ما برای داشتن سیاست خارجی قوی نیازمند هویت ملی متکثر هستیم، هویتی که همه آحاد ملت را در برگیرد.

برای این که تحت تاثیر سیاست‌های پویای همسایگانمان هر روز منزوی‌تر نشویم بایستی نگاه هویتی مان را که در حال افتادن در ورطه “ایرانشهری فارسی است” تغییر دهیم، تکثر موجود در کشور را نه به عنوان تهدید بلکه به عنوان فرصت مغتنم بدانیم، همه ابعاد هویتی ایرانیان خصوصا دوزبان ترکی و عربی را در کنار فارسی تقویت کنیم و به جای اسیر شدن در دسته بندی‌های فرقه‌ای رویه وفاق منطقه‌ای را درپیش بگیریم، چرا نباید به واسطه داشتن جمعیت عربی به اندازه چند کشور عرب در اتحادیه عرب و به واسطه جمعیت ترکی در جمع کشور‌های ترک زبان جای بگیریم؟

ما برای سرافرازی نیازمند تعامل با جهانیم.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از انصاف‌نیوز، تاریخ انتشار: ۲۴ آذر ۱۳۹۹، کدخبر: ۲۷۲۵۴۰، ensafnews.com