شعار سال : شهلا انتظاریان، در سال ۱۳۳۹ متولد شد و از سال ۱۳۷۹ به شورای کتاب کودک پیوست. وی مترجمی زبان خوانده است و داور جوایز زیادی بوده و جوایزی را نیز برای ترجمه‌هایش کسب کرده است. از آثار او می‌توان به رمان «گِل»، «سکه‌ای از آسمان»، «تابستان زاغچه»، «خرابکار»، «بندبازان» و... اشاره کرد. او به تازگی مجموعه «چستر راکون» اثر اودری پن را ترجمه کرده که به مهارت‌های زندگی برای کودکان می‌پردازد و کودکان را به طور غیر مستقیم با راه‌های مقابله با مشکلات آشنا می‌کند. به بهانه انتشار این مجموعه از نشر «بازی و اندیشه» گفت‌وگویی با او انجام داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.

چرا بچه­‌ها بیشتر به داستان­‌های چندجلدی و مجموعه‌­ای علاقه دارند؟ در انتخاب این مجموعه این نکته را هم در نظر گرفته‌­اید؟

بسیاری از بچه­‌ها به داستان‌­های چندجلدی و مجموعه‌ای علاقه دارند و در مورد خردسالان این موضوع بیشتر به چشم می‌­خورد. شاید به دلیل آسانی، تشابه، تکرار، سبک نگارش، آشنایی با شخصیت‌ها، طرز بیان و واژگان به کار گرفته شده، انتظاراتشان بهتر برآورده می‌شود و راضی می‌شوند. یا مثلاً مخاطبانی که خیلی به خواندن کتاب رغبت نشان نمی‎‌دهند، می‌خواهند شروع داستان سهل و ممتنع باشد و راحت‌تر خط داستانی را دنبال کنند. وقتی خردسالی با شخصیت‌های یک کتاب به خوبی ارتباط برقرار می‌­کند، طبیعی است که به کتاب‌های دیگری با همان شخصیت‌ها نیز علاقه نشان دهد و از این طریق می­‌توان کودک را به مطالعه علاقه‌مند کرد و کودکانی که به تازگی یاد گرفته­‌اند بخوانند، آشنایی با یک جلد باعث می‌­شود جلد‌های بعدی را راحت‌­تر بخوانند.

بنده بیشتر به کتاب‌های تک‌جلدی علاقه دارم تا مجموعه‌ها، البته تعدادی کار مجموعه‌ای هم در کارنامه‌ام دارم. ترجمه­ این مجموعه از طرف نشر «بازی و اندیشه» به من پیشنهاد شد. این نشر چند سال پیش کتابی با عنوان «دستی که بوسه می­زند» چاپ کرده بود که خانواده­‌ها و مروجان کتاب استقبال خوبی از آن داشتند. وقتی ناشر این کتاب را دوباره با ویرایش اینجانب و در واقع به نوعی بازنویسی ترجمه‌اش چاپ کرد، سایر جلدهایش را برای ترجمه به من سپرد.

یک شخصیت ثابت و تکرارشونده در داستان‌های کودک که به صورت مجموعه هستند، چه تاثیری در ارتباط آن‌ها با داستان‌ها دارد؟

یک کتاب مصور خوب و شامل متن و تصویری تاثیرگذار می­‌تواند روی کودک تاثیر بگذارد نه فقط شخصیتی ثابت و تکرارشونده. اما به ویژه کودکان خردسال چهره‌­های آشنا را دوست دارند، راحت‌تر با آن‌ها ارتباط برقرار می‌­کنند و بهتر می‌­توان از طریق آن‌ها پیام را منتقل کرد. کودک بهتر با این شخصیت‌­ها همذات‌پنداری می­‌کند، خود را در قالب آن‌ها می‌­بیند، می‌تواند کمابیش کار‌های شخصیت را پیش‌بینی کند یا به خواندن کتاب‌های بعدی مجموعه تشویق می­‌شود.

کتاب‌های مصور کودکان همراه با قصه تا چه اندازه بر قدرت خیال‌پردازی بچه‌ها موثر است؟

کودکان به ویژه کودکان زیردبستان معمولاً بیشتر از طریق تصویر با کتاب ارتباط برقرار می­‌کنند، چرا که از روی تصویر می‌­توانند متن خوانده شده را به یاد بیاورند یا حتی داستانی براساس تصاویر برای خود ببافند. متن و تصویر باید کامل کننده هم باشند، نه اینکه تصاویر عین متن را برای مخاطب بازگو کند. برخورداری یک کتاب از تصاویر خلاقانه و هنرمندانه در به پرواز درآوردن قوه خیال کودک به او کمک می­‌کند.

البته دوره­ ادبیات تعلیمی کمابیش گذشته است، این نوع ادبیات در واقع ابزاری قدیمی است که در خدمت برخی مقامات بوده یا هنوز وجود دارد برای این‌که به‌طور مستقیم به بچه بگویند چه باید بکنند یا نکنند. اما مجموعه­ چستر در مورد مسائل آموزشی و تربیتی به کودک شناخت می‌­دهد که این ویژگی لازمه­ کتاب‌های خردسال است. در هر یک از این کتا‌ب‌­ها، کودک در مورد راه برون ­رفت از مشکلی عام شناخت پیدا می‌­کند. نویسنده از فضای جنگل و حیوانات استفاده کرده تا برخی مفاهیم را برای خردسال توضیح بدهد و مخاطب خودش از طریق همذات‌پنداری با شخصیت­‌های قصه نتیجه‌­گیری می‌­کند نه اینکه دستوری مستقیم به او داده شود. در ضمن بستری برای ایجاد گفت‌و‌گوی صمیمی و دوستانه بین والد و کودک یا مربی با کودکان فراهم می­‌سازد.

شخصیت‌­های حیوانی در ادبیات تعلیمی بیشتر موثرند یا شخصیت­‌های انسانی؟

در مجموع ادبیات تعلیمی را نمی‌­پسندم چه با شخصیت­‌های حیوانی باشند چه انسانی. اما شخصیت­‌های حیوانی برای خردسالان معمولاً بهتر جواب می­‌دهد. زیرا علاوه بر درون‌مایه­ تربیتی- روانشناختی که در این نوع کتاب‌ها دیده می­‌شود، شناخت طبیعت و آشنایی و دوستی با حیوانات گوناگون را نیز دارد. در این مجموعه، تصاویر زیبا و خلاقانه خانم «باربارا لئونارد گیبسن» بر بار معنایی متن افزوده و داستان را برای مخاطب دلپذیرتر کرده است.

در این مجموعه داستان به چه مفاهیمی اشاره شده است؟

هر یک از کتاب­‌های این مجموعه به یکی از دغدغه­‌های خردسالان می­‌پردازد. برای مثال، کتاب «جیب پر از بوسه»، ماجرای یک بچه راکون به اسم چستر است که با به دنیا آمدن فرزند کوچک‌­تر خانواده احساس می‌کند محبت مادر از او سلب شده و هدف نویسنده دادن احساس امنیت به فرزند بزرگ­‌تر است تا او بفهمد با آمدن فرزند کوچک‌تر، علاقه­ مادرش نسبت به او کم نشده. موضوع کتاب «بوسه خداحافظی» نقل مکان و تغییر خانه است، موضوعی که همیشه برای کودکانی که مجبورند از محل زندگی خود و همسایگان و همکلاسی‌ها دور شوند، موجب پریشانی آن‌ها می­‌شود. در «زورگوی بد گنده»، مسئله­ رویارویی با بچه‌های قلدر و پیامد‌های آن مطرح می­‌شود و در «یک روز کامل در خانه­ی دوست»، حس تنهایی و غربت ناشی از دور ماندن از مادر و خانواده و چگونگی پذیرفتن و کنار آمدن با آن در صورت لزوم، مطرح می­‌شود.

 

شعار سال ، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری ایبنا ، تاریخ انتشار 26 بهمن 99 ، کد خبر : ۳۰۲۶۰۷ ، ibna.ir