از چند هفته پیش بود که زمزمههایی در باره دیدار مقامهای ایران وعربستان در بغداد شنیده میشد و فایننشال تایمز منبع این خبرها با قاطعیت از دیدارها مینوشت. حالا دراین روزها حتی شایعه دیدار علی شمخانی رییس شورای امنیت ملی ایران با رییس تازه برگزیده شده سازمان سیا به گوش میرسد. ایران به کدام سو در حال حرکت است؟
شعار سال: تقدیر یا سرنوشت، جبر و شانس، رخدادهای تاریخی و نیز جغرافیا و اقلیم متغیرهای اثرگذار بر سرنوشت امروز و فردای یک جامعه و سرزمین است. اینکه ایران در یکی از مناطق بسیار عجیب جهان قرار گرفته از همه عوامل یادشده متاثر است و باید چارچوب و کلیات آن در تعریف زیست ملی و منطقهای و جهانی مورد توجه قرار گیرد. بدشانسی است یا خوششانسی، به هر حال ایران با حدود ۱۵ کشور جهان به طور مستقیم همسایه است و با برخی از کشورهای دیگر مثل کشورهای حاشیه خلیج فارس با کمی فاصله همسایه است.
ایران دو دسته همسایه دارد: همسایههای ثروتمند و نیرومند و البته کمشمار و کشورهای نهچندان ثروتمند با شمار بیشتر. ایران چارهای ندارد با نیک و بد همسایههای بلافصل و یا کمی دورتر مدارا کند و سازگاری داشته باشد تا امنیت ملی با آسیب مواجه نشود.
واقعیت این است که در نیمسده سپریشده نسبتهای اقتصادی کشورها با ایران با دگرگونیهایی روبهرو شده که به همراه خود تغییراتی در سرشت مناسبات و انتظارات پدیدار کرده است. در حالی که نیمسده پیش ایران نسبت به سه رقیب اصلی منطقهای مسلمان یعنی ترکیه، عراق و عربستان قدرت اقتصادی و نظامی برتر به حساب میآمد و در سمتگیری خارجی این کشورها اهمیت ایران قابل اعتنا بود، اکنون این موازنه به هم خورده است. ایران امروز اما به هر دلیل که بخشی از آن به تغییر راهبرد در سیاست خارجی و برخی به دگرگونی در فلسفه حکومت زمامداران برمیگردد نیز به دلیل خصومت تضعیفکننده اقتصاد ایران با آمریکا دیگر آن برتری نظامی و اقتصادی را ندارد.
از سوی دیگر شماری کشورها که تازه از بند امپراطوری شوروی رها شدهاند در پیرامون ایران سر برآوردهاند و دو کشور امارات و قطر نیز به دلیل داشتن درآمدهای سرانه در وضعیت تازهای نسبت به اوایل دهه ۱۳۵۰ قرار دارند. مجموعه این دگرگونیها ایران را در موقعیت تازهای قرار داده که متاسفانه با کشورهای همسایه در مجموع در موقعیت ممتاز قرار ندارد و با برخی از آنها نیز به دلایل گوناگون در وضعیت نه جنگ نه صلح ایستاده است.
به نظر میرسد ادامه این وضعیت نمیتواند به سعادت و خوشبختی شهروندان ایرانی دستکم در حوزه مادی که البته حوزهای گسترده و اساسی است کمکی کند بلکه از نظر نبود آسایش فکری و ذهنی، امنیتی و نیز تضعیف موقعیت اقتصادی ایران آسیب میزند. حالا که به هر دلیل روزنهای به سوی روشنی در مناسبات با عربستان باز شده است نباید با برگشت به عقب و زندهسازی رخدادهای تلخ، این موقعیت را خراب کرد. تجربه نشان داده است خیر و برکت و سعادت بشر در آرامش و توسعه تجارت است. دستهای درازشده از سوی هر دو کشور به سوی هم میتوانند به روزهای خیر و خوشی برسند و البته نقطه تضمینکننده آن تجارت کالا و سرمایه است. وقتی ایران میتواند با چین کمونیست سازگار باشد این استعداد را هم دارد که با همه آشتی کند و رقبای منطقهای را به رفقای منطقهای تبدیل کند.
خیر و برکت در آشتی است نه در تضاد و باید شانس به درخانه آمده ایران برای صلح با عربستان نباید از دست برود.
شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از ساعت۲۴، تاریخ انتشار ۹ اردیبهشت ۱۴۰۰، کد خبر: 544502، www.saat24.news.