شعار سال: سجادبهزادی، سخنگوی دستگاه قضاء به تازگی گفته است "اصحاب رسانه و مطبوعات نمایندگان افکار عمومی جامعه و چشمان تیزبین مردم در گوشه و کنار این کشور هستند و ما اعلام می‌کنیم این افراد مثل ضابطان قضایی مورد حمایت دستگاه قضا هستند. "

این سخن بسیار نیکویی است و اگر از خبرنگاران مانند ضابطان دستگاه قضاء حمایت شود و مورد باور باشند، بدون شک کمک بزرگی به پیشبرد وتوسعه عدالت در جامعه می‌شود. اما یک خبرنگار قبل از آنکه ضابط یک دستگاه باشد ناظر بر عملکرد آن دستگاه است.

دستگاه قضا

دستگاه قضایی کشور هم مانند سایر دستگاه‌ها نیازمند رسانه برای نظارت بر عملکردش است. این دستگاه هم مانند دیگر دستگاه‌ها در درون سیستم خود افراد متخلف و کارچاق کن دارد. این را سخنگوی قوه قضائیه در همان مصاحبه با اشاره به دستگیری ۲۰۰ پرسنل قوه قضائیه گفته است؛ "همکاران ما در واحد‌های حفاظت اطلاعات قوه قضائیه، ۲۳۷ نفر از کارچاق‌کن‌ها و دلالان را شناسایی کردند. همچنین دستگیری ۱۶۱ وکیل و کارشناس دادگستری، بیش از ۲۰۰ نفر از پرسنل متخلف بخش‌های مختلف قوه قضائیه و تعدادی از سردفتران اسناد رسمی از‌جمله اقدامات دستگاه قضا بوده است. "

سخن نویسنده اینست حالا که دامنه فساد و تخلف در کشور به دستگاه قضاء هم رسیده است و بنظر می‌رسد اراده‌ای برای رسیدگی به تخلف در این دستگاه وجود دارد، اجازه دهید قبل از آنکه از خبرنگاران بعنوان ضابطان استفاده شود از آن‌ها برای نظارت بر عملکرد دستگاه قضاء استفاده شود. دستگاه قضاء امروز بیش از هر زمان دیگری به نهادینه شدن امر انتقاد توسط رسانه‌ها بر عملکرد خود نیاز دارد.

بدون شک مقابله با فساد درون‌سازمانی در دستگاه قضا، یکی از مهم‌ترین اقدامات برای برقراری عدالت در کشور است و برای رسیدن به این مهم واصلاحات ضروری؛ این دستگاه نیازمند حمایت از نهادینه شدن امر انتقاد بر عملکرد خود است. رسانه‌ها بعنوان مهم‌ترین رکن دمکراسی در جامعه، می‌توانند این نقش را به خوبی بر عهده بگیرند وبا انتقاد‌های خود از دستگاه قضاء سبب اصلاح رویه‌های اشتباه در این دستگاه باشند.

سخنگوی دستگاه قضا در بخش دیگری ازهمین مصاحبه ادامه داده است " من این اطمینان را می‌دهم کسانی که فسادی را اعلام کنند مورد تشویق قرار می‌گیرند و خبرنگارانی که یک فساد و نارسایی را اعلام کنند حتما در امنیت هستند، " از این عبارت اینگونه برداشت می‌شود که خبرنگاران فساد و نارسایی دیگر دستگاه‌ها و بخش‌های جامعه را به دستگاه قضا اعلام کنند؛ در حالی که خبرنگاران می‌توانند در مورد فساد ونارسایی احتمالی در دستگاه قضا نیز به خوبی روشنگری کنند و بر نهادینه شدن امر انتقاد بر این دستگاه کمک کنند. هر چقدر دستگاه قضا نیزخودش سالم‌تر وشفاف‌تر باشد بهتر می‌تواند بر سلامت دیگر دستگا هها نظارت و به تخلفات آن‌ها رسیدگی کند.

در واقع وقتی که سخنگوی دستگاه قضاء می‌گوید" اصحاب رسانه و مطبوعات نمایندگان افکار عمومی جامعه و چشمان تیزبین مردم در گوشه و کنار این کشور هستند و ما اعلام می‌کنیم این افراد مثل ضابطان قضایی مورد حمایت دستگاه قضا هستند. " در حقیقت این عبارت به آن معنا نباشد که خبرنگاران زمانی مورد حمایت دستگاه قضاء خواهند بود که بر بخش‌های دیگر جامعه نظارت وانتقاد کنند و چنانچه انتقاد خبرنگاری بر دستگاه قضاء وارد شد دیگر مورد حمایت این دستگاه نباشد.

مواردی از جمله دستگیری ده‌ها نفر از کارکنان متخلف این دستگاه گرفته تا تخلف و دستگیری طبری معاون رئیس سابق قوه قضائیه و تعلیق چندین قاضی طی ماه‌ها وسال‌های گذشته، نشان می‌دهد که این دستگاه خود قبل از دیگرسازمان‌ها و بخش‌های جامعه شدیدا نیازمند امر نظارت و انتقاد رسانه هاست. البته این موضوع، نافی سلامت در بخش‌های وسیعی از قوه قضائیه و تلاش این دستگاه نسبت به تحقق امر عدالت در جامعه نیست.

هر کجا رسانه‌ها به صورت آزادانه و حرفه‌ای به مسائل ورود کنند تخلف وفساد کمتر می‌شود. رسانه‌ها ابزار مهمی برای تحقق شفافیت و مقابله با فساد هستند وظهور شبکه‌های اجتماعی موجب شده تا رسانه‌ها با ابزاری قدرتمندتر از گذشته به موضوع تخلف وفساد در دستگاه‌ها و جامعه ورود کنند.

فساد در دستگاه قضا به مثابه یک بحران است و اگر این دستگاه مصمم است خود را از کارکنان متخلف و کارچاق کن‌ها نجات دهد وسالم سازی سیستم خود را بعنوان یک ضرورت همیشگی بپذیرد می‌بایست به خبرنگاران بیشتر اعتماد کند و آن‌ها را در انتقاد از این دستگاه؛ مقابل خود نبیند.

البته قبل‌تر یک بار نیر رئیس دستگاه قضاء با بیان اینکه ما رسانه‌ها را همکاران خود در اجرای عدالت می‌بینیم؛ نه در مقابل خود، گفته بود "ما مجموعه رسانه‌ای کشور را همکاران اجرای عدالت می‌بینیم و حتماً لسان نقد شما هم می‌تواند در جهت اجرای عدالت کمک کند. کسی با نقد هیچ مخالفتی ندارد؛ خصوصاً زمانی که آن نقد، نقد منصفانه است. حتماً نقد منصفانه می‌تواند در جهت کمک به دستگاه‌ها، نظام اداری کشور و مجموعه دستگاه قضایی موثر باشد. "

امروز جامعه شاهد تغییراتی مثبت در بخش‌هایی از عملکرد دستگاه قضاء است. اما این عملکرد مثبت در تمامی بخش‌های این دستگاه گسترده نشده است و همچنان قوه قضائیه تا رسیدن به شفافیت و رضایتمندی عمومی از عملکرد خود مسیر سختی در پیش دارد. پیشنهاد می‌شود برای رسیدن به این مهم از ظرفیت رسانه‌ها بیشتر استفاده شود.

امروز فساد و تخلف در دستگاه قضایی یک رویه نیست؛ اما این دستگاه با توجه به حساسیت مسئولیتش و همچنین وضعیت جامعه، همواره در خطرگستردگی فساد وتخلف در سیستم خود است. حتی دستگاه قضا می‌تواند اجازه دهد خبرنگاران به آراء دادگاه‌ها نیز جهت نقد وبررسی فرایند دادرسی شفاف ورود کنند. این موضوع در بسیاری از کشور‌های جهان مانند فرانسه امری رایج به شمار می‌رود.

علنی برگزار شدن محاکمات در دستگاه قضا و حضور خبرنگاران نیز می‌تواند بر شفافیت و کاستن از فساد در این دستگاه کمک بزرگی کند.

بر اساس اصل ۱۶۵ قانون اساسی تمام محاکمات باید علنی برگزار شود و حضور خبرنگاران بلامانع است؛ مگر آنکه به تشخیص دادگاه و یا در دعاوی خصوصی، علنی بودن آن‌ها خلاف نظم عمومی یا مصلحت نظام باشد.

در حال حاضر اهمیت این اصل از قانون اساسی در بسیاری از دادگاه‌ها جدی نگریسته نمی‌شود.

تردید نکنیم هرچقدر رسیدگی قضائی با حضور نمایندگان رسانه‌ها و جامعه مدنی باشد، دستگاه قضایی ما سالم‌تر و تخلفات کمتر خواهد بود.

قوه قضائیه ضامن امنیت و توسعه عدالت در جامعه است. با این حال رفتار و عملکرد اشتباه این دستگاه می‌تواند به سلب اعتماد عمومی در جامعه منجر شود.

دستگاه قضاء باید بداند عدالت تا زمانی که دیده نشده است امری ناقص است و جامعه باید عدالت را لمس کند و برای دیده شدن عدالت از نهادینه شدن امر انتقاد در درون دستگاه و ظرفیت‌های رسانه‌ها استفاده بیشتری شود و "خود اصلاحی" در درون سیستم بطور مداوم مورد توجه قرار گیرد.

شعار سال؛ با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از عصر ایران، تاریخ انتشار: ۲۴ اردیبهشت ۱۴۰۰، کد خبر: ۷۸۴۰۵۷، www.asriran.com