شعار سال: طالبان با سرعت غیرمنتظره‌ای بخش‌های مختلفی از افغانستان را در اختیار خود گرفتند، پایتخت این کشور را به محاصره و کنترل خود درآوردند، اشرف غنی را فراری دادند و اکنون قدرت را به‌صورت خودخواندگی در دست گرفته‌اند. علاوه بر این، آمریکایی‌ها با قول‌هایی وارد افغانستان شدند که یکی از آن‌ها حفظ امنیت و ایجاد کشوری توسعه‌یافته همراه با کاهش کشت و تولید مواد مخدر بود، ولی در ۲۰ سال گذشته ثابت کردند نتوانستند شرایط لازم را برای رفاه و امنیت مردم افغانستان به وجود آورند.

مردم افغانستان امنیت می‌خواهند
خواست مردم افغانستان از طالبان حفظ امنیت کشور است؛ امنیتی که آمریکا نتوانسته بود در آن موفق عمل کند و شکست خورد؛ بنابراین مردم افغانستان امنیت را از نیرو‌های طالبان مطالبه می‌کنند؛ نیرو‌هایی که می‌توانند با کمک مردم، والی‌ها و نیرو‌های نظامی وضعیت مناسبی را از لحاظ تسلط بر مناطق مختلف کشور به وجود بیاورند. از سوی دیگر، حمایت مردم افغانستان از طالبان تا زمانی است که برای ارزش‌های آن‌ها احترام قائل باشند و ادعا‌هایی که در زمینه ازدواج اجباری، افراط‌گرایی در زمینه موضوعات زنان و محدودیت‌هایی که در فضای مجازی و رسانه‌های زرد منتشر می‌شود، رنگ واقعیت به خود نگیرد. فضای مجازی افغانستان این روز‌ها تحت کنترل و سیطره آمریکایی‌هاست و به سبک فیلم‌های تخیلی و خشن هالیوودی، هر آنچه را که از طالبان بخواهند، به افکار عمومی القا می‌کنند و در تلاش هستند تا ناکامی خود در افغانستان را با انتشار از تصاویر و ویدئو‌های قدیمی خشونت‌آمیز و افراطی از طالبان توجیه کنند و بگویند حضور آن‌ها بوده که امنیت را در افغانستان موجب شده است.

تاکنون و طبق گزارش‌های رسمی، ادعا‌های آمریکا و فضاسازی رسانه‌های مجازی رنگ واقعیت نداشته و طالبان بدون خشونت و با مشارکت مردمی شهر‌های مختلف را به کنترل خود درآورده و وارد کابل شده‌اند. آن‌ها همچنین ادعا‌ها درباره ازدواج اجباری دختران و موضوعات مربوط به زنان را تکذیب کرده‌اند. سهیل شاهین، عضو تیم مذاکره‌کننده طالبان گزارش‌ها درباره ازدواج اجباری دختران ساکنان مناطق تحت کنترل این گروه را رد کرد.

شاهین در توئیتی نوشت: تمام ادعا‌ها درباره اینکه نیرو‌های ما مردم را مجبور می‌کنند تا دختران جوان خود را به ازدواج آن‌ها درآورند، کاملاً نادرست و تبلیغاتی زهرآگین است. وی همچنین با رد گزارش‌ها درباره تصرف اموال مردم به‌وسیله اعضای این گروه نیز عنوان کرد: امارت اسلامی افغانستان علاقه‌ای به اموال شخصی هیچ‌کس ندارد، بلکه حفاظت از جان و مال ملت را وظیفه اصلی خود می‌داند.

از سوی دیگر محمد نعیم، سخنگوی دفتر سیاسی طالبان گفت: نکاح اجباری دختران مخالف با انسانیت و دین مبارک اسلام است؛ این اتهامات از تصورات مریض دشمنان ماست.

 

نباید از نظر دور داشت که آمریکا پس از خروج از افغانستان با مشکلات داخلی بحران‌های ناشی از انتقادات فراوان نسبت به رویکردش در زمینه تحولات این کشور مواجه بوده و دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور سابق آمریکا در رأس کسانی قرار دارد که هجمه علیه جو بایدن، رئیس‌جمهور این کشور را آغاز کرده است و همچنان ادامه می‌دهد. فضاسازی‌های اخیر علیه طالبان و القای ناامنی به‌وسیله این گروه و پروپاگاندای رسانه‌ای در زمینه اینکه طالبان نمی‌توانند امنیت افغانستان را حفظ کنند و هم‌زمان، انتشار ویدئو‌ها و تصاویر تاریخ گذشته از این کشور با هدف القای این موضوع انجام می‌شود که طالبان قادر نیست امنیت داخلی و مرز‌های افغانستان را حفظ کنند.

فارغ از اینکه این سیاه نمایی‌ها چقدر به حقیقت دور یا نزدیک باشند، تأمین امنیت مرز‌ها و تبادلات تجاری میان دو کشور، ازجمله خطوط قرمز پررنگ ایران به شمار می‌رود. در حال حاضر، مرز‌های شرقی ایران دچار التهاب شده و خطر سرازیر شدن آوارگان و ایجاد مشکلات امنیتی از این رهگذر وجود دارد. با بسته شدن مرزها، امکان ورود و خروج‌های تجاری میان دو همسایه قطع‌شده و تبادلات گذشته به حالت تعلیق درآمده. قطعاً طرف ایرانی از تداوم این وضعیت متضرر شده و افزون بر خسارات وارده در حوزه اقتصادی، باعث تشدید چالش‌های امنیتی نیز خواهد شد. بنابراین، اگر طالبان از طریق فرایند دموکراتیک که در ادامه ذکر خواهد شد، بتواند اعتماد اکثریت مردم افغانستان را جلب کند، در تأمین امنیت مرز‌ها باید اقدامات جدی و قابل‌اعتنایی را عملیاتی کند.
بی‌تردید انگیزه نداشتن نیرو‌های پلیس، ارتش و نیرو‌های دولتی یکی از دلایلی است که طالبان با سرعت غیرقابل تصور بخش‌های بسیاری از افغانستان را در اختیار خود گرفت. طالبان با هیچ مقاومتی در مدت ۴۸ ساعت هشت ولایت را تصرف کرد، با مقاومتی مواجه نبود و حتی در بسیاری از مناطق شاهد همراهی نیرو‌های دولتی و مردم بود.

رویکرد طالبان برای ترمیم وجهه بین‌المللی
این در حالی است که تصرف کابل به‌وسیله طالبان چشم‌انداز ثبات سیاسی در افغانستان را در هاله‌ای از ابهام قرار داده است، به‌ویژه اینکه اشرف‌غنی با خروج از کشور به آغاز گذار سیاسی در این کشور تن داد و سایر شخصیت‌ها نیز به‌دنبال ارتباط با طالبان برای ایفای نقش در دوران گذار هستند. نباید از نظر دور داشت جامعه افغانستان تاب تداوم جنگ داخلی را ندارد و عمق نارضایتی‌ها از دولت دست‌نشانده آمریکا باعث شد از اشرف غنی حمایت حداقلی هم نکرده و با امنیت و ثبات افغانستان را تقدیم طالبان کنند.

طالبان برخلاف برخی از تصاویر و ویدئو‌های منتشرشده در فضای مجازی تاکنون به مکان‌های دیپلماتیک دیگر دولت‌ها و مکان‌های مقدس دیگر مذاهب و حتی آثار باستانی و تاریخی تعرضی نکرده است. این رویکرد نشان می‌دهد آن‌ها قصد ندارند انگیزه و نیروی تقابل‌جویانه‌ای برای مقابله با خود ایجاد کنند. همچنین به توافق با آمریکا در زمینه حمله نکردن به نیرو‌های خارجی نیز پایبند بوده‌اند تا زمینه حضور دوباره بیگانگان در افغانستان ایجاد نشود.

 

این رویکرد طالبان را می‌توان از لابه‌لای اظهارنظر‌های مقام‌های طالبان دریافت. سهیل شاهین، سخنگوی طالبان در گفتگو با یک رسانه سریلانکایی گفت: با بازگشت طالبان به قدرت پس از ۲۰ سال، هیچ یک از بنا‌های بودایی در افغانستان تهدید نمی‌شوند. مکان‌های تاریخی بودایی در افغانستان در معرض خطر نیستند و من هرگونه ادعایی از این دست را رد می‌کنم.

طالبان اکنون بر کابل مسلط شده، ولی به نظر می‌آید برای حفظ وجهه بین‌المللی ترجیح می‌دهد بدون درگیری نظامی و صرفاً پس از توافق با سایر گروه‌های سیاسی درصدد در اختیار گرفتن کامل قدرت برآیند. آن‌ها قصد دارند تصویری از خود ارائه کنند که طبق آن، حکومت را بدون نزاع خونین و با پذیرش دیگر طرف‌ها به دست آورده‌اند.

ایران، افغانستان برآمده از انتخابات آزاد را به‌رسمیت می‌شناسد
با توجه به تحولات حوزه جغرافیایی افغانستان و اینکه احتمالاً حاکمیت طالبان در افغانستان قطعی است، باید گفت جمهوری اسلامی ایران همچون دیگر دولت‌ها و حکومت‌ها حتی سوریه، تنها زمانی موافق و همراه خواهد بود که حاکمیت و دولت را مردم به‌وسیله برگزاری انتخابات آزاد انتخاب کنند. سیاست قطعی ایران همچنین تٱکید بر به ثمر رسیدن گفتگو‌های بیناافغانی بود که با روند کنونی سرنوشت آن در هاله‌ای از ابهام قرار گرفته است.

ایران خواستار تشکیل دولت دموکراتیک و فراگیر با حضور همه اقوام، مذاهب و جریان‌ها و مورد حمایت مردم افغان است. اگر طالبان دولتی فقط از پشتون‌ها ایجاد کند، جمهوری اسلامی ایران در ارتباط با روابط سیاسی با همسایگان و دیگر کشور‌ها تابع خواست مردم آن کشور است و افغانستان در آن مستثنی نیست. درواقع، ایران برای همسایه شرقی خود که بیش از ۹۰۰ کیلومتر مرز مشترک دارد توصیه می‌کند که دولت منحصر در پشتون‌ها دوام نخواهد داشت و یبعمده‌ای از کشور‌های منطقه نیز این دولت را به رسمیت نخواهند شناخت.

افزون بر این، روابط با افغانستان برای جمهوری اسلامی ایران اهمیت زیادی دارد و علاقه‌مند است همه جریان‌های ریشه‌دار در کابل در فرآیند حکومت و اجرای قوانین شریک باشند. توصیه ایران نیز بر مبنای قومیت‌ها و جریان‌هایی است که در آنجا زندگی می‌کنند. طبعاً پشتون‌ها با داشتن ۴۰ درصد جمعیت این کشور نمی‌توانند حکومت فراگیر تشکیل دهند و باید از اقوام ازبک، هزاره و تاجیک نیز برای تشکیل حکومت دعوت کنند. بی‌تردید مصیبت‌هایی که عامل اصلی آن حضور و مداخله دو دهه‌ای آمریکا در این کشور است، با تشکیل حکومتی از میان همه ملت افغان و حتی آن‌هایی که به‌دلیل مصیبت‌های ۲۰ ساله گذشته از این کشور مهاجرت کردند، رخت برخواهد بست؛ و مخلص کلام اینکه جمهوری اسلامی تنها با سه شرط «رعایت حقوق مردم افغانستان از جمله بانوان»، «تأمین امنیت مرزها» و «تشکیل حکومت از طریق انتخابات و فرایند مردم‌سالاری» حاکمیت طالبان را خواهد پذیرفت؛ الزاماتی که در زمره سیاست‌های همیشگی ایران بوده و بدون تحقق آنها، هیچ حکومتی را به رسمیت نمی‌شناسد.

شعارسال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری آنا، تاریخ انتشار: ۲۶ مرداد ۱۴۰۰، کدخبر: ۶۰۱۳۶۱، www.ana.press