یک کارشناس مسائل بین الملل درباره برنامه اعلامی امیرعبداللهیان در مجلس به خبرآنلاین گفت: هر گونه ارتباط اقتصادی ما با شرق یا غرب اسیا معطوف به این است که ما بتوانیم با بانکها و افای تی اف کار کنیم. روسیه هم نیازمند به غرب است و هر دو گوشتشان لای دندان غربی هاست. ما باید با همه کشورهای جهان رابطه داشته باشیم. تکیه به یک سمت و غفلت از سمت دیگر نمیتواند باعث شود که ما از وضعیت فعلی خارج شویم. ما در واکسن هم نتوانستیم به چین و روسیه به تنهایی تکیه کنیم.
شعارسال: وزیر خارجه پیشنهادی ابراهیم رییسی به نگاهش به شرق و اشنایی با غرب اسیا شهرت دارد. او در سخنرانی که در مجلس داشت به طور ویژه به شرق پرداخت و از سیاستهایی گفت که "در غرب آسیا به دنبال نهادینه کردن دستاوردهای مقاومتی و در شرق آسیا به دنبال تعامل با دستگاههای نوظهور اقتصادی هستیم. این سخنان در وضعیتی که ایران و غرب در مذاکرات جدی قرار داشته اند و به زودی ادامه گفتگوها در وین باید از سر گرفته شود، این سوال را ایجاد کرده که نگاه تهران در چهار سال پیش رو به غرب چیست؟
با علی بیگدلی کارشناس مسائل بین الملل به گفتگو نشسته ایم:
اقا امیرعبداللهیان تاکید ویژهای بر سیاست خارجی ایران در حوزه اسیا داشته اند. در شرایطی که ایران سیگنالهایی میدهد که به مذاکرات وین باز میگردد، ایا این موضع گیریها میتواند به معنای این باشد که دولت سیزدهم علاقه کم تری برای ادامه گفتگوها در وین دارد؟
واقعیت این است که چنین اظهار نظرهایی ممکن است غرب را از مسیر اصلی خودش که تمایل بازگشت به برجام است منصرف کند. ما باید بدانیم که اگر مثلا بخواهیم با ژاپن روابط اقتصادی برقرار کنیم، آنها بدون اجازه امریکا دست به هیچ اقدامی نخواهند زد. حتی در کشورهای غرب اسیا هم همینطور است. یعنی ما با بیشتر کشورهای عربی روابط پرتنشی داریم و حالا انتظار میرود که بخواهیم آنها را ترمیم کنیم. اما عربستان یا امارات بدون اجازه واشنگتن دست به گفتگو یا اقدامی برای اشتی نخواهند زد. البته ایشان گرایش به اسیا دارند و با توجه به سوابق کاری شان این طبیعی است. اما باید این موارد را در نظر بگیریم. دولت میخواهد پنجرههای جدیدی را باز کند، اما توجه به برخی نکات ضروری است. هر گونه ارتباط اقتصادی ما با شرق یا غرب اسیا معطوف به این است که ما بتوانیم با بانکها و افای تی اف کار کنیم. با توجه به اینکه افای تی اف عملی نشده نقل وانتقالات مالی محدود خواهد بود. اینها موضوعاتی است که وزیرخارجه باید در مورد آن کار کند.
هیچ راهی برای ایران وجود ندارد جز اینکه نگاهش را همانطور که به شرق تلطیف کرده، نسبت به غرب هم عوض کند و خودش را با روابط بین الملل اشتی دهد و به سمت گفتگوی مستقیم بر سر برجام و تبعات آن برود.
دولت نشان میدهد که علاقهمند به گفتگوهای وین است. با توجه به تیمی که احتمالا به وزارت خارجه میرود، چقدر این شانس وجود دارد که گفتگوهای وین به نتیجه برسد؟
اقای امیرعبداللهیان در مجلس هم گفتند که اهل مذاکره هستند و درمورد دیپلماسی و میدان و همسویی این دو با هم حرف زدند. دیپلماسی نیاز به زیرکیهایی دارد. البته که مواردی مثلا برجام و مذاکرات وین تنها در دست وزارت خارجه و دولت نیست. با همه اینها ما حتما دوباره وارد گفتگو در مورد توافق هستهای خواهیم شد. امدن رییس جمهور ژاپن هم از طرف ایالات متحده بود تا زودتر مذاکرات شروع شود. ما داریم دست به نمایش قدرتهایی میزنیم که با دست پرتری وارد مذاکره شویم. اما به نظر من ایران اگر غافل شود از اینکه وارد مذاکره مستقیم شود، اشتباه میکند و باید خودش را هر چه سریعتر در جریان گفتگوهای مستقیم قرار دهد. ایران باید خودش را در ارتباط با غرب قرار دهد، چون شرق به تنهایی قادر نیست تا اقتصاد ما را احیا کند. نه چین و نه روسیه که روابطی با ما دارند، آن اتحاد استراتژیکی که ما میخواهیم را ندارند. سرمایه گذاریها بسیار پایین است و نمیتواند به تنهایی کارساز باشد. این به معنای آن نیست که ارتباط با شرق قطع شود، اما توازن نیاز است.
ما در دوران قبل هم ارتباطاتی با شرق داشتیم. مثلا از ظرفیتهای کشورهایی مانند مالزی استفاده میکردیم. ایا این روند میتواند در دولت جدید هم ادامه یابد و اصلا چنین روندی میتواند از نظر سیاسی و اقتصادی ایران را در وضعیت بهتری قرار دهد؟
ممکن است که ما بازارهای محدودی داشته باشیم در مالزی یا برخی کشورهای دیگر. همانطور که الان هم ما به چین نفت صادر میکنیم. اما بحث این است که ایا الان چین میآید تا در منابع نفتی ما سرمایه گذاری کند؟ یا روسها که خود درگیر تحریم هستند چنین کاری میکنند؟ نگاه به شرق به عنوان یک نجات دهنده برای ما کار نخواهد کرد. چین بازار هفتصد و پنجاه میلیاردی خود را با منافع با ما عوض نمیکند. روسیه هم نیازمند به غرب است و هر دو گوشتشان لای دندان غربی هاست. ما باید با همه کشورهای جهان رابطه داشته باشیم. تکیه به یک سمت و غفلت از سمت دیگر نمیتواند باعث شود که ما از وضعیت فعلی خارج شویم. ما در واکسن هم نتوانستیم به چین و روسیه به تنهایی تکیه کنیم. در بقیه موارد هم همینطور است. من بارها گفته ام که ما باید نگاه به درون را دینی کنیم و نگاه به بیرون را جهانی. ما ابدی به قواعد بین المللی احترام بگذریم. اگر خلاف این عمل کنیم به نتیجه مطلوبی نخواهیم رسید.
یک ایدهای هست که میگوید بایدن هم به شرق اسیا اهمیت بیشتری میدهد و دیگر علاقهای به خاورمیانه ندارد. در این میان نگاه ایران در چه وضعیتی قرار دارد؟
نقطه اغازین این سیاست مربوط به دوران اوباماست. او گفت که ما در خاورمیانه منافعی نداریم و تنها شش درصد نفت مصرفی ایالات متحده از خاورمیانه تامین میشود. این نگاه به شرق، چین و دریای جنوبی چین از آن زمان گذاشته شد. الان هم ممکن است به صورت یک استراتژی کلی در نظر بایدن باشد. اما تعهداتی که امریکا در مورد اسراییل دارد نمیگذارد که این شیوه را رها کند. ۳۵۰ تا ۳۷۰ سازمان در امریکا به دنبال حفظ منافع اسراییل هستند. نگاه به شرق از سوی امریکا نگاه به تهدیداتی است که از سوی این کشورها وجود دارد. اما الان نمیتوانند چنین کاری کنند. اسراییل نیاز به کمک ایالات متحده دارد. یکی از خواهشهای وزیرخارجه ژاپن از ایران این بود که برای امنیت منطقه کمک کند. چرا که ژاپن بیشترین میزان نفت و گاز را از این منطقه میگیرد و میخواهد که صلح و ثبات آن تامین شود. ایران هم در این میان باید نسبت به تحولات هوشیار باشد. امریکا نمیتواند سیاستش را به طور کلی به شرق ببرد و ایران نباید از این موضوع به راحتی بگذرد.
شعارسال، بااندکی تلخیص واضافات برگرفته ازخبرگزاری خبرآنلاین، تاریخ انتشار:۲ شهریور ۱۴۰۰، کدخبر:۱۵۴۷۸۹۵، www.khabaronline.ir