شعار سال: گرچه آیت‌الله رئیسی در وعده‌های انتخاباتی خود هیچ‌گاه وعده تسریع در واردات واکسن نداده بود، ولی پس از پیروزی در انتخابات و با توجه به شرایط جامعه و توصیه رهبر انقلاب اسلامی مبنی بر اینکه مبارزه با کرونا اولویت نخست کشور است، واکسیناسیون کرونا برای آحاد جامعه در سریع‌ترین زمان ممکن و نیز کمک به آسیب‌دیدگان کرونا در دستور کار دولت سیزدهم قرار گرفت و به نخستین وعده‌های رئیس‌جمهور جدید کشورمان تبدیل شد. این روند با انتخاب حسین امیرعبداللهیان به سمت وزیر امور خارجه و سامان یافتن خط‌مشی دستگاه دیپلماسی کشور سرعت گرفت و باعث شد در روز‌های اخیر آمار واردات واکسن و تزریق روزانه به مردم شکسته شود، اما نباید فراموش کرد تا چند ماه قبل، در دولت غرب‌گرا و ناکارآمد دوازدهم، رئیس‌جمهور وقت، ناتوانی در واردات واکسن را نیز به تحریم‌ها و نپیوستن کشورمان به FATF پیوند زده بود!

به گواه آمار، تنها در مدت یک ماه آن هم با وجود کسری بودجه برجای مانده از دولت گذشته، ۱۵۰ درصد بیش از مجموع ۶ ماه قبل واکسن وارد کشور شده است، آن هم بدون نیاز به واردات واکسن آمریکایی فایرز و البته بدون هیچ توافق در زمینه احیای برجام و بدون تغییر در تحریم‌ها و نپیوستن به معاهده FATF. در نمودار منتشرشده از سوی گمرک، مشخص است که تاکنون ۵۰ محموله واکسن کرونا به کشور وارد شده که بالغ بر ۲۳ میلیون دوز آن تنها در شهریور ماه و در زمان استقرار دولت رئیسی به کشور وارد شده است که ۴۶ درصد کل واکسن‌های واردشده به کشور از بهمن ماه سال ۹۹ تاکنون را شامل می‌شود.

دولت جدید ایران تلاش می‌کند با سرعت‌بخشیدن به واردات واکسن، بحران بهداشتی داخلی را که رو به وخامت گذاشته است، مدیریت و روند آن را متوقف کند. واگذاری مدیریت تهیه و تأمین واکسن ویروس کووید-۱۹ از وزارت بهداشت به بخش خصوصی که مشکلات قانونی در تهیه واکسن ایجاد و روند تأمین آن را فلج کرده بود، ازجمله اقدامات مؤثر و مثبت دولت جدید است که باعث شد در تعامل با کشور‌هایی همچون چین حجم زیادی از واکسن سینوفارم وارد ایران شود.

 

اقداماتی که در یک ماه گذشته موجب سرعت‌یافتن واردات واکسیناسیون در کشور شد، عبارتند از:

- پیگیری‌های مستمر رئیس‌جمهور کشورمان

- گفتگو با طرف‌های منطقه‌ای و بین‌المللی به‌ویژه رؤسای جمهور چین و روسیه

- تشکیل کمیته مشترک تسهیل واردات واکسن در وزارت امور خارجه

- افزایش سرعت تزریق روزانه به یک میلیون دوز و برنامه‌ریزی برای تزریق ۲ میلیون دوز در روز

- سرعت‌یافتن اختصاص منابع ارزی برای خرید واکسن

- افزایش مراکز واکسیناسیون و تأسیس مراکز جدید شبانه‌روزی

- واردات بیش از ۲۳ میلیون دوز واکسن از اول تا ۲۱ شهریور

- برنامه‌ریزی برای واردات ۲۰ میلیون دوز دیگر تا پایان شهریور

- افتتاح خط دوم تولید واکسن برکت

عامل جلوگیری از واردات گسترده واکسن در دولت قبل کیست؟

اقدامی که دولت سیزدهم انجام داد، درواقع در راستای همان وعده‌ای بود که آیت‌الله رئیسی در سخنان خود در مجلس شورای اسلامی مطرح کرد و گفت، موانع اداری و بروکراتیک تهیه واکسن کرونا را در کوتاه‌ترین زمان ممکن رفع خواهد کرد. گرچه این ظرفیت وجود داشت تا رئیس‌جمهور دولت دوازدهم با دیپلماسی پویا از کشور چین که تولیدکننده عمده واکسن کرونا در شرق بود، واکسن مورد نیاز را تأمین کند، ولی نگاه غرب‌گرای دولت وقت به اروپا و آمریکا با این امید که تمایل به شرق باعث ناراحتی و خشمشان نشود، یا اینکه خللی در روند مذاکرات احیای برجام به‌وجود نیاید، باعث شد کمترین تماسی با دولت چین برقرار نشود.

نورنیوز، رسانه نزدیک به شورای عالی امنیت ملی در این‌زمینه می‌نویسد: آیت‌الله رئیسی با یک زنگ، ۹۰ میلیون دوز واکسن از شی جین‌پینگ، رئیس‌جمهور چین گرفت. درواقع طراحی و انتشار گسترده هشتگ «#واکسن_بخرید» می‌خواست این انگاره را نزد افکار عمومی ایجاد کند که نمی‌گذارند دولت واکسن بخرد، زیرا نمی‌خواهند الزاماتی مانند FATF را بپذیرند. حال آنکه برای واردات واکسن کرونا هم مانند هر امر اجرایی و مدیریتی دیگر، اگر در دولت قبل عزم و برنامه‌ریزی کافی وجود داشت، موضوع حل می‌شد.

نور نیوز با اشاره به اینکه در دولت جدید، شخص آیت‌الله رئیسی در تماس با رئیس‌جمهور چین درخواست خرید ۹۰ میلیون دوز واکسن را مطرح کرد و با پذیرش شی جین‌پینگ روند واردات واکسن سینوفارم یک‌باره متحول شد، به کم‌کاری‌های گذشته اینگونه اشاره می‌کند که «در دولت دوازدهم، اما نه‌تن‌ها چنین اتفاقی رخ نداد، بلکه علاوه بر برخی اظهارات علیه چینی‌ها، جهت درخواست‌ها برای خرید واکسن بیشتر به‌سمت کشور‌هایی بود که در عمل نیاز ما را برآورده نکردند.»

شکست آمریکا در تحریم دارویی ایران

بنابراین، تردیدی نیست که حجم گسترده واردات واکسن به کشورمان محصول رایزنی شخص آیت‌الله رئیسی با شی جین پینگ است. در ماجرای سند همکاری ۲۵ ساله ایران و چین، پکن حاضر نشد این سند را با دولت دوازدهم امضا کند و درخواست گفتگو با نماینده حاکمیت کشورمان را داشت. با توجه به این رویکرد، علی لاریجانی به‌عنوان نماینده ایران با چینی‌ها مذاکره کرد و اکنون با تغییر دولت مشاهده می‌شود دولت چین با دولت آیت‌الله رئیسی که سیاست‌هایش در تعامل و انطباق کامل با حاکمیت قرار دارد، به‌طور مستقیم وارد تعامل شده است.

این در حالی است که جمهوری اسلامی ایران درحالی موفق شد با دیپلماسی فعال خود در زمینه واردات واکسن اقدام کند که چین ۸۵۰ هزار دوز واکسن سینوفارم را به صورت رایگان به ایران هدیه داده و در حال حاضر، تخفیف‌های قابل توجهی به ایران ارائه می‌دهد. تاکنون کمترین قیمت واکسن سینوفارم به ازای هر دوز ۹ دلار بوده، اما مقداری از این واکسن‌ها به‌عنوان هدیه برای ایران ارسال شده است.

 

واکسنی که دولت دوازدهم آن را سیاسی کرد

به گزارش آنا، یکی از مواردی که باعث شد چین به دولت دوازدهم در زمینه اعطای واکسن کرونا اعتماد نکند، مخالفت دولت قبل با اجرای آزمایشی مرحله سوم واکسن سینوفارم در ایران بود؛ تصمیم غلطی که کاملاً تحت‌تأثیر سیاست بود. حامیان دولت غرب‌گرا با این استدلال غلط که «مردم ایران موش آزمایشگاهی کشور‌های دیگر نیستند»، مانع از یک آزمایش طبیعی شدند، زیرا مرسوم است واکسن‌های جدید را در نژاد‌ها و جوامع گوناگون آزمایش می‌کنند تا میزان اثرگذاری آن را دریابند. طبعاً واکسنی که مرحله دوم را گذرانده است، می‌توان در مرحله سوم آزمایش کرد و این اتفاق باعث شد فرصت بی‌نظیر واردات واکسن از دست ایران برود.

دولت دوازدهم حاضر به این اقدام نشد، زیرا می‌پنداشت پول را آمریکایی‌ها بلوکه خواهند کرد. در زمینه واردات از روسیه نیز توفیقی نداشت، زیرا روس‌ها واکسن چندانی نتوانستند تولید کنند و خودشان واردکننده شده بودند. ایران باید به سینوفارم چینی چشم داشت که با مخالفت برای آزمایش مرحله سوم در ایران، از این امکان محروم شد؛ درحالی‌که ترکیه و امارات این کار را پذیرفته بودند و از نخستین کشور‌هایی شدند که سینوفارم را به میزان زیاد دریافت و به مردم تزریق کردند.

گذشته از این، مقام‌های بهداشت و درمان کشورمان نیز در دولت دوازدهم با چین صادق نبودند. کیانوش جهانپور، سخنگوی وقت وزارت بهداشت در نشستی خبری درباره آمار چین از میزان مرگ‌ومیر بیماری کرونا تشکیک کرد و گفت، به نظر می‌آید آمار‌های چین شوخی تلخی بود. او در ادامه آمار گزارش‌های چین را عاملی برای کمتر جدی گرفتن ویروس کرونا دانست و افزود: بسیاری در همه جهان فکر کردند این بیماری مانند آنفلوآنزا است و مرگ‌ومیر کمتری دارد. همه این موارد مبتنی بر گزارش‌هایی بود که از چین گزارش می‌شد و به نظر می‌آید چین شوخی تلخی در این زمینه با همه دنیا انجام داد. اگر در چین گفته می‌شود دو ماهه یک اپیدمی مهار شده، باید بیشتر درباره آن فکر کرد!

ساعتی پس از این سخنان جنجالی که بازتاب وسیعی در رسانه‌ها داشت، چانگ هوا، سفیر چین در تهران در توئیتی نوشت: وزارت بهداشت چین هر روز نشست خبری دارد. پیشنهاد می‌کنم برای حصول نتیجه، اخبار آن را با دقت بخوانید.

پاسخ سفیر چین به سخنان سخنگوی وقت وزارت بهداشت به ماجرا دامن زد، اما جهانپور از موضع خود عقب‌نشینی نکرد و در توئیت دیگری نوشت: مباحث علمی را هیچ‌گاه نه می‌توان و نه باید با سیاست آمیخت، همه محافل آکادمیک دنیا بر پایه اطلاعات اپیدمیولوژیک و گزارش محققان چین، دست‌کم آنفلوآنزای تیپ A را از ویروس نوپدید کرونا وخیم‌تر قلمداد کردند، امروز یافته‌ها خلاف این را نشان می‌دهد، به یافته‌های خودی اطمینان بیشتری داریم.

در این میان سیدعباس موسوی، سخنگوی سابق وزارت امور خارجه کشورمان تلاش کرد از چینی‌ها دلجویی کند و در توئیتی نوشت: دولت و ملت چین پیشگام مبارزه با ویروس کرونا و اعطای کمک‌های سخاوتمندانه به سایر کشور‌ها در اقصی نقاط جهان هستند. شجاعت، تعهد و حرفه‌ای‌گری چین در مهار کرونا شایسته تبریک و ایران همواره قدردان چین در این شرایط دشوار بوده است. سفیر چین نیز در واکنش به این توئیت نوشت: شایعات نمی‌توانند دوستی ما را از بین ببرند.

سعید نمکی، وزیر سابق بهداشت، درمان و آموزش پزشکی کشور نیز در بحبوحه این جدال، مانع از تسهیل ورود واکسن شد و مدعی شد «ماه‌ها قبل با چینی‌ها مذاکره کردیم. آن‌ها هم اوایل می‌خواستند فاز سوم آزمایش بالینی را در کشور ما همچون سایر کشور‌ها انجام دهند که ما زیر بار نرفتیم و گفتیم تنها راهی که کسی واکسن خود را روی مردم آزمایش کند این است که ما در داخل و با هم این واکسن را به‌عنوان پروژه مشترک ملی بسازیم. الان ترکیه و امارات فاز سوم واکسن چینی را به اسم واکسیناسیون انجام دادند، اما ما وارد این بازی نشدیم»!

در هر صورت، پویایی و نشاط کابینه سیزدهم و انگیزه و امیدی که با روی کار آمدن دولت آیت‌الله رئیسی در میان مردم وجود دارد؛ در کنار تعامل و دیپلماسی پویای وزیر امور خارجه کشورمان و اعتماد به دوستان به‌جای تکیه بی‌جا بر وعده‌های پوچ دشمنان باعث شده است در زمینه اولویت نخست کشور، یعنی مهار کرونا تحرکات زیادی انجام شود و با واردات واکسن، وزارت بهداشت بتواند به نقش خود در کنترل و مهار اپیدمی کرونا در کشور عمل کند.

افزون بر این، نباید از نظر دور داشت که موفقیت ایران در تولید واکسن باعث شد تحریم واکسن شکسته شود. یک استاد دانشگاه هاروارد آمریکا در این‌زمینه با انتشار پیامی در حساب کاربری خود در توئیتر نوشت: با تولید واکسن در داخل ایران و شکست سیاست آمریکا در این زمینه، دولت جو بایدن نیز چاره‌ای جز تسهیل واردات واکسن از سوی ایران نداشت. در واقع این اقدام دولت بایدن از سر انسان‌دوستی آن‌ها نیست، بلکه به‌خاطر موفقیت ایران در تولید واکسن است.

در این میان تنها نکته‌ای که باقی می‌ماند، موضوع ترک فعل مقام‌های ارشد دولت یازدهم و دوازدهم است که مردم کشورمان در کنار مسئولان از دستگاه قضائی انتظار دارند با مسببان وضع موجود و اشخاصی که جان مردم را برای بازی‌های سیاسی خود گروگان گرفتند، برخورد قاطع داشته باشند تا زمینه‌های تکرار آن در آینده رخ ندهد.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری آنا، تاریخ انتشار: ۲۴ شهریور ۱۴۰۰، www.ana.press