نصب المان‌های شهری فاقد هویت در شهرهای تاریخی خوزستان

یک فعال اجتماعی می‌گوید: ساخت و نصب المان و نمادهای شهری به‌گونه‌ای است که شناسنامه و معرف هویت شهری آن منطقه است. المان‌ها باید تناسبی با فرهنگ بومی، جاذبه‌های مذهبی، تاریخی، گردشگری و مفاخر آن شهر داشته باشند.

شعار سال:علی بویری در خصوص موضوع نصب المان‌های شهری در شهرهای تاریخی - فرهنگی می‌گوید: امروزه در جوامع شهری باید سعی شود هرگونه فعالیت در حوزه فضاسازی‌ها و مبلمان شهری هماهنگ با هویت همان شهر باشد. به‌گونه‌ای که فضاسازی‌ها بر تن شهر زار نزنند و زیبنده و درخور آن منطقه باشند.

این فعال اجتماعی با اشاره به فضاهای شهری از جمله میادین، المان‌ها، بوستان‌ها در تعاملات روزانه شهروندان می‌گوید: در شهرهای تاریخی - طبیعی - فرهنگی، فعالیت‌های حوزه شهرداری باید در چارچوب و قوانین حقوقی میراث فرهنگی و بافت حاکم بر منطقه و با نظر و نظارت کارشناسان فن صورت پذیرد. به‌عنوان نمونه در شهرهایی مثل شوش، ایذه، شوشتر و یا دزفول، نصب هرگونه الِمانی باید معرف شاخصه‌های فرهنگی، قومی و یادآور بخش‌هایی از پیشینه و فرهنگ آن شهر باشند، به‌گونه‌ای که تداعی‌گر حس هویت و تعلق خاطر در شهروندان آن شهر گردد.

بویری می‌افزاید: به‌تازگی در اقدامی عجولانه، میدان مرکزی شهر شوش «هفت تیر» توسط شهرداری به یکباره و شبانه تخریب شد، حال با هر نظر و سلیقه و هدفی که بوده، این امر صورت گرفته است و این میدان برای چندمین بار طی چند سال گذشته دستخوش تغییرات هویتی قرار گرفته است.

این فعال حوزه میراث فرهنگی ضمن اشاره به هزینه‌های بسیار در هربار تخریب و بازسازی این میدان می‌گوید: تغییر و تحولات در شکل این میدان در طی چند دهه گذشته چندین بار اتفاق افتاده است. در مرحله نخست، حذف کلی هویت میدان هفت تیر و نصب تندیس دعبل خزاعی شاعر پرآوازه شیعی صورت گرفت و پس از آن و در یک اقدام عجولانه شهرداری شهر شوش اقدام به برچیدن همان تندیس و نصب یک سازه انتزاعی نموده است. دوباره و در یک اقدام تازه همان سازه تخریب و این بار شهرداری شوش قصد دارد تا از یک شاهکار تازه در این میدان رونمایی کند.

بویری ادامه داد: با حذف این میدان نظرات فنی و کارشناسی حول این میدان به‌گونه‌ای است که برخی معتقدند، با توجه به مسیرهای تردد و تغییرات کلی طی چندین سال گذشته می‌توان میدان را به‌صورت کامل حذف و برای کنترل ترافیک شهری از راه‌های دیگری از جمله اصلاح مسیرهای خیابان‌ها و... استفاده نمود. در همین خصوص برخی دیگر نیز بر این اعتقادند که حذف المان یاد شده بیشتر به نگاه سلیقه‌ای و تشتت فکری مدیران شهرداری شوش برمی‌گردد تا نگاه کارشناسی و مهندسی شهری.

این کارشناس حوزه گردشگری با اشاره به‌تعجیل در تخریب چندین باره این میدان که در هر بار باعث ایجاد آشفتگی منظری در مردم شهر شوش و گردشگران خارجی و داخلی می‌شود، می‌گوید: میدان هفت تیر آن‌چنان‌که از نام آن پیداست گویای بخشی از تاریخ معاصر کشور و شهر شوش است. واقعه تلخ بمب‌گذاری در دفتر مرکزی حزب جمهوری اسلامی که منجر به شهادت هفتاد و چهار نفر از اعضای حزب و از جمله شهادت نخستین نماینده شهرستان شوش در مجلس شورای اسلامی شد. در نتیجه بدیهی است که المان این میدان باید تداعی‌گر آن واقعه تاریخی در هفت تیرماه ۱۳۶۰ باشد.

وی با اشاره به پیشینه تاریخی شش هزار ساله شهر شوش و نقش مذهبی و جایگاه این شهر در دوران دفاع مقدس، می‌افزاید: شهر شوش، شهر نوپا و امروزی نیست که برای ساخت المان میادین آن کارشناسان را به گمراهی بکشاند. به‌سادگی می‌توان با الهام‌گیری و شناخت صحیح از گذشته و تاریخ این شهر به ساخت نمادهای همخوان‌تری با هویت شهری آن دست پیدا کرد و امروزه کمتر هنرمندی در دنیا وجود دارد که نام شهر شوش را نشنیده است.

این کارشناس حوزه گردشگری می‌گوید: در تصاویر پیشنهادی طرح جایگزین احداث میدان هفت تیر هیچ‌کدام از ویژگی‌های شاخص هویت شهری شوش را شاهد نیستیم و در واقع یک حجم بی‌هویت، فاقد تناسبات و ناشناس با هویت شهر را می‌خواهند بر پیکر شهر غالب کنند، به‌گونه‌ای که مخاطب با مشاهده آن هیچ‌گونه ارتباط بصری برقرار نخواهد کرد.

وی تصریح کرد: ساخت و نصب این‌گونه المان‌ها برای میادین شهری در واقع آثار بی‌هویت با ظاهری انتزاعی و خالی از ارزش و فهم هنرمندانه‌ای هستند که در برخی از مناطق نصب و پس از چندی شبانه و به یکباره با نگاهی سلیقه‌ای تخریب شوند و تنها خروجی آن همان بار مالی است که تا سال‌ها بر دوش مردم می‌ماند.

بویری در پایان گفت: وجود المان‌های شاخص و متناسب با مکان و کاربری آن، باعث ارتقای کیفیت فضاسازی شهری می‌شود و بر حس خاطرات جمعی شهروندان نیز تأثیرات قابل‌توجه ای خواهد گذاشت. در واقع المان‌های شهری باید تداعی‌کننده هویت مکانی یک شهر باشند تا شهروند در نگاه نخست رویداد وابسته به فرهنگ و گذشته خود را ببیند و گردشگر نیز با دیدن آن به بازخوانی بخشی از هویت شهری جغرافیایی برسد که آمده است تا به زوایای گوناگون آن پی ببرد.