برخی از ویژگی های قانون جدید انتخابات از نگاه وزیر کشور و مسئولان برگزاری انتخابات

وزیر کشور معتقد است که مواردی همانند پیش ثبت نام، بررسی وضعیت و منابع مالی افراد شرکت کننده، رصد وضعیت و مکانیزم های تبلیغاتی مورد استفاده توسط داوطلبان شرکت در نمایندگی مجلس،برخی از تغییرات قانون جدید انتخابات می باشد. دبیر اول کمیسیون اجتماعی مجلس نیز بیان داشته است که در قانون جدید انتخابات مجلس فرصت کافی برای بررسی کاندیدا‌ها و احقاق حقی که احتمالا از کاندیدا‌های انتخابات ضایع می‌شود دیده شده است.

شعارسال: حسین حاتمی، با اشاره به اینکه برگزاری انتخابات تناسبی مجلس در تهران منتفی شده است بیان کرد: در قانون جدید انتخابات فرصت کافی برای بررسی کاندیدا‌ها و احقاق حقی که احتمالا از آن‌ها ضایع می‌شود دیده شده است.

دبیر اول کمیسیون اجتماعی مجلس گفت: به لحاظ پرتعداد بودن و فرصت اندک رده‌های نظارتی و مراجع استعلام فرصت کافی برای بررسی صلاحیت کاندیدا‌ها در قانون قبلی وجود نداشت که در قانون جدید فرصت کافی لحاظ شده است.

وی ادامه داد: همچنین توان سنجش علمی کاندید‌ها در قانون جدید دیده شده است تا صرفا صلاحیت‌های شکلی کاندید‌ها لحاظ نشود تا مجلس آتی یک مجلس نخبه و دارای صلاحیت‌های ویژه باشد و به تعبیر امام راحل عصاره فضائل ملت بوده و صاحب صلاحیت‌های همه جانبه باشد.

حاتمی گفت: بر اساس قانون پیش ثبت‌نام انتخابات از اواسط مرداد ماه آغاز خواهد شد و در قانون جدید منویات رهبر انقلاب در نظر گرفته شده است تا فرصت کافی برای دفاع و بررسی وجود داشته باشد.

عضو هیئت رئیسه کمیسیون اجتماعی مجلس بیان داشت: ایرادات شکلی به مصوبه که شورای نگهبان وارد کرده بود چندین جلسه در صحن بررسی و رفع شده است و نکته‌ای برای خدشه شورای نگهبان در قانون جدید وجود نخواهد داشت.

***

*انتخابات مجلس با قانون جدید چه تغییراتی می‌کند؟

نمایندگان مجلس شورای اسلامی صبح امروز با حذف برگزاری انتخابات تناسبی در تهران موافقت کردند.

طرح اصلاح قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی چندین بار میان کمیسیون شوراها، صحن علنی مجلس، شورای نگهبان، هیأت عالی نظارت و صحن مجمع تشخیص رفت و برگشت داشت. این طرح ۵۷ بند دارد که هیئت عالی نظارت بر حسن اجرای سیاست‌های کلی نظام به یکی از بند‌های آن که همان برگزاری انتخابات تناسبی در تهران بود ایراد گرفت، این مسئله موجب شد تا مواد دیگر طرح هم برای تصویب تحت تاثیر قرار گیرند تا اینکه مجلس تصمیم گرفت بند مورد اختلاف را حذف کند.

در نهایت امروز با حذف بند تناسبی شدن انتخابات در تهران شرایط برای تبدیل دیگر مصوبات اصلاحی مجلس درباره انتخابات به قانون و برگزاری دوازدهمین دوره انتخابات مجلس بر اساس این اصلاحات و با قانون جدید فراهم خواهد شد.

*جزئیات طرح اصلاح قانون انتخابات مجلس

علی حدادی سخنگوی کمیسیون امور داخلی کشور و شورا‌های مجلس پیش از درباره جزئیات طرح اصلاح قانون انتخابات مجلس گفته بود که رهبر معظم انقلاب بار‌ها از جمله در دیدار اخیر با نمایندگان مجلس یازدهم بر پیگیری اصلاح قوانین انتخابات به عنوان یک مطالبه از مجلس تاکید کردند؛ بنابراین طرح اصلاح قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی ناظر بر سیاست‌های کلی انتخابات ابلاغی از سوی مقام معظم رهبری است که این سیاست‌ها در سال ۹۵ از سوی ایشان ابلاغ شد.

*تبلیغات انتخاباتی به روزرسانی شده است

در طرح اصلاح قانون انتخابات مجلس یکسری اصلاحات و تغییرات در تبلیغات انتخاباتی انجام و تبلیغات به روزرسانی شده است، در این طرح پیش بینی‌های لازم برای تبلیغات انتخاباتی انجام شده است. همچنین در این طرح به موضوعات مرتبط با تخلفات انتخاباتی، جرایم انتخاباتی و جلوگیری از خرید و فروش رأی اشاره شده است و راهکار‌هایی برای ارتقای آگاهی‌های عمومی درباره موضوع انتخابات در نظر گرفته شده است که صدا و سیما و دیگر رسانه‌ها مسئولیت مهمی در این زمینه دارند.

نوع و شیوه تبلیغات در زمان انتخابات در بخش فضای مجازی هم در این طرح لحاظ شده است، هر داوطلب می‌تواند یک ستاد انتخاباتی مجازی به صورت تارنمای اینترنتی داشته باشد و موظف است که نشانی و مشخصات دقیق درگاه و همچنین مسئول آن را به فرمانداری مرکز حوزه انتخابیه و هیئت استانی بررسی تبلیغات اعلام و پیوند آن را در سامانه‌ای که وزارت کشور اعلام می‌کند، ثبت کند.

*سازوکار فعالیت‌های انتخاباتی در فضای مجازی

نامزد موظف است پیوند سایر درگاه‌های مجازی قانونی مانند پیام‌رسان اجتماعی را در تارنمای مذکور قرار دهد. کلیه تبلیغات و فعالیت‌های انتخاباتی نامزد در فضای مجازی تنها در این تارنما و درگاه‌های معرفی‌شده صورت می‌پذیرد. وزارت کشور موظف است پس از تأیید ستاد‌های مجازی، پیوند این ستاد‌ها را از طریق سامانه خود به تفکیک حوزه انتخابیه در دسترس قرار دهد، به گونه‌ای که عموم مردم به سهولت بتوانند برای آشنایی با داوطلبان و سوابق آنان به این سامانه مراجعه کنند.

مشارکت فعالیت احزاب در انتخابات هم در طرح اصلاح قانون انتخابات مجلس لحاظ شده است. به عبارت دقیق، در انتخابات برای هر یک از نامزد‌ها و یا عنوان فهرست احزاب، شناسه منظور می‌شود. رای‌دهنده می‌تواند عنوان فهرست یا اسم نامزد یا نامزد‌های مدنظر خویش و یا شناسه آن‌ها را در برگ رأی درج کند. همچنین ارتقای شایسته‌گزینی از طریق اصلاح شرایط داوطلبان انتخابات مجلس شورای اسلامی مورد توجه قرار گرفته است و این نکته بسیار مهمی است و باعث می‌شود افراد شایسته و نمایندگانی در طراز جمهوری اسلامی ایران انتخاب شوند.

*افزایش زمان رسیدگی به صلاحیت داوطلبان از ۶۰ روز به ۱۳۴ روز

در طرح اصلاح قانون انتخابات مجلس فرصت بررسی صلاحیت داوطلبان انتخابات از سوی شورای نگهبان افزایش یافته است. ثبت درخواست متقاضیان شرکت در انتخابات به عنوان نامزد و دریافت مدارک لازم قبل از ثبت نام لحاظ شده است. در قانون فعلی انتخابات مجلس شورای اسلامی زمان بررسی صلاحیت داوطلبان انتخابات مجلس ۶۰ روز است، اما در طرح اصلاح قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی زمان بررسی صلاحیت داوطلبان ۱۳۴ روز پیش‌بینی شده است تا شورای نگهبان فرصت مناسبی برای بررسی صلاحیت‌ها داشته باشد.

به عبارت دقیق‌تر در قانون فعلی دو ماه یا شصت روز فرصت بررسی صلاحیت داوطلبان مجلس بود، اما در این طرح این مدت افزایش یافته است. در واقع، در موضوع ثبت نام انتخابات مجلس یکسری اصلاحات مدنظر قرار گرفته است. در حال حاضر و مطابق با قانون فعلی، ثبت نام داوطلبان انتخابات مجلس یک مرحله‌ای است و چند ماه قبل از برگزاری انتخابات انجام می‌شود، اما در طرح جدید «پیش ثبت‌نام» هم وجود دارد و داوطلبان انتخابات مجلس باید پیش ثبت‌نام کنند و اگر این کار را انجام ندهند، ثبت نام اصلی هم از آنان انجام نخواهد شد.

*فرصت ۴ ماهه شورای نگهبان برای بررسی صلاحیت‌ها

با توجه به اینکه در طرح اصلاح قانون انتخابات مجلس زمان ثبت نام داوطلبان را چند ماه قبل از ثبت نام اصلی در نظر گرفتیم، داوطلبان باید زودتر اسناد و مدارکی را که لازم است، ارائه دهند و این اتفاق باعث خواهد شد که شورای نگهبان بیش از چهار ماه فرصت بررسی صلاحیت داوطلبان انتخابات مجلس را داشته باشد. از سوی دیگر، این اقدام باعث می‌شود تا مردم هم بتوانند شناخت کامل و بیشتری از داوطلبان انتخابات مجلس شورای اسلامی داشته باشند.

در طرح اصلاح قانون انتخابات مجلس، پاسخگو بودن مراجعی که از آن‌ها درباره داوطلبان استعلام به عمل می‌آید، پیش بینی شده است. الکترونیکی شدن مراحل مختلف انتخابات هم مورد توجه قرار گرفته است که باید ببینیم در صحن مجلس نمایندگان درباره آن چه پیشنهاداتی می‌دهند.

اصلاح فرآیند تشکیل هیأت‌های اجرایی هم در طرح مذکور آمده است، در قانون فعلی فقط در شهرستان‌ها و حوزه‌های انتخابیه تشکیل هیأت‌های اجرایی را در زمان انتخابات داریم، اما در طرح اصلاح قانون انتخابات مجلس نیاز است که در وزارت کشور هم هیأت‌های اجرایی تشکیل شود تا نظارت عامی در مجموعه وزارت کشور با حضور قوه قضائیه و دیگر معتمدان صورت گیرد.

پیش‌بینی مشارکت احزاب در انتخابات مجلس را هم در این طرح آمده است که با تصویب طرح، احتمالا باید در تعرفه‌ها هم تغییراتی ایجاد شود تا مشارکت احزاب در بخش انتخابات مجلس افزایش یابد.

یکی از تفاوت‌های قانون جدید انتخابات مجلس این است که از دواطلبان نمایندگی در قوه مقننه پیش ثبت نام صورت می‌گیرد. به این نحو که وزارت کشور از ۷۰ تا حداکثر ۱۰۰ روز قبل از شروع ثبت نام الکترونیکی دستور شروع فرایند انتخابات را می‌دهد و داوطلبان ظرف مدت ۷ روز باید مدارک خود را تحویل دهند تا دستگاه‌های ذی ربط استعلامات مربوطه را انجام دهند.

وزارت علوم و فناوری مدارک تحصیلی را بررسی می‌کند، سازمان امور استخدامی استعفای افراد را تایید می‌کند و دادستانی کل سوابق قضایی افراد را استعلام خواهد کرد؛ بنابراین پیش ثبت نام انتخابات دوره دوازده مجلس مرداد ماه انجام می‌شود.

با انجام پیش ثبت نام، اشکالات در مدارک و سوابق قضایی پیش از ثبت نام اصلی بررسی می‌شود و به داوطلب گفته می‌شود که ثبت نام اصلی را انجام ندهد که مهر رد صلاحیت نخورد و برای حضور در پست‌های دیگر به مشکل نخورد. از سوی دیگر با این اقدام از ازدحام در روز ثبت نام اصلی و رد صلاحیت‌های گسترده به دلیل نواقض مدارک و سوابق جلوگیری می‌شود.

داشتن ۵ سال سابقه اجرایی، آموزشی و پژوهشی یا قضایی از جمله مواردی که در این دوره از انتخابات باید با ارائه گواهی معتبر لحاظ شود. همچنین وزارت کشور و شورا‌های نگهبان موظف شدند تا سوابق داوطلبان را روزانه به مراجع ذی صلاح از جمله سازمان اطلاعات سپاه، وزارت اطلاعات، سازمان ثبت احوال، فرماندهی نیروی انتظامی و قوه قضاییه ارسال کنند تا این مراجع ظرف ۱۰ روز نسبت به پاسخ اقدام کنند.