شعارسال: قطعا همه ما شنیده ایم که چشم؛ آیینه روح است؛ اما آیا می‌دانستید که رنگ چشم درست مانند اثر انگشت، کاملاً منحصر به فرد است و هیچ کسی با دیگری رنگ چشم یکسان و مشابهی ندارد. در واقع، برخی از مطالعات اخیر نشان می‌دهند که رنگ چشم ما بسیار پیچیده‌تر از آن چیزی است که قبلا فکر می‌کردیم. رنگ چشم به شدت تحت تاثیر رنگدانه‌های عنبیه و چگونگی پراکنده شدن نور در اطراف آن است. در واقع، قسمت رنگی هر چشم همان عنبیهٔ چشم است. در الیاف عنبیه رنگ‌دانه‌هایی، برای حفاظت آن از آسیب نور نهفته است. بیشتر رنگ‌دانه‌ها در قسمت عقب عنبیه گرد آمده‌اند و در قسمت جلو، رنگ‌دانهٔ چندانی وجود ندارد. به همین دلیل قسمت جلوی عنبیه بسیار شفاف و بی‌رنگ است.

رنگ عنبیه، از جمله انسان، بسیار متغیر بوده و با این حال، فقط دو رنگدانه اصلی eumelanin (ملانین یا رنگدانه قهوه ای) و pheomelanin (لیپوکروم یا رنگدانه زرد) برای اینکار وجود دارد. غلظت کلی این رنگدانه‌ها، نسبت بین آنها، تغییر در توزیع رنگدانه در لایه‌های استرومای عنبیه و اثرات پراکندگی نور همگی در تعیین رنگ چشم نقش دارند. علت رایج‌تر بودن رنگ چشم‌های تیره در مناطق گرم‌تر مانند آسیا و آفریقا، ملانین است که از چشم‌ها در برابر آسیب‌های خورشید و پرتو‌های فرابنفش محافظت می‌کند.

چشم‌های فندقی (hazel eyes) بیشتر به توزیع رنگ در عنبیه ارتباط دارد. چشم‌های فندقی بی‌شک یکی از اسرارآمیزترین، کمیاب‌ترین و زیباترین چشم‌ها هستند. چشم فندقی شاید شبیه قهوه‌ای روشن به نظر برسد؛ اما رنگش متفاوت از آن است. در رنگ چشم فندقی ترکیبی از رنگ قهوه ای، سبز و کهربایی یا همان طلایی را مشاهده می‌کنیم که ممکن است به صورت نقاط و حلقه‌های کوچکی در داخل چشم دیده شوند (سایه‌ای از سبز دارند و حلقه‌ای از رنگ قهوه‌ای یا طلایی از دور مردمک آن‌ها به بیرون تابیده). کسانی که چشم فندقی دارند، معمولاً ملانین در بدن آن‌ها کمتر ترشح می‌شود. مردم همه نژاد‌ها می‌توانند چشمان فندقی داشته باشند. اما در میان کشور‌های قفقازی رایج‌تر است، به ویژه در مناطقی که افرادی با چشمان قهوه‌ای، آبی و سبز با هم ترکیب شده اند. فقط ۵درصد از جمعیت جهان چشمان فندقی رنگ دارند. البته چشمان سبز و بنفش از فندقی هم کمیاب‌تر هستند.

در گذشته، برخی از افراد به اشتباه فکر می‌کردند که رنگ فندقی چشم به دلیل هتروکرومی مرکزی (ناهمرنگی عنبیه یا تقاوت رنگ در دو عنبیه چشم) ایجاد می‌شود. اما علم کاملا این را رد می‌کند. حلقه بیرونی چشم افراد دچار اختلال هتروکرومی مرکزی، رنگ واقعی عنبیه است. اما رنگ چشم فندقی به دلیل ترکیبی از پراکندگی رایلی (Rayleigh Scattering) (تابعی از قطبیت پذیری الکتریکی ذره‌ها) و مقدار بیش از حد میانگین ملانین در لایه مرزی قدامی عنبیه ایجاد می‌شود. به عبارت دیگر هرچه ملانین عنبیه و پوست شما بیشتر باشد، چشم‌ها تیره‌تر خواهند بود.

رنگ فندقی چشم‌ها حتی در طول یک روز هم در واکنش به شرایط مختلف تغییر می‌کند (معمولا برای چند ثانیه). استفاده از دارو یا الکل، شرایط نوری و لباس برخی از عواملی هستند که روی این پدیده تاثیر می‌گذارند. تحقیقات مختلف نشان داده که حدود ۷۵درصد از همه چشم فندقی‌ها یک حلقه قهوه‌ای دور مردمک شان دارند.

اختصاصی پایگاه تحلیلی خبری شعار سال، برگرفته از منابع گوناگون