شعارسال: رییس‌جمهور روسیه ولادیمیر پوتین روز جمعه با رییس‌جمهور آمریکا دونالد ترامپ در آلاسکا دیدار کرد. در این دیدار بحث درباره واگذاری زمین‌های اوکراین به عنوان بخشی از مذاکرات صلح بود؛ اما مذاکره در همان زمینی برگزار شد که روسیه در سال ۱۸۶۷ به ایالات متحده فروخته بود.

این تنها طنز تاریخی ماجرا نیست. روسیه بخشی از دلایل فروش آلاسکا را به جنگ کریمه نسبت می‌دهد، شبه‌جزیره‌ای که امپراتوری روسیه در سال ۱۷۸۳ تحت حکومت کاترین کبیر به تصرف خود درآورد. کریمه در سال ۱۹۹۱ بخشی از اوکراین تازه مستقل شده از شوروی شد و روسیه در سال ۲۰۱۴ آن را بازپس گرفت.

پیرس بیتمن، تاریخ‌شناس دانشگاه آلاسکا آنکورج در گفت و گویی با نیویورک تایمز از نظر تاریخی برگزاری این نشست در آلاسکا را «طنز تاریخی» توصیف کرده و گفته «بهتر از این نمی‌شود».

خرید آلاسکا به قیمت ۷٫۲ میلیون دلار در زمان خودش برای امپراتوری روسیه منطقی بود، اما امروز ملی‌گرایان روسیه این فروش را یک اشتباه تاریخی می‌دانند. در این گزارش نیویورک تایمز درباره اتفاقی که به فروش آلاسکا منجر شد تو اهمیت تاریخی این فروش توضیح داده است.

آلاسکا چگونه به دست روسیه افتاده بود؟ چرا ناگهان روسیه از آن دست کشید؟

کاوشگران روس در قرن هجدهم از تنگه‌ای باریک که آسیا و آمریکای شمالی را جدا می‌کرد به آلاسکای امروزی رسیدند. این تنگه به نام ویتوس برینگ، دریانورد دانمارکی‌تباری که توسط تزار پیتر کبیر در دهه ۱۷۲۰ به این منطقه اعزام شده بود، نامگذاری شد.

کاوشگران روس به سرعت در این منطقه شکار سمور دریایی را آغاز کردند و خز‌های این سمور‌ها را به چین می‌فروختند.

در سال ۱۷۹۹، امپراتوری روسیه شرکت «روسیه-آمریکا» را برای ساماندهی تجارت خز و تثبیت سکونت روس‌ها در سرزمینی که بعد‌ها آلاسکا نام گرفت، تأسیس کرد. شرکت «آمریکای روسیه» تا کالیفرنیا امتداد داشت.

اما شکار بیش از حد باعث کاهش سودآوری تجارت خز شد. از طرفی تنش‌هایی بین تجار روس، بریتانیایی و آمریکایی وجود داشت، زیرا مرز‌ها و محدوده شکار به خوبی تعریف نشده بود؛ و سکونتگاه‌ها و دارایی‌های پراکنده روسیه به سختی محافظت می‌شدند.

چالش‌های نگهداری آلاسکا با تحولات دیگر قاره‌ها پیچیده‌تر شد. یکی تجارت بود: روسیه بیشتر می‌خواست بر گسترش امپراتوری خود در شرق دور تمرکز کند.

عامل دیگر جنگ بود. وقتی روسیه از سال ۱۸۵۳ با بریتانیا، فرانسه و امپراتوری عثمانی در کریمه جنگید، مقامات روس نگران بودند که نیرو‌های بریتانیایی از طریق آمریکای شمالی به شرق دور روسیه حمله کنند. حتی پس از کاهش این تهدید، حضور بریتانیا در اقیانوس آرام همچنان نگران‌کننده بود.

آنها همچنین نگران بودند که شرکت «آمریکای روسیه» در برابر توسعه‌طلبی آمریکا دوام نیاورد. تا دهه ۱۸۵۰، ایالات متحده کالیفرنیا را تصاحب کرده، تگزاس را الحاق کرده و با مکزیک جنگیده بود. ایده «سرنوشت مانیفست» در آن مقطع مطرح بود؛ این که تقدیر اینگونه رقم خورده که ایالات متحده به سراسر آمریکای شمالی سلطقه پیدا کند.

مقامات روس، از جمله فرمانده ناوگان اقیانوس آرام، امپراتوری ضعیف خود را به فروش آلاسکا ترغیب کردند.

معامله‌ای که یک زمان برای هر دو طرف منطقی بود

شرایط دیپلماتیک برای فروش در آن مقطع مناسب بود. تجارت بین روسیه و ایالات متحده در حال شکوفایی بود و هر دو روزبه‌روز نسبت به بریتانیا بدبین‌تر می‌شدند.

در مارس ۱۸۶۷، وزیر امور خارجه ویلیام هنری سوارد مذاکرات را با پیشنهاد ۵ میلیون دلار برای سرزمین آغاز کرد. دو هفته بعد، توافق بر سر ۷.۲ میلیون دلار شد، یعنی کمتر از دو سنت به ازای هر هکتار. معاهده در دفتر سوارد ساعت ۴ صبح پس از یک جلسه مذاکره طولانی امضا شد و بعد‌ها توسط کنگره و تزار الکساندر دوم تصویب شد.

این معامله باعث برخی تنش‌ها و رسوایی‌ها شد: دولت آمریکا دیر پول را به روسیه پرداخت و اتهاماتی مطرح شد که برخی سیاستمداران و روزنامه‌نگاران آمریکایی بخشی از مبلغ را به عنوان رشوه گرفته‌اند. برخی منتقدان مزیت استراتژیکی برای اضافه کردن یک سرزمین یخ‌زده دو برابر فرانسه به آمریکا نمی‌دیدند و این خرید را «حماقت سوارد» خواندند.

اما مخالفت‌ها توسط تعداد کمی از روزنامه‌های آمریکایی هدایت می‌شد. بسیاری از آمریکایی‌ها نسبت به منابع طبیعی احتمالی آلاسکا هیجان‌زده بودند.

روس‌ها پشیمان شدند

بعد‌ها روشن شد که آلاسکا منابع فراوانی داشت، از جمله طلا، چوب و نفت، و خرید آن به تدریج به معامله‌ای خوب برای ایالات متحده تبدیل شد. آلاسکا در سال ۱۹۵۹ به پنجاه و نهمین ایالت تبدیل شد.

در روسیه، پس از معامله کمی احساس آرامش وجود داشت، اما در دوران شوروی این موضوع یک شرم ملی محسوب می‌شد. پوتین، که اغلب درباره لزوم بازگرداندن قدرت روسیه صحبت می‌کند، در سال ۲۰۱۴ وقتی از او پرسیده شد آیا روسیه قصد الحاق آلاسکا را دارد، پاسخ مشخصی نداد. اما حس پشیمانی فروش این سرزمین به نظر یکی از ویژگی‌های حکومت او است و با بدتر شدن روابط با آمریکا، درخواست‌ها برای بازپس‌گیری آلاسکا افزایش یافته است.

پس از تهاجم به اوکراین در ۲۰۲۲، تابلو‌هایی با عنوان «آلاسکا مال ماست» در روسیه ظاهر شدند و این پیام توسط برخی سیاستمداران و تحلیلگران تلویزیونی تقویت شد.

برای همین هم برگزاری نشست ترامپ و پوتین در آلاسکا یک پیروزی برای ملی‌گرایان راست‌گرای روس محسوب می‌شود.

با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از رویداد24، تاریخ انتشار: 25مرداد1404، کدخبر:424495، www.rouydad24.ir