درباره کاخ تخت جمشید

مجموعه فوق به تعدادی از کاخهایی اطلاق میگردد که در سال512 پیش از میلاد توسط داریوش بزرگ ساخت بنای آن آغاز گردید. وسعت این مجموعه که در روی صُفهای قرار گرفته، 125 هزار متر مربع است.

شعارسال: برخی کاربری آن را جهت برگزاری جشنها دانستهاند زیرا پایتخت هخامنشیان در شوش بوده و اکباتان و بابِل به عنوان پایتختهای تابستانی و زمستانی هخامنشیان بودهاند. ساخت این مجموعه در زمان خشایارشا پسر داریوش و اردشیر اول نوه داریوش نیز ادامه پیدا کرده و در مجموع زمانی در حدود 150 سال ساخت آن به درازا کشیده است. این مجموعه شامل کاخها، دروازهها، آرامگاههای پادشاهان، نقش برجستهها و پلکانها است. این مجموعه از سنگهای آهکی با رنگهای مختلف به روش ساختمانهای هخامنشیان است در این سبک معماری سنگهای بزرگ بدون استفاده از ملات در کنار یکدیگر قرار میگیرند. این سنگها عمدتا با استفاده از بستهایی به یکدیگر متصل میشدهاند. تخت جمشید سومین اثر ثبت شده جهانی در ایران است. که در 4 آبان ۱۳۵۸به‌عنوان میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است. مهمترین بخشهای مجموعه تخت جمشید شامل بخشهای زیر میباشد: این مجموعه با پلکان ورودی آغاز شده که پلکانی دو طرفه بوده که هر یک از آنها با پیچشی 180 درجه به بالا میرسد. مجموع پلکان هر طرف 111 پله به ارتفاع 10 سانتیمتر است. دروازه ملل که در شرق پلکان ورودی قرار دارد کاخی است با تالار بزرگی به ارتفاع 16.5 متر که سه درب اصلی دارد. درب غربی که منتهی به پلکان است، درب شرقی به خیابان رژه و درب جنوبی منتهی به کاخ آپادانا است. این اثر در زمان خشایارشا بنا گردیده است. و حکم اتاق انتظار را برای میهمانان داشته است. آپادانا، کاخ بارعام سلطنتی، مهمترین اثر مجموعه تخت جمشید است که در قسمت جنوب کاخ دروازه ملتها قرار گرفته و ساخت آن بدستور داریوش آغاز و در زمان خشایارشا به پایان رسیده است. تالار مرکزی این کاخ دارای 36 ستون سنگی به ارتفاع 19 متر بوده است. سه ایوان در سمت غرب، شمال و شرق تالار قرار داشته است. کاچ تَچَر یا کاخ اختصاصی پادشاه که شامل یک تالار مرکزی با دوازده ستون چوبی و اتاقهایی در اطراف آن بوده است. ظرافت سنگهای این کاخ بسیار زیاد است و به همین دلیل آنرا تالار آینه نیز مینامند. کاخ هَدیش که کاخ اختصاصی خشایارشا بوده است و در قسمت جنوبی مجموعه قرار داشته است. گویا آتش سوزی تخت جمشید از این مکان آغاز شده و از ستونها و پایههای ستونهای آن چیزی باقی نمانده و تقریبا از بین رفته است. کاخ سه دروازه که از آن با عنوان تالار شورا نیز نام برده شده است و به اعتقاد کارشناسان محلی برای ملاقات پادشاه با مقامات دولتی بوده است. این کاخ در مرکز تخت جمشید قرار داشته و تالار مرکزی آن دارای 4 ستون است. سرستونها از دو گاو مرد پشت به هم ساخته شده است. خزانه که شامل تعدادی تالار و چند حیاط است که با دیواری از بقیه بخشهای تخت جمشید جدا شده بود. این بنا قدیمیترین بنای تخت جمشید است که در زمان حفاری و کاوش از این قسمت اشیاء قیمتی زیادی بدست آمده که بقایای تاراج اسکندر مقدونی بوده است. کاخ صد ستون که پس از آپادانا وسیعترین کاخ تخت جمشید است، ساخت آن در زمان خشایارشا آغاز و در زمان اردشیر اول تکمیل شد. تالار مرکزی آن از صد ستون به ارتفاع 14 متر تشکیل شده است. دروازه ناتمام که در شمال مجموعه تخت جمشید قرار گرفته و ساخت آن هرگز به پایان نرسیده است و به دلیل اینکه اطلاعات خوبی را در مورد نحوه کارگذاشتن، چفت و بست کردن و تراز کردن سنگها دست یافت، از ارزش فوق العادهای برخوردار است. آرامگاههایی در قسمت شرقی تخت جمشید و در دامنه های کوه قرار گرفته است که متعلق به دو شاه هخامنشی اردشیر دوم و اردشیر سوم است. سبک ساخت این مقبرهها همانند مقبرههای نقش رستم است. این مجموعه درسال 331 پیش از میلاد در زمان تسلط اسکندر مقدونی بر ایران، سهواً و یا عمداً به آتش کشیده شده و بخش اعظم آن از میان رفته است. آثار برجای مانده نشان دهنده شکوه و عظمت آن در دوران شکوفایی خود بوده است. گل نوشتههای بسیاری از این دوره در دست است که نشان دهنده شکوه و عظمت دوران هخامنشی در ایران است. از نظر ابعاد و متن کوچک و مختصر هستند اما به لحاظ محتوا از ارزش بالایی برخوردارند. این نوشتهها حاکی از آن است که در دوران ساخت تخت جمشید، به کارگران دستمزد پرداخت میشده، حقوق زن و مرد برابر بوده، زنان میتوانستند کار کنند و یا کار نیمه وقت اختیار نمایند، زنان از حق ارث برابر برخوردار بودند، مادران از حقوق زایمان و کودکان از حمایتهای اجتماعی بهرهمند میگشتند. این همه حقوق انسانی برای 500 سال پیش از میلاد بسیار ارزشمند بوده است.