اما و اگرهای حقوقی حضور زنان د ر مجلس خبرگان

روزنامه قانون در صفحه حقوق و قضا در گفت و گو با علی اکبر گرجی حقوقدان به بررسی حقوقی حضور زنان در مجلس خبرگان رهبری پرداخته است.

شعارسال : در این گفت و گو که در شماره شنبه پنجم دی 1394 با یک حقوقدان منتشر کرد، می خوانیم: با پایان ثبت نام نامزد های انتخابات مجلس خبرگان رهبری نام 16 زن د ر میان نامزد های این انتخابات توجه بسیاری از فعالان اجتماعی و حقوق زنان را به خود جلب کرد ه است. کم نیستند افراد ی که با شنید ن حضور زنان د ر عرصه انتخابات خبرگان رهبری این سوال را از خود می پرسند که مگر زنان هم می توانند عضو این مجلس خبرگان باشند ؟

فعالیت و حضور سیاسی و اجتماعی زنان د ر جامعه از د ولت اصلاحات روند رو به رشد ی را پیمود ه و د یگر د اشتن وزیر و معاون رئیس جمهور زن یک تابو نیست اما ماجرای مجلس خبرگان بسیار متفاوت است.

حضور معاونان زن د ر د وران ریاست جمهوری محمد خاتمی نیز با واکنش های مختلف و بعضا منفی رو به رو شد اما حضور موفق این زنان د ر مناصب مهم حکومتی نشان از توانایی های بالای زنان د اشت و توانست راهگشای سایر زنان توانمند د ر د وره های بعد ی شود . تا جایی که امروز شاهد آن هستیم که د ر د ولت یازد هم نزد یک به سه زن د ر کابینه حضور د ارند و اد اره چهار فرماند هی بر عهد ه این قشر از جامعه قرار گرفت.

**اولین زن عضو مجلس خبرگان قانون اساسی

هرچند این روزها ذهن پرسشگر افکار عمومی حضور زنان در مجلس خبرگان را یک تابو شکنی می د اند همان گونه که حضور یک زن د ر مجلس خبرگان قانون اساسی د ر سال 58 یک تابو شکنی بود و بسیاری با حضور وی صراحتا مخالفت کرد ه بود ند اما او د ر مقابل مخالفان ایستاد و نمایند ه شایسته ای د ر این مجلس بود .

اولین بار منیره علی مشهور به منیره گرجی (متولد 1308، تهران) با تحصیلات سطح حوزوی عضو مجلس خبرگان قانون اساسی شد . او با کسب51.7 د رصد از کل آراء به عضویت اولین مجلس خبرگان ایران د رآمد . انتخاب وی به عنوان تنها زن عضو مجلس خبرگان قانون اساسی، اعتراض برخی از منتخبان این مجلس را برانگیخت.

آنان تهد ید کرد ند : این زن باید برود وگرنه ما مجلس را ترک می کنیم؛ و او پاسخ د اد : من بر مسئولیتی که مرد م به من واگذار کرد ه اند ، استوارم؛ هرکس نمی تواند حضور یک زن را تحمل کند ، برود . او روز د وشنبه 5 شهریورماه د ر جلسه علنی مجلس خبرگان د ر د فاع از حقوق زنان سخنرانی کرد .

خانم گرجی د ر این سخنان با یاد آوری جایگاه حقوقی زن د ر اسلام و نیز ذکر تاریخی وضعیت زنان ایرانی، خطاب به د یگر همکاران خویش د ر مجلس خبرگان گفت: «چون د ر پیشگاه قرآن مسئول هستم، به حکم سوره مائد ه این را توجه د اشته باشیم که د ر این موقع، د ر این نشست مهم و عظیم، حقوق این گروه، که بنیاد اجتماع پایه زن است، ضایع نشود . ما زن ها محروم ماند ه ایم، این شعار نیست، واقعیت است.» وی فعالیت های اجتماعی خود را د ر 15 خرد اد سال 1342 آغاز کرد . او پس از پایان د وره مجلس خبرگان قانون اساسی به تد ریس د ر حوزه علمیه خد یجه کبری(س) و مرکز تربیت معلم شهید رجایی مشغول شد .

**حضور زنان ایرادی ند ارد

همچنین ارد یبهشت سال93 نیز د ری نجف آباد ی،عضو هیات رئیسه مجلس خبرگان رهبری، نیز د ر اظهار نظری گفته بود :حضور زنان د ر انتخابات خبرگان رهبری ایراد ی ند ارد .د ری نجف آباد ی حضور بانوان را به عنوان نمایند گان مجلس خبرگان رهبری منوط به اصلاح قانون د انسته و افزود ه است: به نظر من اگر خواهری شرایط کاند ید اتوری د ر این انتخابات را د اشته باشد ایراد ی ند ارد که د ر انتخابات مجلس خبرگان شرکت کند .

**شرایط نامزد های انتخابات مجلس خبرگان رهبری

به موجب ماد ه 3 فصل د وم آیین نامه د اخلی خبرگان رهبری شرایط نمایند گان خبرگان‏ از قرار زیر است :

الف. اشتهار به د یانت و وثوق و شایستگی اخلاقی.

ب. اجتهاد د ر حد ی که قد رت استنباط بعضی مسائل فقهی را د اشته باشد و بتواند ولی‏ فقیه واجد شرایط رهبری را تشخیص د هد .

ج. بینش سیاسی و اجتماعی و آشنایی با مسائل روز د اشته باشد .

د . معتقد بود ن به نظام جمهوری اسلامی ایران.

ه. ند اشتن سوابق سوء سیاسی و اجتماعی.

مطابق این قانون، «ضرورت ند ارد که نمایند گان، ساکن و یا متولّد حوزه انتخابیه خود باشند ». تبصره یکم ماده سوم قانون انتخابات مجلس خبرگان نیز، «مرجع تشخیص د ارا بود ن شرایط مورد نظر را فقهای شورای نگهبان» د انسته است و بر این اساس، فقهای مزبور، برای کسانی که اجتهاد شان محرز نیست، اقد ام به برگزاری امتحان و شرایط د یگر را با تحقیق و تفحص احراز می‏‎کنند .

**د ر امور سیاسی مرد انگی و زنانگی موضوعیت ندارد

د کتر علی اکبر گرجی حقوقد ان و استاد د انشگاه د ر مورد حضور بانوان د ر انتخابات مجلس خبرگان رهبری به«قانون» گفت: قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، یک نظام سیاسی مرد م سالار، البته با گرایش د ینی را ترسیم کرد ه و د ر جای جای قانون اساسی از جمله اصل ششم این قانون نیز این موضوع تصریح شد ه است که اد اره امور کشور با اتکا بر آرای عمومی صورت خواهد گرفت.

این حقوقد ان اد امه د اد : اصل 56 قانون اساسی تصریح می د ارد که « حاکمیت مطلق بر جهان و انسان از آن خد است و هم او، انسان را بر سرنوشت اجتماعی خویش حاکم ساخته است. هیچکس نمی تواند این حق الهی را از انسان سلب کند یا د ر خد مت منافع فرد یا گروهی خاص قرار د هد و ملت این حق خد اد اد را از طرقی که د ر اصول بعد می آید اعمال می کند ». پس به طور کلی د ر این اصل و اصول د یگر مسئله رجال سیاسی مطرح نبود ه و اساسا د ر امور سیاسی مرد انگی و زنانگی موضوعیت ند ارد .

این استاد د انشگاه خاطرنشان کرد : قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران د ر هیچ کد ام از این مناصب سیاسی مهم و راهبرد ی هم مانند ولی فقیه، رئیس قوه قضاییه ، رئیس جمهور و... ، صراحتا شرط رجلیت و مرد انگی را قید نکرد ه بلکه مبانی قانون اساسی اساسا به سمت زد ود ن تبعیض ها است.

زنان می توانند مناصب د یگر مانند ریاست جمهوری و ... را هم به د ست آورند . گرجی اد امه د اد : پس همان طور که د ر بالا نیز ذکر شد قانونگذار د راصول متعد د قانون اساسی تصریح کرد که د ولت باید زمینه رشد شخصیت زن را فراهم کند . د ر حقیقت باید گفت هیچ ممنوعیت صریحی برای عد م شرکت بانوان د ر مجلس خبرگان وجود ند ارد ؛ بلکه عمومات و مبنای قانون اساسی به سمت اعطای حق تعیین سرنوشت به انسان صرف نظر از زن یا مرد بود ن است.

بنابراین می توان نتیجه گرفت که هیچ ممنوعیتی از لحاظ مبنا و مبانی قانون اساسی برای حضور و مشارکت زنان د ر انتخابات خبرگان رهبری وجود ند ارد و باید گفت نه تنها زنان می توانند د ر انتخابات خبرگان رهبری شرکت کنند بلکه مطابق مبانی قانون اساسی اگر زن ها بتوانند شرط اجتهاد و عد الت و شرایط د یگر را کسب کنند حتی می توانند مناصب د یگر مانند رهبری، ریاست جمهوری و ... را هم به د ست آورند .

این حقوقد ان افزود : د ر صورتی که د ر جامعه ما زنانی وجود د اشته باشند که از لحاظ عد الت، فقیه بود ن، تد بیر و مد یریت برتر از مرد ان باشند ، نظام سیاسی نباید راه آنها را برای حضور د ر عرصه قد رت مسد ود کند که د ر این صورت خلاف عد الت رفتارشد ه است.

**زمینه مشارکت بانوان در عرصه انتخابات فراهم شود

گرجی تصریح کرد : این نکته قابل توجه است که با نگاه به اصل 108 قانون اساسی در می یابیم برای مجلس خبرگان استقلالی به رسمیت شناخته شد ه که این استقلال واقعا بی نظیر است و به جز برای قوه مؤسس چنین استقلالی را به رسمیت نشناخته ایم که این استقلال به نوعی استقلال هنجاری است.

به عبارت دیگر مجلس خبرگان رهبری بر قوانین انتخابات مربوط به خود مسلط بود ه و د ر تعیین شرایط انتخاب شوند گان و وضع آیین نامه د اخلی خود استقلال د ارد . با توجه به استقلالی که مجلس خبرگان د ارد می تواند راه را برای حضور بانوان فرهیخته کشور د ر عرصه انتخابات هموار کند و د ر واقع می تواند با قانونی که وضع می کند شورای نگهبان را هم متقاعد کند که د ر این زمینه همد لانه رفتار کند .

این حقوقد ان د ر پایان خاطر نشان کرد : د ر خاتمه نکته د یگری که لازم به ذکر است، خرد حکمرانی و اعتقاد به مشروعیت د موکراتیک ولایت فقیه، حکم می کند تا ما قشر کثیری از مرد مان ذی حق را از حق تعیین سرنوشت محروم نکنیم. محروم کرد ن بانوان از مشارکت د ر انتخابات خبرگان رهبری به معنای تضعیف حقانیت یا مشروعیت مرد م سالار نظام جمهوری اسلامی ایران است. به نظر می رسد با توجه به این مبانی مسئولان باید زمینه را برای مشارکت بانوان د ر این عرصه انتخابات فراهم کنند .

با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از خبرگزاری جمهوری اسلامی "ایرنا" ، تاریخ انتشار شنبه 05 دی 1394 ، کد مطلب : ( 5070377)81894319 : www.Irna.ir