شعارسال : مطابق آمارهای اعلام شده از سوی مسئولان استانی نرخ بیکاری در استان اردبیل ۱۵ درصد و به عبارتی سه درصد بیشتر از میانگین کشوری است.

این نرخ شامل حال تمامی افراد جامعه است که قادر به کارکردن هستند و در مقابل فرصت اشتغال به آن ها داده نشده است. از میان تمامی جویندگان شغل شاید بتوان مشکل مضاعف را معطوف معلولان دانست که نه تنها در مدیریت امور روزمره و هزینه‌های بیماری خود نیازمند حمایت هستند بلکه شغلی خوب می‌تواند بسیاری از گره‌های زندگی آن ها و حتی محدودیت ناشی از معلولیت را بگشاید.

با این وجود بررسی نظرات معلولان و اشتغال بخش خصوصی و دولتی معلولان در اردبیل نشان می‌دهد، اشتغال درد جانکاهی برای معلول است که حتی قوانین به ظاهر حمایتی به وی پشت کرده‌اند.

هرکجا می‌روم ظاهرم را برانداز می‌کنند

فاطمه معلول حرکتی است و در کودکی به دلیل تصادف دچار معلولیت شده است. امروز که ۳۵ سال سن دارد نه شغلی دارد و نه تشکیل خانواده داده است.

وی گفت: هر کجا می‌روم ظاهرم را برانداز می‌کنند و می‌گویند متأسفانه شغل ما به درد شما نمی‌خورد.

این معلول تصریح کرد: من نه شغل رسمی و استخدامی خواسته‌ام و نه حتی توقع بیمه داشتم. اما تا به امروز به پنج شرکت و چند واحد تولیدی سر زدم که گفتند شغل ما مناسب شما نیست.

احد معلول دیگری است که نابینای مادرزاد بوده و به قول خودش بعضی وقت‌ها که نه، می‌شنود از این معلولیت شاد هم می‌شود.

وی معتقد است معلول جایگاه واقعی و مطلوب در جامعه ندارد و آن‌هایی که به معلولان رسیدگی می‌کنند نیز تا حدودی از سر دلسوزی توجه دارند.

احد سه سال دنبال شغل مناسب گشته و یک بار در آزمون استخدامی شرکت کرده است؛ اما تا به امروز موفق نشده کاری مناسب پیدا کند.

وی تصریح کرد: من هم به مانند یک جوان سالم وقتی از پدرم پول توجیبی می‌خواهم شرمنده می‌شوم و حتی از اینکه چنین معلولیتی دارم و به خاطر آن کاری پیدا نکرده‌ام از خانواده‌ام شرمنده‌ام.

رضا معلول دیگری است که دوستانش معتقدند پسر زبروزرنگی است. دو بار در آزمون‌های استخدامی شرکت کرده و نتوانسته موفق شود. رضا کر و لال است. به ما می‌فهماند که چهارستون بدنم سالم است اما بعضی وقت‌ها اطرافیان حوصله حرف زدن با من را ندارند و کلافه می‌شوند.

رضا مدتی در یک مبل‌فروشی کار کرده و بعد عذرش را خواسته‌اند.

۲۰ استخدامی در سه سال!

در بررسی استخدام بخش دولتی با وجود اینکه به ظاهر قوانین حمایتی برای معلولان پیش‌بینی شده اما در عمل روند مطلوبی در اجرا اعمال نمی‌شود. نتیجه آن استخدام تنها ۲۰ معلول در سه سال گذشته در استان اردبیل است که در مقایسه با خیل تقاضاها رقم قابل‌توجهی نیست.

مدیرکل بهزیستی استان اردبیل تصریح کرد: در سال ۹۴، تعداد ۱۱ نفر از معلولان در ادارات اردبیل به کار گرفته شدند که شامل ۳ نفر بهزیستی، ۳ نفر راه و شهرسازی، دو نفر ثبت‌احوال، دو نفر ارشاد اسلامی و یک نفر اوقاف و امور خیریه است.

بهزاد ستاری افزود: در سال ۹۵ نیز چهار معلول به کار گرفته شدند که شامل سه نفر در آموزش‌وپرورش و یک نفر در اداره برق است؛ همچنین در سال ۹۶ تعداد چهار نفر به دانشگاه علوم پزشکی و یک نفر به کتابخانه عمومی معرفی شدند.

وی تأکید کرد: متأسفانه استخدام دولتی با موانع و مشکلاتی مواجه است و برخی بندهای قانون ضمانت اجرایی ندارد.

آمار دقیق استخدامی‌ها در هاله‌ای از ابهام

وی در خصوص آمار دقیق معلولان شاغل در ادارات، سهمیه آزمون‌های استخدامی سال‌های گذشته و میزان پذیرش معلولان و تعداد دقیق معلول جوینده کار ابراز بی‌اطلاعی کرد و افزود: تنها آمار در اختیار ما تعداد معلول به کار گرفته شده در ادارات است.

بی‌خبری از آمار آن هم از سوی دستگاه متولی در وضعیتی است که آمار اساس ایجاد اشتغال و برنامه‌های اشتغال‌زایی است و بدون اطلاع از آمار و ارقام جدید برنامه‌های اجرا شده نیز صرفاً از سر باز کردن مسئولیت‌های تعریف شده خواهد بود.

بسیاری از معلولان به ویژه نابینایان با مراجعه درخواست رسیدگی به وضعیت اشتغال خود را داشته‌اند و از اینکه بارها درخواست و مراجعه آن ها به ادارات مختلف بی‌نتیجه بوده ابراز گله‌مندی کرده‌اند.

این در حالی است که تلاش برای احصا آخرین وضعیت استخدام معلولان تنها به آمار و ارقام ذکر شده محدود ماند و اداراتی که در سال‌های اخیر نسبت به استخدام معلولان مقاومت داشته و یا در آزمون‌های استخدامی اعلام نیاز نکرده‌اند نامشخص هستند.

نیاز استان‌ها در استخدامی متمرکز دیده نمی‌شود

نه تنها عدد و رقم دقیقی از وضعیت استخدام معلولان در دست نیست، به گفته مدیرکل بهزیستی استان بند و ماده ۷ که اختصاص ۶۰ درصد از پست‌های سازمانی اپراتور تلفن دستگاه‌ها، شرکت‌های دولتی و نهادهای عمومی به افراد نابینا، کم‌بینا و معلولان حرکتی است و بند «ز» ماده ۷ که اختصاص حداقل ۶۰ درصد از پست‌های سازمانی متصدی دفتری و ماشین‌نویسی دستگاه‌ها، شرکت‌ها و نهادهای عمومی به معلولان جسمی حرکتی است، هیچ‌کدام ضمانت اجرایی ندارد.

ستاری تصریح کرد: مشکل دیگر عدم امکان جذب معلول در برخی دستگاه‌ها به دلیل محدودیت نیروی انسانی و ناتوانی در اعمال سهمیه سه‌درصدی استخدام معلولان است.

سهمیه سه‌درصدی استخدامی معلولان در واقع سهمیه سراسری است که بدون در نظر گرفتن شرایط و نیاز هر استان اعمال می‌شود وی به محدودیت معلولان در پست‌های آموزشی نیز اشاره و تأکید کرد: از سویی برگزاری متمرکز آزمون‌های استخدامی موجب شده تا استان‌ها دخالتی در آزمون نداشته باشند.

مدیرکل بهزیستی استان ادامه داد: در واقع قانون برگزاری آزمون و انتخاب توسط بهزیستی مطابق تبصره ۲ بند «ز» ماده ۷ اجرا نمی‌شود و در واقع در این قانون سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور موظف است سه درصد از مجوزهای اختصاصی سالانه وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها، مؤسسات دولتی، شرکت‌ها و نهادهای عمومی و انقلاب را کسر و در اختیار سازمان بهزیستی کشور قرار دهد تا نسبت به برگزاری آزمون استخدامی اختصاصی برای معلولان واجد شرایط با همکاری سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور اقدام و معلولان واجد شرایط پذیرفته شده و به ادارات معرفی شوند.

مطابق اظهارات مدیرکل بهزیستی استان، ناتوانی استان‌ها در اعمال‌نظر آزمون استخدامی موجب شده مشکلات استان‌ها به تفکیک در قانون لحاظ نشود.

سهمیه سه‌درصدی استخدامی معلولان در واقع سهمیه سراسری است که بدون در نظر گرفتن شرایط و نیاز هر استان اعمال می‌شود و در بسیاری از مواقع هنگام اعمال نیاز ادارات استانی به جذب نیرو، به‌کارگیری معلول موردتوجه قرار نمی‌گیرد.

در واقع این سهمیه فرمالیته نتوانسته باری از دوش اشتغال معلولان بردارد و تنها به اقدام نمادینی تبدیل شده که در هر آزمون استخدامی یک یا دو معلول به کار گرفته شده و به ظاهر سهم اشتغال این قشر پاسخ داده شود.

بخش خصوصی به دنبال اشتغال معلول نیست

نه تنها بخش دولتی بلکه بخش خصوصی نیز به دنبال اشتغال معلول نیست. تا همین دیروز یکی از مسئولان استان اردبیل در هر جلسه‌ای به محدودیت اشتغال بخش دولتی اشاره می‌کرد و در واقع مسئولیت بر تمامی جوانان جویای کار تمام شده عنوان می‌شد.

این در حالی است که بخش خصوصی نیز تمایل چندانی در به‌کارگیری معلولان ندارد و به دلیل خیل عظیم بیکاران جویای کار حتی در مشاغل ساده، فرد عادی به معلول ترجیح داده می‌شود.

بسیاری از معلولان در اردبیل که بخش عمده آن ها معلول جسمی حرکتی هستند و از بد روزگار دچار معلولیت شده‌اند، گوشه منزل خود نشسته و به هیچ امیدی قادر به تغییر مسیر زندگی خود نیستند.

برخی بارها برای اشتغال تلاش کرده‌اند اما حمایت‌ها قدرت اجرایی و قوت کافی نداشته تا بتوانند شغلی مناسب دست‌وپا کنند. هر چند خود عزم جدی برای شکستن محدودیت معلولیت دارند اما شغل به محدودیت تبدیل شده است.

سال گذشته اعلام شد که در طول فعالیت دولت تدبیر و امید ۲۰ هزار نفر در اردبیل شاغل شده‌اند، هر چند این آمار با هیچ محاسبه ریاضی همخوان نیست اما نه در کاریابی‌ها، نه مشاغل خانگی و نه بخش تعاون که سه بخش این اشتغال ۲۰ هزارنفری را شامل می‌شود، رد محسوسی از معلولان نیست.

اشتغال ۶۷۰ نفری با وامی که بدهند یا ندهند

امسال به نام سال «اقتصاد مقاومتی، تولید و اشتغال» نام‌گذاری شده است. سالی که در ابتدای آغاز آن تمامی ادارات موظف به اجرای طرح‌های اشتغال‌زا و اولویت قائل شدن به ایجاد شغل در جامعه شدند.

از سویی بهزیستی استان اردبیل به عنوان متولی اصلی رسیدگی به مشکلات معلولان موظف شده زمینه اشتغال ۶۷۰ نفر را در سال جاری فراهم سازد.

معاون مشارکت‌های مردمی و اشتغال بهزیستی اردبیل تصریح کرد: به منظور تحقق این مهم عقد تفاهم‌نامه سه‌جانبه با اداره کل تعاون و کار و انجمن صنفی کاریابی‌های استان، عقد تفاهم‌نامه با سازمان فنی و حرفه‌ای در خصوص آموزش مهارت‌آموزی جامعه هدف سازمان، تصویب و تشکیل کمیته پیگیری اشتغال معلولان در کارگروه تخصصی اشتغال استان و مراجعه حضوری به کارخانه‌ها و تولیدی‌ها در شهرک‌های صنعتی و غیره توسط کارشناسان اشتغال عملیاتی شده است.

علی نیک‌سرشت اضافه کرد: تشریح بسته و مشوق‌های حمایتی سازمان برای کارفرمایان در جلسات اداره کل صنعت، معدن و تجارت، اتاق بازرگانی و کارگروه اشتغال بانوان توسط کارشناسان اشتغال، برگزاری دوره مهارت‌های کسب‌وکار برای متقاضیان اشتغال جهت پایداری شغلی آنان در شهرستان‌ها، برگزاری جلسات فصلی با مدیران بانک‌های عامل در خصوص تسهیلگری پرداخت وام‌های خوداشتغالی و کارفرمایی و تعامل و رایزنی با دانشگاه علوم پزشکی برای جذب نیرو از معلولان روشندل جهت مشاغل اپراتوری تلفن از دیگر اقدامات است.

وی نتیجه اقدامات را به‌کارگیری تعداد ۱۶ نفر از معلولان و مددجویان توسط کارفرمایان، تسهیلگری و دریافت وام خوداشتغالی تعداد ۳۲۵نفر از معلولان و مددجویان واجد شرایط با اعتبار ۴۳ میلیارد ریال، اشتغال به کار تعداد ۱۰۹ نفر از معلولان در طرح استادشاگردی، دریافت سرمایه کار و کارگاه تولیدی حمایتی، تشکیل چهار گروه همیار و اشتغال بکار تعداد ۲۴ نفر از زنان سرپرست خانوار در این گروه و اشتغال بکار تعداد ۲۶ نفر با ارائه مجوز فعالیت مرکز غیردولتی برشمرد.

۹ ماه از سال جاری سپری شده و با این وجود بیشترین اقدام دستگاه‌های اجرایی به تأمین وام برای شغل احتمالی معلولان معطوف بوده است. متأسفانه در هیچ یک از جلسات مرتبط با موضوع اشتغال استان یادی از معلولان نمی‌شود. این قشر فراموش شده حتی در برنامه‌ریزی‌ها و تصمیم‌گیری‌ها نیز سهم چندانی ندارند.

تا پایان سال جاری کارنامه دستگاه‌های اجرایی برای اشتغال معلولان آیا می‌تواند بخشی از دغدغه این قشر را پاسخ دهد؟ دغدغه‌ای که به بار معلولیت اضافه شده و رفع آن دیگر عزم و اراده خود معلول نه، بلکه متولی و قانون‌گذار را می‌طلبد.

شعارسال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از سایت تحلیلی-خبری دانا، تاریخ انتشار: 3 دی 1396، کدخبر: 1264389 ، www.dana.ir